25 Nisan 2011 tarihinde Aşkabat’ta yeni

bir uluslararası ulaşım ve transit koridoru

olan Özbekistan – Türkmenistan – İran –

Umman – Katar Koridoru’nu inşa etmek

üzere uluslararası bir anlaşma imzalanmıştır.

Bu anlaşma ‘Aşkabat Anlaşması’

olarak bilinmektedir. Bu yasal belge,

üye ülkelerin Orta Asya ülkeleri ile Basra

Körfezi ve Umman limanları arasında en

kısa ticaret yolunu oluşturmalarına imkan

tanıyacaktır. Projeye göre, Özbekistan ve

Türkmenistan demiryollarının, İran’ın

güney limanlarıyla bağlantısını sağlayacak

linkler oluşturulduktan sonra anlaşmaya

taraf ülkeler, kısa vadede Basra ve Umman

körfezlerindeki limanlara optimal

ulaşım rotasını inşa edebileceklerdir. Bu

ulaşım ve transit koridorunun ilk bölümü,

Özbekistan, Türkmenistan ve İran’daki

demiryollarından, ikinci bölümü ise İran’ın

Bender-Abbas Limanı ile Umman Sultanate’daki

Chahbahar Limanı’nı birbirine

bağlayan denizyolundan geçecektir. Uzmanlar,

bu uluslararası projenin uygulanmasının,

bölgedeki ekonomik kalkınmaya

ciddi bir katkı yapmasının yanı sıra transit

mal hacminin artışını da sağlayacağını

belirtmektedirler.

Nispeten yeni bir uluslararası ulaşım ve

transit koridoru olan Özbekistan – Türkmenistan

– İran – Umman – Katar Koridoru’nu

inşa etme fikri ilk kez 19 Ekim 2010

tarihinde Aşkabat’da düzenlenen bir resmi

toplantıda Özbekistan Cumhurbaşkanı

İslam Kerimov tarafından dile getirilmiştir.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguly

Berdimuhamedov da bu fikre

katılarak hükümetin dışişleri ve ulaştırma

bakanlarını, projenin siyasi ve teknik

yönleriyle ilgili araştırma yapmakla görevlendirmiştir.

Kısa bir süre sonra Özbekistan, Türkmenistan,

İran ve Umman’dan temsilciler, 10

Kasım 2010 tarihinde Tahran (İran)’da

toplanarak ortak yatırım projeleri yapma,

ulaşım ve transit maliyetlerini azaltma,

ülkeler arasında ticaret ve transit işbirliğine

ilişkin gelişmeler ile ilgili problemleri

tartışmışlardır. Bu toplantıda taraflar,

transit, gümrük, ulaşım ve yatırım konularında

hazırlık yapma amacıyla Anlaşmaya

bağlı olarak bir çalışma grubu oluşturmuşlardır.

Toplantıda ayrıca üye ülkelerin

bakanları, Mart 2011’de Aşkabat’ta bir

uluslararası ulaşım ve transit koridoru

anlaşması imzalamak üzere toplanmaya

karar vermişlerdir. Böylece 25 Nisan 2011

tarihinde Aşkabat’ta taraflar arasında

‘Aşkabat Anlaşması’ imzalanmıştır.

Anlaşma’nın imzalanmasının ardından

Proje, üye ülkeler tarafından onaylanmıştır.

İran hükümeti, bölge ülkeleriyle

ticaretini geliştirme amacıyla 12 Mayıs

2011 tarihinde Aşkabat Anlaşması’nı

onaylarken Özbekistan da 13 Haziran

2011 tarihinde onaylamıştır. Türkmenistan

da Anlaşmayı Mayıs 2011’de onaylayan

bir ülkedir.

Özbekistan, Türkmenistan, İran ve Umman

dışişleri bakanları 6 Ağustos 2011

tarihinde Özbekistan – Türkmenistan –

İran – Umman – Katar Koridorunun inşası

için Muscat (Umman)’da bir mutabakat

anlaşması imzalamışlardır. Bununla birlikte

2013 yılında Katar’ın Projeden çekilmesiyle,

mutabakat anlaşması otomatik

olarak dört taraflı bir anlaşmaya dönüşmüştür.

Katar’ın anlaşmadan çekilmesiyle

Projenin planlandığı gibi 2013 tarihinde

uygulamaya konması imkansız hale gelmiştir.

Dolayısıyla, Özbekistan, Türkmenistan,

İran ve Umman bazı düzeltmeler

yaparak Anlaşmayı yeniden gözden geçirmek

durumunda kalmışlar ve ancak

bundan sonra taraflar, Projenin uygulanmasıyla

ilgili ilerleme kaydedebilmişlerdir.

Aşkabat Anlaşması’na taraf ülkelerin

Koordinasyon Konseyi Toplantısının ilk

oturumu 15 Şubat 2015 tarihinde Tahran’da

yapılmıştır. Oturumda, Aşkabat

Anlaşması’na üye ülkelerin temsilcileri,

uluslararası ulaşım ve transit koridoru olan

Özbekistan – Türkmenistan – İran – Umman

Koridoruna ilişkin anlaşmaya Kazakistan’ın

da dahil edilmesini kabul etmişlerdir.

