Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014



















































Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-8



4-5

Eylül

ABD

Irak’ta: Musul Barajı ve Erbil civarında bir gözetleme noktası, bir

Humvee, iki araç, üç havan.

3-4

Eylül

ABD

Irak’ta: Musul Barajı çevresinde iki araç, bir gözetleme yeri.

8-31

Ağustos

ABD

Irak’ta: toplam yaklaşık 120 hava taarruzu icra edilmiş, hedefler

genellikle Bağdat, Kerkük, Musul, Erbil ve Sincar bölgelerinde

seçilmiştir.





62

“Special

Presidential

Envoy

for

the

Global

Coalition

to

Counter

ISIL”,

US

Department

Of

State,

http://www.state.gov/s/seci/index.htm(20.11.2014)

63 Zalmay Khalilzad, “ To fight the Islamic State, Kurdish and Iraqi forces need expedited aid”, The Washington Post, 5 August

2014.

64 “U.S., allies rush heavy weapons to Kurds to fight militants in Iraq”, Los Angeles Times, 11 August 2014,

http://www.latimes.com/world/middleeast/la-fg-us-iraq-weapons-20140811-story.html#page=1

65 “France Plans to Ship Arms to Embattled Kurdish Forces in Iraq”, The New York Times, 13 August 2014,

http://www.nytimes.com/2014/08/14/world/middleeast/iraq-humanitarian-

aid.html?module=ArrowsNav&contentCollection=Middle%20East&action=keypress®ion=FixedLeft&pgtype=article&_r=0;

“British SAS sent to Iraq on 'intelligence' mission before airlift of Yazidi refugees”, The Guardian, 14 August 2014,

http://www.theguardian.com/world/2014/aug/13/british-sas-iraq-sinjar-yazidis-raf-restock-weapons-kurds.

66 “Which countries are doing what in the ISIS coalition?”, NBC News, 26 September 2014,

http://www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/which-countries-are-doing-what-isis-coalition-n212596

67 Almanya tarafından peşmergelere gönderilen silah ve mühimmatın ayrıntılı bir listesi için bakınız. “Stückzahlen: Ausrüstung,

Waffen, Munition und Fahrzeuge für den Nordirak“, Bundeswehr, 1 Eylül 2014,

http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/NYs9D4JAEET_0S2XmCB0Io0WFDaAjTlggxvvg6yL1_jjvSucSV7zZuAOqd5

8aDVCwRsLA4wz1VNUU1xQmZfsaC2-

VUQSZHzIEx166PMxDebgUTIFvVDiykYCqy2w2Gx25mQULTAWum10Wfyjv1V3PffHQ1W2l-YGm3OnH6b64nc!/

68 “SAS to protect crews on arms drops in Iraq”, The Sydney Morning Herald, 31 Agust 2014, http://www.smh.com.au/federal-

politics/political-news/sas-to-protect-crews-on-arms-drops-in-iraq-20140831-10aoyl.html#ixzz3Cz1PIUPK; “ADF delivers fourth

arms shipment to Iraq”, Australian Department of Defense, 17 September 2014,

http://news.defence.gov.au/2014/09/17/adf-delivers-fourth-arms-shipment-to-iraq/

69 “Tony Abbott commits Australian forces to Iraq”, The Sydney Morning Herald, 3 October 2014,

http://www.smh.com.au/federal-politics/political-news/tony-abbott-commits-australian-forces-to-iraq-20141003-10prij.html

70 “Croatia Gives Weapons to Kurds in Iraq”, Independent, 22 August 2014,

http://www.independent.mk/articles/8535/Croatia+Gives+Weapons+to++Kurds+in+Iraq

71 “Lines blur for US troops in fight against ISIS”, The Hill, 27 September 2014, http://thehill.com/policy/defense/219071-lines-

blur-for-us-troops-in-iraq

72 “Obama doubling US troop levels in Iraq”, Stars and Strips, 7 November 2014, http://www.stripes.com/news/us/obama-

doubling-us-troop-levels-in-iraq-1.312905;

73 “ISIS in Iraq: Canada to send special ops soldiers as advisers”, CBC News, 4 September 2014.

