08.09.2015--�]14.09.2015

.

No:

32

KAZAK.STAN VE C.N ARASINDA T.CAR. ..B.RL...: SON GEL..MELER

VE GELECE.E YONEL.K BEKLENT.LER

30 A.ustos 2015 tarihinde Kazakistan

Cumhurba.kan. Nursultan Nazarbayev,

Cin�fin Japonya�fya kar..

kazand... zaferin 70. Y.ldonumu

kutlamalar.nda (Pasifik Gunu�fnde)

yer almak uzere Cin�fe bir resmi ziyarette

bulunmu.tur. .ki lider, ortak ilgi

alanlar.na ili.kin konular.n yan.s.ra iki

ulke aras.ndaki ticaretle ilgili konularda

da goru.me imkan. bulmu.lard.r.

Bu ziyaret, 3 Eylul�fde, Nursultan

Nazarbayev ve 30 ayr. ulkeden

gelen devlet ba.kanlar. ve ust duzey

yetkililerin kat.ld... Japonya�fya Kar..

Cin Direni.inin ve II. Dunya Sava..�fn.n

Sona Ermesinin 70.

Y.ldonumu icin Pekin�fde duzenlenen

askeri toren ile son bulmu.tur. .ki

lider aras.ndaki goru.meler, politik ve

tarihi konular.n yan.nda ozellikle

ekonomik konular.n a..rl.kl. oldu.u

bir cercevede .ekillenmi.tir. Nursultan

Nazarbayev ayr.ca Cin�fin en

buyuk .irketleri olan Xinhua, CITIC

Grubu, Huawei Teknolojileri, Sinopec

Grubu, CNPC, Cin Yat.r.m Ortakl...�fn.n

yan.s.ra Cin Kalk.nma

Bankas., Cin .hracat-.thalat Bankas.,

Asya Altyap. Yat.r.m Bankas.�fn.n

Cok Uluslu Gecici Sekreteryas. ve

.pek Yolu Vakf. ba.kanlar. ile duzenlenen

toplant.ya kat.lm..t.r.

Kazakistan�f.n, Nurly Zhol ve Astana

EXPO-2017 gibi pek cok devlet projesine

buyuk Cin .irketlerini dahil

etmeye karar verdi.ini belirtmek

gerekmektedir. .u anda Kazakistan

icin en onemli konulardan biri sanayi

yat.r.mlar.n.n ve yenilikci yat.r.mlar.n

geli.tirilmesidir. Bu noktada taraflar

aras.nda JSC .hracat ve Yat.r.m Milli

Ajans. KAZNEX INVEST ve .pek

Yolu Vakf. aras.nda sanayi-yat.r.m

projeleri i.birli.i icin ozel bir yat.r.m

fonu olu.turulmas. konusunda i.birli.ine

yonelik bir Mutabakat Anla.mas.

imzalanm..t.r. Bu cercevede, Buyuk

.pek Yolu transit koridoru ve di.er

ortak altyap. projelerine ozel onem

verilmi.tir. Ozellikle Kazak milli holding

.irketi �gBayterek�h ve Cin devlet

yat.r.m .irketi CITIC Grup, Kazakistan

Altyap. Fonu�fna kat.lma konusunda

anla.maya varm..lard.r. Bu

Fon, Kazakistan genelinde gercekle.tirilmesi

planlanan ce.itli projeler

icin 300 milyon dolardan az olmamak

uzere harcama yap.lmas.na katk.da

bulunacakt.r. .ki ulke ayr.ca madencilik

sektorunde de i.birli.ini geli.tirecektir.

Bu cercevede, taraflar

aras.nda �gLLP Masalskoe Madencilik

ve Maden ..leme Fabrikas. ve Cin

.hracat-.thalat Bankas. Aras.nda

Kredi Cerceve Anla.mas.�h ve �gAvrasya

Kaynaklar. Grubu .irketi ve

Cin Devlet Kalk.nma Bankas.

Aras.nda Cerceve Anla.mas.�h imzalanm..t.r.

Bunun yan.nda, madencilik

sektorunde Ka.gan petrol sahas.,

Cimkent petrol rafinerisinin modernizasyonu

ve Beyneu-Bozoy do.al gaz

boru hatt.n.n in.as. gibi pek cok di.er

yat.r.m projesi, CNPC ile i.birli.i

icinde yurutulmektedir.