Kazakistan, bütün yasal süreçler

tamamlandıktan sonra yeni üye olarak

Anlaşmaya dahil olacaktır.

Projenin uygulamaya konmasından itibaren,

üye ülkelere etkisinin önemli olacağı

beklenmektedir. 2014 yılında Aşkabat

Anlaşması’na üye ülkeler arasında demiryolu

ile nakliyatı gerçekleştirilen mal hacmi,

2013 yılına kıyasla %10 oranında (2,3

milyon ton) artarak 25 milyon tona

ulaşmıştır. Nakliyata konu olan toplam mal

miktarının %41’i Kazakistan’dan gerçekleştirilmiştir.

Kazakistan ile Aşkabat Anlaşması’na

üye ülkeler arasındaki nakliyata

tabi mal hacminin 2020 yılı itibariyle

yıllık 40 milyon tona ulaşabileceği beklenmektedir.

Aşkabat Anlaşması’nın, Anlaşmaya üye

olan ülkeler arasındaki uluslararası ticareti

iyileştirme ve geliştirme yönünde bir beklenti

oluşturması nedeniyle, Anlaşmanın

ulusal ve uluslararası bir öneme sahip

olduğu söylenebilir. Orta Asya’yı Basra

Körfezi ve Umman Denizi ile bağlayacak

olan Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan

ve İran arasındaki transit koridoru,

ticaret, ekonomi, yatırım ve transit alanlarında

işbirliği konusunda önemli imkanlardan

biri olma özelliği taşımaktadır.

Diğer yandan bu koridor, gelecekte bölgesel

kalkınma, refah ve istikrar alanlarında

da bölge ülkeler için katkılar sağlayacak

gibi görünmektedir. Bu koridorun inşası ile

Doğu, Batı, Orta ve Güney Asya’nın birbirine

bağlanması beklenmektedir.

KAZAKİSTAN-ÖZBEKİSTAN-TÜRKMENİSTAN-İRAN-UMMAN ULUSLARARASI

ULAŞIM VE TRANSİT KORİDORU

31.03.2015–06.04.2015•

No:

14

Prepared by Lidiya Parkhomchik, Hayal Ayca Simsek, Zhuldyz Kanapıyanova,

Kanat Makhanov

• Tacikistan’da 27 Mart’ta gerçekleşen

Milli Meclis üyelerinin son iki turlu

seçim sonuçlarına göre Cumhurbaşkanı

Emomali Rahmon, Senato’nun

6 üyesini atamıştır.

• Avustralya’nın Rusya’ya karşı uygulayacağını

ilk kez 1 Eylül 2014’de

duyurduğu genişletilmiş yaptırımlar,

Nisan 2015’de uygulamaya konmuştur.

Yaptırımlar, silah ve teçhizatının

ihracatı ve ithalatı ile petrol çıkarma

ve üretme amacıyla kullanılan aletlerin

ihracatı üzerindeki sınırlamaları

içermektedir.

• Ukrayna’nın yeni kurulan Anayasa

Komisyonu, ilk oturumu için toplanmıştır.

Komisyon, Anayasada toplumun

ihtiyaçlarını ve sıkıntılarını

dikkate alarak yapılacak değişiklikler

üzerinde çalışacaktır.

• BRICS Çalışma Konseyi başkanlığı

Rusya’ya geçmiştir. Rusya Maliye

Bakanı Anton Siluanov’un

açıklamalarına göre, başkanlığı döneminde

Rusya’nın temel görevi,

Yeni Kalkınma Bankası’nın kurulması

ve faaliyete geçmesi başta olmak

üzere büyük projelerin uygulanmasına

ağırlık vermek olacaktır.

• Lozan’daki zorlu müzakerelerin

ardından 5+1 Ülkeleri ve İran,

yaptırımların aşamalı olarak

kaldırılması karşılığında, İran’ın

uranyum zenginleştirme kapasitesini

azaltmasını öngören çerçeve anlaşmanın

kapsamı üzerinde görüş birliğine

varmışlardır.

• Azerbaycan ve Pakistan, ikili askeri

işbirliğine yönelik bir protokol imzalamışlardır.

Azerbaycan - Pakistan

Çalışma Grubu’nun toplantısı Azerbaycan

silahlı kuvvetlerinin eğitim

merkezinde yapılmıştır.

• Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü

(CSTO)’nün Dışişleri Bakanları Konseyi’ne

bağlı Afganistan Çalışma

Grubu Duşanbe’de toplanmıştır.

CSTO dışişleri bakanları, OSCE

Başkanı ve BM’e bağlı Orta Asya

Önleyici Diplomasi Bölge Merkezi

Başkanı’nın da katılımıyla dar ve geniş

kapsamda değerlendirme

tartışmaları yapmışlardır.