74 “Denmark to help Iraq 'go on offence' against Isis”, The Local Denmark News in English, 8 November 2014,

http://www.thelocal.dk/20141108/denmark-to-train-iraq-to-go-on-offence-against-isis

75 “NZ military personnel headed for Iraq”, Staff.no NZ, 5 November 2014,

http://www.stuff.co.nz/national/politics/10704623/NZ-military-personnel-headed-for-Iraq

76 “Wary Spain Remains Reluctant Partner in anti-IS Coalition”, Rudaw, 24 September 2014,

http://rudaw.net/english/world/240920141

77 “Norway to send 120 soldiers to Iraq to help train army”, Space War, 30 October 2014,

http://www.spacewar.com/reports/Top_US_general_favors_military_advisers_in_western_Iraq_999.html

78 Çizelge US Central Command İnternet sitesinden hava harekâtı bilgilerinden yararlanılarak hazırlanılmıştır. US

CENTCOM İnternet Sitesi, http://www.centcom.mil/en/news/articles/decisive-air-power-thwarts-isils-capabilities

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-7



mevzi; Türkiye sınırı yakınında El Duvud mezrasında iki top, iki

roket; Halep’in kuzeydoğusunda dört bina.

ABD

Irak’ta: Kuzeybatı Irak’ta biri zırhlı yedi araç; Musul barajı

yakınlarında bir mevzi ve bir araç; Bağdat’ın kuzeybatısında bir araç,

Felluce’nin batısında bir kontrol noktası.

28-29

Eylül

ABD, BAE

ve Ürdün

Suriye’de: Deyrizor’da bir araç, hava savunma topçu taşıyıcı aracı;

Halep yakınlarında IŞİD kontrolünde küçük havaalanı ve üs bölgesi;

Rakka yakınlarında çeşitli tesisler; Manbij bölgesinde lojistik depolar,

araç toplama noktası.

ABD

Irak’ta: Kerkük civarında iki, Sincar Dağı yakınında iki araç.

25-26

Eylül

ABD

Irak’ta: Kerkük civarında üç Humvee, dört araç; Bağdat civarında bir

sığınak, komuta kontrol tesisi, kontrol noktası, dört araç.

ABD

Suriye’de: Deyrizor’un güney ve güneydoğusunda beş tank.

24-25

Eylül

ABD

Irak’ta: Erbil’in batısında mevziler ve bir araç; Kerkük’ün güneyinde

bir tank, bir Humvee ve üç araç ile mevziler; Bağdat’ın batısında bir

Humvee, dört kontrol noktası , bir mevzi, iki nöbetçi kulesi ve bir

komuta yeri.

24 Eylül

ABD, Suudi

Arabistan,

BAE

Suriye’de: El Mayadin, Hasaka ve Abu Kamal civarında 12 modüler

petrol rafineri ile Deyrizor’da bir araç.

19 Eylül

Fransa

Irak’ta: Musul’un kuzeyinde bir mevzi.

18-19

Eylül

ABD

Irak’ta: Bağdat’ın batısında Fırat üzerinde bir ikmal botu ile IŞİD

unsurları.

17-18

Eylül

ABD

Irak’ta: Musul’un güneydoğusunda bir araç, iki bina ve bir kamp

bölgesi; Bağdat’ın güneydoğusunda mühimmat deposu.

16-17

Eylül

ABD

Irak’ta: Haditha Barajı kuzeybatısında bir araç; Erbil kuzeybatısında

iki araç; Bağdat’ın güney batısında mevziler ve kamplar ile Fırat

üzerinde ikmal botu.

15-16

Eylül

ABD

Irak’ta: Erbil’in kuzeybatısında bir araç ve mevzi; Bağdat’ın

güneybatısında bir araç ve hava savunma silahı, küçük bir birlik, bir

ikmal botu.

14-15

Eylül

ABD

Irak’ta: Sincar yakınlarında altı araç; Bağdat’ın güneybatısında mevzi.

11-12

Eylül

ABD

Irak’ta: Musul Barajı yakınlarında bir tank, bir Humvee, beş araç ve bir

kontrol noktası.

10-11

Eylül

ABD

Irak’ta: Musul Barajı yakınlarında iki makineli tüfek ve bir beton

mevzi.

10 Eylül

ABD

Irak’ta: Erbil yakınlarında bir araç.

