ABŞ-da fəaliyyət göstərən Türk Sülh və Ədalət Təşkilatının rəhbəri, politoloq Karahan Mete ilə müsahibə



- Karahan bəy, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində Rusiyanın mövqeyini necə dəyərləndirirsiniz?



- Unutmaq olmaz ki, Qafqaz bölgəsinə Rusiyanın təsir imkanları böyükdür və Rusiyasız bölgəni təsəvvür eləmək olduqca çətindir. Yüz illərdir ki, Rusiya bu bölgədədir. Üstəlik, Rusiyanı bu bölgə ilə strateji və s. maraqları birləşdirir.



Diqqətdən qaçmamalıdır ki, münaqişənin yaranmasında Rusiyanın birbaşa təsiri olduğu üçün, verdiyiniz sualın cavabı burada tam aydınlaşır. Yəni, bundan sonra Rusiyanın bölgədə görməmək böyük yanlışlıq olardı. Hələ bundan sonra da, Rusiyanın bölgədə mövqeyi güclü olaraq qalacaq. Bu gün ola bilər ki, bu fikirlərim bəzi insanların xoşuna gəlməyə bilər, amma Rusiya ilə balans qorunub saxlanılmalıdır.



- Fikirlərinizdən belə aydın olur ki, Azərbaycan Rusiya ilə münasibətləri qoruyub saxlamaqla düzgün siyasət yürüdür?



- Təbii ki, Azərbaycan hakimiyyəti vəziyyəti düzgün qiymətləndirir və ona uyğun addımlar atır. Rusiya Azərbaycanın qonşusudur və orada azərbaycanlılar işləyib, ailəsinə dolanmaq üçün pul göndərir. Bunun nə demək olduğunu başa düşmək elə də çətin deyil.



Əslində, Amerika və Qərbdə də yaxşı bilirlər ki, Qarabağ münaqişəsinin əsas açarı Kremlin əlindədir.



Əsas danışıqlar onunla aparmalıdır. Çünki digər dövlətlərin başı başqa bölgələrə qarışıb. Hazırda cənubi Qafqaz bir az arxa plandadır. Yəni, o demək deyil ki, bu bölgəyə diqqət yoxdur. Amerika və Qərbin də maraqları bu bölgələrdədir.



- Amma Azərbaycan münaqişənin sülh yolu ilə həllini dəstəkləyir . Təəssüf ki, qarşı tərəfdən bu qarşılıq görünmür. Sizcə, Azərbaycan nə etməlidir?



- Azərbaycan daha da güclənməlidir. Hərbi potensialını, iqtisadiyyatını elə bir səviyyə çatdırmalıdır ki, Ermənistan hakimiyyəti proseslərin nə üzrə getdiyini görməlidir. Düzdür, Azərbaycanın hərbi və iqtisadi imkanları Ermənistandan dəfələrlə çoxdur, amma bununla yanaşı, Azərbaycan beynəlxalq arenada çevik diplomatiya yürütməlidir.



Bir də münaqişənin sülh yolu ilə həllinə çalışmaq lazımdır. Münaqişənin baş verməsi heç bir tərəfə sərf etmir. Əsas da zəif iqtisadi resurslara malik olan Ermənistana daha güclü zərbə vuracaq.



Bununla paralel olaraq, Azərbaycan Ermənistana torpaqları tərk etməsi üçün bir tarix verməlidir. Əgər ermənilər bu tarixə qədər torpaqları tərk etməsələr, Azərbaycan güc tətbiq edib, öz torpaqlarını azad etməlidir. Bu olmasa, görüşlərin keçirilməsinin heç bir məna və əhəmiyyəti yoxdur. Yetərincə danışıqlara zaman ayrıldı və buna son qoyulmasının zamanıdır.