• Rusya’nın Tacikistan’daki 201. Askeri

Üssü’nün komutanı Tümgeneral

Yevgeny, 201. Üs’te mevzilenen

Rus askerlerinin sayısının önümüzdeki

5 yıl içinde 1.5 kat arttırılarak

5,900’den 9,000’e çıkarılacağını duyurmuştur.

• Tek taraflı bağımsızlığını ilan eden

Lugansk Halk Cumhuriyeti’nde yaşayanlar,

geçtiğimiz hafta içinde

50,000 silahı ve aynı miktarda cephaneyi

yerel idareye teslim etmişlerdir.

• Kazakistan Başbakanı Karim Masimov’un

Çin ziyaretinde Kazakistan

ve Çin arasında 23.6 milyar değerinde

33 işbirliği anlaşması imzalanmıştır.

Anlaşmalar çelik, demir

dışı metaller, düz cam, rafine edilmiş

petrol ürünleri, hidroelektrik ve otomobil

üretimini içermektedir.

• ABD Enerji Enformasyon İdaresi

(EIA)’nin açıklamalarına göre, İran

dışındaki OPEC üyeleri 2014 yılında

730 milyar dolar net petrol ihracat

geliri elde etmişlerdir. Bu miktar,

2013 yılında elde edilen 824 milyar

dolardan %11 oranında daha düşüktür

ve 2010 yılından bu yana OPEC

üyeleri tarafından elde edilen en düşük

gelirdir.

• İran’ın dondurulmuş malvarlığının 5.

taksiti olan 490 milyon dolar serbest

bırakılmıştır. Bu miktar, İran ve 5+1

Ülkeleri arasındaki müzakereler

sırasında toplamda 2.45 milyar doların

serbest bırakılması anlamına

gelmektedir.

• Rusya, yeni iklim faaliyet planını, BM

İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması’na

sunmuştur. Buna göre Rusya,

25 yıl önceki seviyesi ile

kıyaslandığında 2030 itibariyle sera

gazı emisyonunu %25-30 oranında

azaltacaktır.

• Gürcistan, Azerbaycan’dan yaptığı

petrol ürünleri ithalatını %20

oranında arttırmıştır. Gürcistan Ocak

-Şubat 2015 döneminde Azerbaycan’dan

17.05 milyon dolar değerinde

35,320 metrik ton petrol ve petrol

ürünü ithal etmiştir.

• Kırgızistan, Asya Altyapı Yatırım

Bankası (AIIB)’na katılmak üzere

başvuruda bulunmuştur. Bir uluslararası

finans kurumu olan ve 50 milyar

dolar civarındaki başlangıç sermayesiyle

Asya’daki altyapı projelerini

desteklemeyi amaçlayan AIIB, bu

yılın sonunda kurulacaktır.

• Astana’da düzenlenen Kazak-Macar

İş Dünyası Forumu’nda, Macaristan

Dışişleri ve Ticaret Bakanı Péter

Szijjártó, Kazakistan ve Macaristan’ın

40 milyon dolar sermayeli ortak

bir Finansal Fon oluşturacaklarını

duyurmuştur.

• Dünya Bankası İcra Direktörleri

Kurulu, Kırgızistan’da Üçüncü Köy

Bazlı Katılımcı Yatırım Programı’nın

12 milyon dolar tutarındaki finansmanını

ve Kazakistan’da

Vasıflandırma ve Meslek Edindirme

Projesi’nin 100 milyon dolar tutarındaki

kredisini onaylamıştır.

• Avrupa’daki Azerbaycan ve Türkiye

diasporası, Belçika’nın Brüksel şehrinde

31 Mart Azerbaycanlıların

Soykırım Günü münasebetiyle bir

protesto gerçekleştirmişlerdir.

• İran Spor Bakanı Yardımcısı Abdulhamid

Ahmadi bayanların, erkeklerin

spor faaliyetlerini izlemeleri konusundaki

yasağın yumuşatılması ile

ilgili bir plan hazırladıklarını duyurmuştur.

Yasağın, sadece kapalı

alanlardaki spor faaliyetleri için

kaldırılacağı ve bazı maçların ve

spor sahalarının halen bayanlara kapalı

olacağı belirtilmiştir.

• Çin’in merkezinde devam eden sel

felaketi, ekinlere zarar vermiş, trafiği

alt üst etmiş ve 240,000 civarında insanı

etkilemiştir. 12,000’den fazla insan

Çin’in Hunan Eyaleti’nden tahliye

edilmiştir.

• 27 km uzunluğundaki LEP tüneli

üzerinde kurulan ve atomaltı parçacığın

keşfinde kullanılan Büyük

Hadron Çarpıştırıcısı (LHC)

2013’den bu yana ilk kez yeniden

çalıştırılmıştır.

Politika, Dış İlişkiler ve Güvenlik

Prepared by Lidiya Parkhomchik, Hayal Ayca Simsek, Zhuldyz Kanapıyanova,

Meiramgul Issayeva

Ekonomi, Finans ve Enerji

Toplum ve Kültür