8-9

Eylül

ABD

Irak’ta:

Haditha Barajı çevresinde 14 araç, iki hava savunma silahı.

6 Eylül

ABD

Irak’ta: Haditha Barajı yakınında beş Humvee, bir araç, bir kontrol

noktası ve bir mevzi; Musul Barajı yakınlarında bir Humvee.

5-6

Eylül

ABD

Irak’ta: Beş Humvee, bir ZPT, üç kamyon, bir makineli tüfek.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-6



10/11

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de bir mevzi, bir komuta kontrol tesisi, bir bina, iki

militan grubu, üç araç.

ABD,

Hollanda.



ABD

Irak’ta: Telafar’ın kuzeyinde bir militan grubu, bir zırhlı araç; Hit’in

kuzeybatısında iki militan grubu.

Baji bölgesindeki Irak güvenlik kuvvetleri için ABD uçakları

tarafından havadan ikmal maddeleri atıldı. (36 konteynır)

09/10

Ekim

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani’de iki eğitim tesisi, üç araç, iki militan grubu, bir

tank; Deyrizor’da bir zırhlı araç; Hasaka’da bir militan grubu.

ABD

Irak’ta: Bağdat’ın kuzeybatısında bir militan grubu, bir bina.

09

Ekim



Suriye’de: Kobani civarında dört bina, bir tank, bir ağır makineli

tüfek, bir muharebe mevzisi, iki küçük birlik.



Irak’ta: Sincar’ın güneyinde bir zırhlı araç, bir korunak, bir mühimmat

deposu, iki küçük birlik.

06-07

Ekim

ABD, Suudi

Arabistan,

BAE

Suriye’de: Hasaka’nın batısında çeşitli tesisler ve toplanma bölgesi;

Deyrizor’un kuzeydoğusunda toplanma bölgesi, Kobani yakınlarında

beş araç, bir tank, bir mevzi.



Irak’ta: Sincar yakınlarında 4 araç.

05-06

Ekim

ABD

Suriye’de: Rakka’nın batısında Takba havaalanı yakınında bir tank,

Kobani’nin güneyinde iki mevzi, Deyrizor’un güneydoğusunda bir

tank.

ABD, Belçika,

İngiltere

Irak’ta: Felluce’nin kuzeydoğusunda iki küçük birlik, iki havan, bir

betonarme mevzi; Ramadi’nin batısında bir bina.

04-05

Ekim

ABD

Suriye’de: El Mayadin’in kuzeybatısında iki tank, bir buldozer, bir

araç; Rakka’nın kuzeybatısında büyük bir birlik, altı silah mevzisi.

ABD

Irak’ta: Felluce’nin kuzeydoğusunda iki havan, IŞİD birlikleri; Hit’in

güneydoğusunda iki Humvee; Sincar’ın kuzeydoğusunda bir

Humvee.

02-03

Ekim

ABD, Suudi

Arabistan,

BAE

Suriye’de:

Hasaka’nın

güneyinde

üs

bölgesi;

Deyrizor’un

güneydoğusunda iki tank; Rakka’nın kuzeyinde iki modüler petrol

rafinerisi ve bir eğitim kampı; Halep’in kuzeydoğusunda bir tesis.

ABD

Irak’ta:

Sincar’ın

kuzeyinde

iki

zırhlı

araç;

Felluce’nin

kuzeydoğusunda bir grup militan.

01-02

Ekim

ABD,BAE

Suriye’de: Kobani’de bir kontrol noktası; Sincar kuzeybatısında ve

Rakka’nın batısında iki tank; Halep’in doğusunda çeşitli tesisler.

ABD ve

İngiltere

Irak’ta: Bağdat’ın kuzeybatısında ikisi zırhlı dört araç; Musul’un

kuzeybatısında üç Humvee (biri tahrip, ikisi hasarlı), dördü zırhlı beş

araç ve bir bina; Felluce’nin doğusunda bir araç tahrip; Ramadi’nin

batısında bir bina ile bir araç; Sincar kuzeydoğusunda bir araç.

30

Eylül-

01 Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani yakınlarında bir tank, bir zırhlı araç ve bir topçu

silahı.

ABD ve

İngiltere

Irak’ta: Musul’un kuzeybatısında iki zırhlı araç, bir bina ve iki mevzi;

Haditha Barajı yakınında bir zırhlı araç; Bağdat’ın kuzeybatısında iki

zırhlı araç.