Kazakistan genelinde pek cok sanayi

dal.n. iceren toplam 45 projenin

yak.n zamanda tamamlanmas. beklenmektedir.

Toplam 23 milyar dolar

tutar.nda 25 proje ile ilgili anla.malar

imzalanm..t.r. Bu ortak projelerin en

az 3-4 y.l surmesi planlanmaktad.r.

Ac.kcas., bu yak.n ekonomik i.birli.i,

petrol piyasas.ndaki son de.i.ikliklerin

ve Kazakistan�f.n en onemli ticaret

partneri olan Rusya�fda ya.anan

ekonomik krizin bir sonucu olarak

ortaya c.km..t.r. Asl.nda, Kazakistan

ve Rusya aras.ndaki ticaret 2013

y.l.ndan itibaren surekli azalma e.ilimi

icindedir. 2015 y.l.n.n ilk

yar.s.nda, iki ulke aras.ndaki ticaret,

2014 y.l.n.n ayn. donemine k.yasla

%20�fden daha yuksek oranda azalma

gostermi.tir. Rubledeki h.zl.

de.er kayb., Kazakistan�f.n Rusya�fya

ihracat.nda rekabet gucunu du.urmu.tur.

Sonucta, tenge yakla..k %50

oran.nda de.er kaybetmi.tir. Dahas.,

du.uk petrol fiyatlar. ve gelecekle

ilgili belirsizlikler milli ekonominin

buyumesini engellemi.tir. Avrasya

Ekonomik Birli.i (AEB) cercevesinde

gecmi. y.llarda en ust seviyelere

c.kan Rusya ile yak.n ekonomik

entegrasyon sureci, Kazakistan�f.n

di.er ulkelerle ticaret yapmas.n.

zorla.t.rmaktad.r. Cunku AEB

d...ndaki ulkelere uygulanan ticaret

tarifeleri Avrasya Ekonomik Komisyonu

taraf.ndan belirlenmi.tir. Bunun

sonucunda, Kazakistan AEB d...nda

yeni yat.r.m imkanlar. aramak zorunda

kalm..t.r. Cin, Kazakistan�f.n

ikinci en onemli ticaret partneridir.

2014 y.l.nda Kazakistan�f.n Cin ile

ticareti 17,156 milyar dolara

c.km..t.r. Bu tutar, Kazakistan�f.n

di.er ulkelerle toplam ticaretinin

%14,2�fsini olu.turmu.tur. Buna

kar..l.k Kazakistan�f.n Rusya ile ticareti

ayn. donemde toplam ticaretinin

%16.7�fsini olu.turmu.tur. Y.ldan y.la

Kazakistan�f.n Cin ile ticaret hacmi,

Rusya ile ticaret hacmine yakla.maktad.r.

Sonuc olarak, Nazarbayev�fin Cin

ziyareti, Kazakistan ve Cin

aras.ndaki ekonomik ili.kilerde yeni

bir seviyeye gelindi.ini ac.kca gostermektedir.

Bu ziyaret s.ras.nda

imzalanan anla.malar, daha yak.n

ekonomik i.birli.ini hedefleyen pek

cok uzun donemli projeyi beraberinde

getirmektedir. .ki ulke aras.nda

gelecekte daha fazla i.birli.i

yap.lmas. niyeti ayr.ca �gKapsaml.

Stratejik ..birli.inde Yeni Bir A.ama

ile .lgili Ortak Deklerasyon�hda ozetlenmi.tir.

Bu ac.dan, Kazakistan ve

Cin aras.nda daha yak.n ticari i.birli.i,

Kazakistan�fa hem yurt ici hem de

yurt d... dengeler ac.s.ndan yeni

f.rsatlar sa.layacak gibi gorunmektedir.

. Azerbaycan Cumhurba.kan. .lham

Aliyev, Kazakistan Cumhurba.kan.

Nursultan Nazarbayev,

K.rg.zistan Cumhurba.kan. Almazbek

Atambayev, TBMM Ba.kan.

.smet Y.lmaz ve Turkmenistan

Ba.bakan Yard.mc.s. Sapardurdy

Toylyev, Astana�fda duzenlenen

Turk Dili Konu.an Ulkeler

..birli.i Konseyi�fnin V. Zirvesi�fne

kat.lm..lard.r. Bir deklerasyonun

da yay.mland... Konsey�fde

kultur, ekonomi ve e.itim

ile ilgili konular tart...lm..t.r.