29-30

Eylül

ABD

Suriye’de: Deyrizor yakınlarında iki zırhlı araç; Sincar yakınlarında

bir top, bir tank, üç silahlı araç, iki tesis, bir gözetme noktası, dört

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-5



Ekim

Suudi Arab

Deyrizor’un doğusunda petrol tankı.

Koalisyon

Irak’ta: Musul barajı güneyinde dört grup militan, bir araç; Baji barajı

güneyinde bir mevzi; Felluce’nin civarında bir bina, bir grup militan,

bir eğitim tesisi.

21-22

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani civarında bir mevzi, iki araç, bir bina, bir lojistik

tesis.

Koalisyon

Irak’ta: Musul barajı civarında bir grup militan, bir havan, üç araç, çok

sayıda mevzi.

20-21

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani yakınlarında bir mevzi, bir bina, bir grup militan.

Koalisyon

Irak’ta: Baji’nin güneyinde bir mevzi; Musul Barajı güneydoğusunda

bir mevzi; Felluce’nin güneyinde Irak güvenlik kuvvetlerine yakın

hava desteği.

19-20

Ekim

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani civarında bir mevzi, bir havan, bir araç, ABD’nin

PYD’ye attığı ve IŞİD eline geçen silah ve teçhizat paketi. Ayrıca ABD

uçakları tarafından PYD’ye silah ve teçhizat paketleri havadan

atılmıştır.

ABD, Fransa,

İngiltere

Irak’ta: Felluce’nin güneydoğusunda bir grup militan, üç araç; Baji’nin

güneyinde bir grup militan, iki bina, üç araç, yedi bot.

17-18

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de iki mevzi; Deyrizor’da bir mobil petrol rafineri,

Dhiban’ın doğusunda bir petrol toplama noktası ve üretim teçhizatı,

Khusham’ın kuzeydoğusunda bir mobil petrol toplama noktası,

Sharra’nın doğusunda mobil petrol toplama noktası.

ABD

Irak’ta: Baji’nin batısında iki militan grubu, bir zırhlı araç, bir ağır

silah, bir makineli tüfek, bir bina, üç nöbet timi; Musul barajı batısında

bir bina, bir ağır makineli tüfek, bir Humvee, üç militan grubu.

16-17

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de üç bina, beş mevzi, iki araç; Shadi civarında

petrol tankları ve üretim teçhizatı.

ABD

Irak’ta: Baji’nin batısında bir top, bir mühimmat deposu, bir militan

grubu, bir araç.

15-16

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de 19 bina, iki komuta yeri, üç mevzi, üç keskin

nişancı mevzi, bir toplanma bölgesi, bir ağır makineli tüfek.

14-15

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de çok sayıda mevzi, 16 bina.

ABD

Irak’ta: Haditha Barajı çevresinde bir zırhlı araç, bir nöbet postası; Baji

civarında bir bina, bir Humvee, bir makineli tüfek, bir top.

13/14

Ekim

ABD, Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani’de 10 toplanma bölgesi, üç bina, bir zırhlı araç, iki

araç, iki havan ve topçu; Deyrizor’da mobil petrol rafineri.



Irak’ta: Kerkük’ün güneybatısında bir zırhlı araç, bir araç.

12/13

Ekim

ABD, Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani’de üç militan grubu, iki toplanma bölgesi, bir ağır

makineli tüfek, beş bina; Rakka’nın kuzeybatısında bir kışla.

11/12

Ekim

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Rakka’nın kuzeybatısında bir zırhlı araç; Kobani’de bir

mevzi, bir toplanma bölgesi.

ABD,

İngiltere

Irak’ta:

Hit’in

güneybatısında

iki

zırhlı

araç;



Kerkük’ün

güneybatısında bir kontrol noktası, bir militan grubu; Ramadi’nin

kuzeybatısında bir zırhlı araç.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-4



Arabistan

güneydoğusunda iki petrol dağıtım noktası.

Koalisyon

Irak’ta: Baji civarında üç militan grubu, , bir keskin nişancı mevzi, iki

araç; Felluce’de iki militan grubu, bir hava savunma silahı; Musul

yakınlarında 11 zırhlı araçtan oluşan konvoy; El Kaim’de bir zırhlı

araç, iki kontrol noktası; Haditha’nın 40 km güneybatısında iki

Humvee; Ramadi civarında bir militan grubu; Rutbah’da bir kontrol

noktası.

5-7

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani’de üç grup militan, yedi mevzi, bir top; Tel Aybad

civarında bir silah deposu.

Koalisyon

Irak’ta: Felluce civarında iki iş makinesi; Baji yakınında bir grup

militan,

bir

bina;

Ramadi

civarında

bir

araç;

Felluce’nin

güneydoğusunda

bir

grup

militan,

iki

araç;

Haditha’nın

kuzeybatısında dört araç.

3-5

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani civarında bir grup militan, iki mevzi, bir iş

makinesi; Sincar’ın kuzeyinde bir havan.

Koalisyon

Irak’ta: Musul civarında iki bina; Baji civarında iki grup militan, bir

araç, bir korunak ve hava savunma silahı; Felluce civarında bir grup

militan, bir araç; Ramadi civarında bir araç, bir kontrol noktası;

Sincar’ın kuzeyinde bir grup militan, bir zırhlı araç.

2-3

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani’de bir mevzi, bir grup militan, iki bina; Deyrizor’da

bir bina.

Koalisyon

Irak’ta: Baji civarında bir mevzi, bir grup militan, bir araç; Felluce

civarında bir grup militan, altı iş makinesi; Rutbah civarında beş araç.

1-2

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de:

Kobani’de beş grup militan, üç araç; Deyrizor’da bir tank, iki araç.

Koalisyon

Irak’ta: Baji civarında bir grup militan; Felluce’nin güneydoğusunda

bir grup militan.

30-31

Ekim

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani’de dört mevzi, bir bina.

Koalisyon

Irak’ta: Felluce civarında bir grup militan; Baji yakınlarında bir grup

militan; El Kaim civarında bir kontrol noktası, bir araç; Tikrit’in

kuzeyinde bir grup militan, üç bina.

29-30

Ekim

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani civarında iki grup militan, yedi mevzi, beş bina;

Deyrizor’da karargâh binası; Rakka’da bir bina.

Koalisyon

Irak’ta: Baji’de bir grup militan, bir araç; Ramadi’nin batısında bir

kontrol noktası.

24-25

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de bir top.

Koalisyon

Irak’ta: Baji civarında iki grup militan, iki bina, iki mevzi; Musul barajı

güneydoğusunda beş grup militan, bir bina, altı mevzi, dört toplanma

bölgesi; Felluce yakınlarında iki grup militan, bir araç, bir mevzi.

23-24

Ekim

ABD

Suriye’de: Kobani’de üç grup militan, bir araç.

Koalisyon

Irak’ta: Musul barajı güneybatısında iki araç, bir havan; Baji rafinerisi

güneyinde iki grup militan, bir araç, bir eğitim tesisi; Felluce’nin

yakınlarında iki grup militan, üç araç; Zumar yakınlarında beş bina.

22-23

ABD, BAE,

Suriye’de: Kobani civarında bir mevzi, bir araç, bir komuta tesisi;

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-3



19-21

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani civarında dört toplanma bölgesi, iki bina, iki araç

bir toplanma bölgesi. Rakka civarında bir baraka.

Koalisyon

Irak’ta: Baji yakınında dört bina, bir korunak, iki araç, beş küçük

militan topluluğu, bir kontrol noktası. Sincar yakınında iki baraka, bir

korunak bir depo, bir nöbetçi timi, araç park yerinde sekiz zırhlı araç,

bir kamyon, iki küçük militan grubu. Kerkük’ün batısında beş

korunak, iki araç, bir küçük grup militan. El Asad yakınında dört araç,

bir bina, üç küçük militan grubu. Musul yakında bir nöbet kulesi, bir

araç, iki küçük militan grubu. Ramadi yakınında bir araç, bir küçük

militan grubu, bir zırhlı araç, bir bina.

Telafar’da IŞİD kontrolündeki hava meydanı.

17-19

Kasım

ABD, BAE,

Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani’de üç muharebe mevzisi, bir toplanma bölgesi, üç

bina, üç militan grubu.