Ayr.ca, uye ulkeler aras.nda bilgi

al..veri.i ve medya alan.nda iki

tarafl. i.birli.ini ongoren bir Protokol

ve resmi haber ajanslar. ve

ulusal TV kanallar. aras.nda bir

Mutabakat Anla.mas. imzalanm..t.r.

. Avrasya Hukumetleraras. Konsey

toplant.s. Belarus�fun Grodno .ehrinde

gercekle.tirilmi.tir. Toplant.n.n

ard.ndan, Avrasya Ekonomik

Birli.i�fne uye ulkelerin

temsilcileri, fikri mulkiyet haklar.n.

korumaya yonelik onlemlerin koordinasyonuyla

ilgili bir anla.ma

ve 2015-2016 doneminde mallar.

tan.mlama i.aretleriyle belirlemeye

yonelik bir pilot projenin

uygulanmas.yla ilgili bir anla.ma

imzalam..lard.r.

. Azerbaycan, .ran, Kazakistan,

Rusya ve Turkmenistan D..i.leri

Bakan Yard.mc.lar. Hazar Denizi�fnin

hukuki statusu ile ilgili anla.ma

uzerinde cal..an Ozel

Cal..ma Grubu�fnun 41. toplant.s.n.

Moskova�fda gercekle.tirmi.lerdir.

Anla.ma tasla.., ana

hatlar. belirleme yontemine, denizcilik

rejimi uzerindeki

cal..malara ve Hazar Denizi�fnde

denizcilikle ilgili bilimsel

cal..malar.n yurutulmesine ili.kin

geli.meleri kapsamaktad.r.

. Ukrayna�fda uzla.ma sa.lanmas.

icin cal..an Temas Grubu, Donbas�fda

bulunan temas hatt.ndan

a..r silahlar.n cekilmesi ile ilgili

toplanm..t.r. Toplant.n.n ard.ndan

taraflar 100 mm cap.n alt.ndaki

silahlar.n Ukrayna�fn.n do.usundaki

Donbas bolgesinde taahhut

edilen s.n.rdan cekilmesiyle ilgili

anla.maya var.lmas. konusunda

hala herhangi bir ilerleme kaydedilmedi.ini

duyurmu.lard.r.

. Ba..ms.z Devletler Toplulu.u

(BDT) Savunma Bakanlar. Konseyine

Ba.l. Hava Savunma Koordinasyon

Komitesi uyeleri, Astrakhan�fda

bir toplant. duzenlemi.lerdir.

Toplant.n.n ba.l.ca

amac., BDT ulkelerinin birle.mi.

hava savunma sisteminin iyile.tirilmesi

ve geli.tirilmesi uzerinde

tart..mak olmu.tur.

. Tacikistan .ci.leri Bakanl...�fndan

yap.lan ac.klamaya gore, Tacikistan�f.n

Ramitskoye da.l.k bolgesinde

ulkenin eski Savunma

Bakan. Yard.mc.s. Tumgeneral

Abdukhalim Nazarzoda ba.kanl...ndaki

hukumet kar..t. silahl.

gruba duzenlenen terorle

mucadele operasyonunda militanlardan

4�fu olu olarak ele gecirilmi.,

17�fsi gozalt.na al.nm.. ve

3�fu teslim olmu.tur.

Ekonomi, Finans ve Enerji

. Kazakistan Enerji Bakan. Birinci

Yard.mc.s. Uzakbai Karabalin,

Kazakistan�f.n Ocak-A.ustos 2015

doneminde 30.2 milyar metrekup

do.al gaz ve 1.69 milyon ton

s.v.la.t.r.lm.. petrol gaz. uretti.ini

duyurmu.tur. Bu tutarlar 2014�fun

ayn. donemine k.yasla s.ras.yla

%6 ve %7 oranlar.nda daha yuksektir.

. Rus petrol .irketi Lukoil, Ozbekistan�fdaki

do.al gaz c.karma ve

uretme yat.r.mlar.n. 2015�fin ilk

yar.s.nda, 2014 y.l.n.n ayn. donemine

k.yasla % 64.8 oran.nda

artt.rarak 301 milyon dolardan

496 milyon dolara c.karm..t.r.