Hasaka’nın güneydoğusunda petrol toplama noktası.

Haram’ın kuzeybatısında Horasan grubunun toplanma bölgesi.

Koalisyon

Irak’ta: Kerkük civarında iki mevzi, 7 toplanma bölgesi, bir havan, iki

iş makinesi. Musul civarında beş militan grubu, EYP üretim yeri, bir

havan, bir top, üç araç, bir bina. Baji civarında üç militan grubu, bir

bina, bir araç. Felluce yakınında bir militan grubu.

14-17

Kasım

ABD, BAE,

Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani civarında sekiz mevzi, dört toplanma bölgesi, bir

militan grubu.

Deyrizor yakınında petrol toplama tesisi, bir tank.

Koalisyon

Irak’ta: Rutbah yakınında dokuz kamyon, üç iş makinesi, bir taktik

araç. Felluce civarında iki araç ve iki iş makinesi. Musul Barajı güney

doğusunda bir iş makinesi, bir militan grubu.

Musul’un batısında iki militan grubu, bir araç, bir mevzi. Kerkük

civarında bir militan grubu, iki tank. El Kaim güneybatısında bir araç.

Telafar’da bir militan grubu.

Baji civarında üç militan grubu, bir tank, bir araç, dört mevzi.

12-14

Kasım

ABD, BAE,

Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani civarında 10 militan grubu, 10 mevzi, bir bina, iki

araç, bir motosiklet; Rakka’nın doğusunda bir eğitim kampı,

Deyrizor’un doğusunda petrol toplama yeri; Halep’in batısında

Horasan grup elemanları.

Koalisyon

Irak’ta: Kerkük’ün güneyinde dört militan grubu, bir araç; Kerkük’ün

batısında iki militan grubu, bir ağır makineli tüfek, bir korunak, bir

araç; Baji’nin batısında üç araç; Rutbah yakınında on üç araç, iki iş

makinesi; Beji yakınında iki militan grubu, bir araç; Felluce yakınında

bir militan grubu; Musul’un doğusunda bir militan grubu.

10-12

Kasım

ABD, BAE,

Suudi

Arabistan

Suriye’de: Kobani yakınında sekiz militan grubu, üç mevzi, bir lojistik

tesis, Hasaka güneyinde Petro toplama noktası; Deyrizor’un

kuzeydoğusunda petrol toplama noktası, bir militan grubu, bir araç.

Koalisyon

Irak’ta: Kerkük civarında bir militan grubu, Baji yakınında üç militan

grubu, iki bina, bir keskin nişancı mevzi, iki araç, bir havan ve bir top.

7-10

Kasım

ABD, BAE,

Suudi

Suriye’de: Kobani yakınında bir araç, beş militan grubu, bir

mühimmat deposu, bir komuta kontrol tesisi, yedi mevzi; Deyrizor’un

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-2





Ülke

Irak Güvenlik Kuvvetlerine Sağlanan destek

1

ABD

ABD Haziran 2014’den itibaren Irak’a “danışman” ismi altında askeri ve

özel eğitimli personel göndermeye başlamıştır. Bağdat’taki askeri

personelini 180’den 480’e çıkarmıştır. Bu personel ABD personel ve

tesisleri ile Bağdat hava alanını korumak için kullanılmıştır. Bu miktar

Temmuz ve Ağustos aylarında artmaya başlamıştır.

Eylül ayında 1600 ilave personel (Özel harekât, deniz piyadesi)

gönderilmeye başlandı. Bu personel yarısı güvenlik yarısı “danışman” ve

“eğitici” rolündedir.71

ABD danışman ve eğitici sayısı Kasım 2014’den itibaren 3 bine

çıkarılmaya başlanmıştır.72

2

Kanada

100 özel harekât, askeri danışman ve eğitici rolünde Bağdat’a

gönderilmektedir.73

3

Danimarka

120 danışman ve eğitici.74

4

Yeni Zelanda

10 personel gönderdi, ilave personel gönderileceği açıklandı.75.

5

İspanya

Hava ulaştırma desteği, üs kolaylıkları, silah ve mühimmat. 76

6

Norveç

120 danışman ve eğitici.77



Diğer ülkeler

Almanya ve İtalya’nın malzeme desteği olduğu bilinmektedir. Ancak

miktarlar tespit edilememiştir.