. Kazakistan Parlamentosu�fna

sunulan 2016-2018 milli butce tasar.s.nda,

petrol uretiminin 77

milyon ton, dunyada varil ba..na

petrol fiyat.n.n 40 dolar ve doviz

kurunun 1 dolar=250 tenge olmas.

tahminlerine dayanarak petrol

sektorunden Milli Fon�fa aktar.lacak

gelirin 2016 y.l.nda 1.6

trilyon tenge olaca.. tahmin edilmektedir.

. Cin Gumruk .daresi taraf.ndan

haz.rlanan rapora gore, Cin ve

Rusya aras.ndaki ticaret, A.ustos

ay.nda y.ll.k bazda %32.6

oran.nda azalarak 6.13 milyar dolara

du.mu.tur. Bu noktada,

Cin�fin Rusya�fya ihracat. %37.6

oran.nda azalarak 3.631 milyar

dolar olurken, Cin�fin Rus mallar.

ithalat. da %23.8 oran.nda azalarak

2.499 milyar dolar olmu.tur.

. Rusya Merkez Bankas.�fndan

yap.lan ac.klamaya gore Rusya�fdan

Orta Asya ulkelerine yonelik

i.ci gelirlerinde 2015�fin ilk

yar.s.nda, 2014�fun ayn. donemine

k.yasla belirgin bir azal..

ya.anm..t.r. Nitekim, Ozbekistan�f.n

elde etti.i i.ci gelirleri 1.149

milyar dolar (2014�fe k.yasla %54

daha du.uk), Tacikistan�f.n 696

milyon dolar (%58.3 daha du.uk),

K.rg.zistan�f.n 570 milyon dolar

(%40 daha du.uk) ve Kazakistan�f.n

148 milyon dolar (%30 daha

du.uk) olarak gercekle.mi.tir.

. Ozbekistan Parlamentosu�fnun alt

kanad.ndan yap.lan ac.klamaya

gore, Ocak-Haziran 2015 doneminde

Ozbekistan devlet butcesi,

119.9 milyar som fazla vererek

GSY.H�fn.n %0.2�fsine ula.m..t.r.

Butce gelirleri 2014�fun ayn. donemine

k.yasla %15.9 oran.nda

artarak 17.055 milyar soma

ula.m.. ve GSY.H�fn.n %23.6�fs.n.

olu.turmu.tur.

. Tukmenistan�f.n Ahal Eyaleti�fndeki

Derweze bolgesinde yeni bir gaz

turbini termik elektrik santrali kurulmu.tur.

Turk .irketi Cal.k Enerji

Sanayi ve Ticaret A... taraf.ndan

kurulan ve 504.4 megawat kurulu

kapasiteye sahip olan santral,

hem bolgedeki hem de A.kabat

.ehrindeki elektrik talebini

kar..layacakt.r.

Toplum ve Kultur

. Bulgaristan ve Ukrayna, Suriye

icin yard.m malzemesi ta..yan

Rus kargo ucaklar.na hava sahalar.n.

kapatm..lard.r.

. Rusya�fn.n Ural bolgesindeki

Nijniy Tagil .ehrinde duzenlenen

Russian Arms Expo-2015 Uluslararas.

Silah, Askeri Techizat ve

Muhimmat Fuar.�fna 65 ulkeden

resmi delegeler kat.lm..t.r.

. Ozbekistan hukumeti, Uluslararas.

Aral Denizini Kurtarma Fonu

.cra Komitesi ve Aral Denizi Gen

Havuzu Koruma Yard.mla.ma

Fonu ile birlikte 2015-2018 doneminde

Aral Denizi�fnde ya.anacak

felaketlerin etkilerinin

azalt.lmas. icin 4.3 milyar dolar

tutar.nda kapsaml. bir program

uygulamaya koymu.tur.

. Avrupa�fn.n Galileo kuresel konumlama

sistemi icin iki yeni uydu

ta..yan Rus yap.m. Soyuz fuzesi

Frans.z Guyanas.�fndan ba.ar.yla

f.rlat.lm..t.r.

Politika, D.. .li.kiler ve Guvenlik

Prepared by Lidiya Parkhomchik, Hayal Ayca Simsek,

Saule Akhmetkaliyeva, Kanat Makhanov.

Meiramgul Issayeva