Ek-3: ABD ve Koalisyon Hava Harekâtında Vurulan IŞİD Hedefleri78

Tarih

Hava

Harekâtına

Katılanlar

Vurulan IŞİD Hedefleri

26-28

Kasım

Koalisyon

Suriye’de: Kobani civarında bir mevzi, bir toplanma bölgesi; Haley

civarında bir grup militan.

Koalisyon

Irak’ta: Kerkük civarında beş korunak, dört araç, bir iş makinesi, bir

mevzi, beş grup militan; Musul civarında beş araç, bir ağır silah, iki

grup militan; Ramadi yakınlarında bir grup militan; Rutbah civarında

yedi araç; Felluce yakınında bir grup militan; El Kaim civarında bir

mevzi, bir zırhlı araç; Baji’de bir grup militan, bir araç, bir bina.

24-26

Kasım

Koalisyon

Suriye’de: Kobani’de bir mevzi, üç grup militan, dört toplanma

bölgesi, altı mevzi.

Koalisyon

Irak’ta: Musul civarında bir iş makinesi, iki araç, üç bina, bir grup

militan; Kerkük yakınında bir tank, bir Humvee, bir araç, iki grup

militan; Sincar’ın kuzeyinde bir Humvee, bir araç; Ramadi’nin

kuzeybatısında bir kontrol noktası; Baji’nin batısında iki araç.

21-24

Kasım

ABD, BAE,

Suudi Arab

Suriye’de: Kobani’de yedi muharebe mevzisi, üç toplanma bölgesi,

Rakka civarında bir karargâh binası.

Koalisyon

Irak’ta: Musul civarında bir kontrol noktası, üç Humvee, bir grup

militan, bir ağır silah. El Asad yakınında bir havan, bir top, iki araç,

bir bina, bir grup militan. Bağdat civarında bir bina, üç araç, bir

Humvee. Ramadi’de iki araç. Telafar civarında bir havan, Felluce’de

bir mevzi, Hit yakınında bir araç.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-1



Ek-1: IŞİD’e Karşı Koalisyona Katılan Ülkeler 62



Bölge

Ülkeler

1

Orta Doğu

Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Irak, Katar, Kuveyt,

Lübnan, Suudi Arabistan, Umman, Ürdün

2

Avrupa

Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Bulgaristan,

Finlandiya, Fransa, Gürcistan, İngiltere, Ukrayna, Türkiye,

İspanya, İsveç

Slovakya, Slovenya, Sırbistan, Romanya, Polonya, Portekiz,

Norveç, Hollanda, Makedonya, Moldova, Karadağ, Letonya,

Lüksemburg, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, Kosova,

Litvanya, İrlanda, İtalya, Estonya, Hırvatistan, Güney Kıbrıs

Rum Yönetimi, Çek Cumhuriyeti, Danimarka

3

Kuzey Amerika

ABD, Kanada

4

Orta ve Güney Amerika

-

5

Asya Pasifik

Tayvan, Singapur, Güney Kore, Yeni Zelanda, Japonya,

Avustralya

6

Afrika

Fas, Mısır, Somali

7

Uluslararası/Bölgesel

Kuruluşlar

Arap Ligi, NATO, Avrupa Birliği





Ek-2: ABD’nin IŞİD’e Karşı Harekâtında Irak Merkezi Hükümeti ve Peşmergeye Sağlanan Destek



Ülke

Peşmergeye Sağlanan Destek

1

ABD

5 Ağustos’tan itibaren Peşmergeye doğrudan mühimmat temini ve silah ve

teçhizat göndermeye başladı.63 ABD aynı günlerde IŞİD’in eline geçen ABD

menşeli tank ve zırhlı araçları tahrip edebilecek anti-tank silahları ve uzun

menzilli topçu silahları gönderdi.64

2

İngiltere

Kuzey Irak’ta Peşmergeye silah ve cephaneyi havadan ikmal etmektedir. Bu

maksatla Kuzey Irak’ta bulundurduğu lojistik tim ile faaliyetlerini

yürütmektedir.65

3

Almanya

Peşmergeyi eğitmek için eğiticiler gönderdi.66 Almanya ayrıca piyade tüfeği,

makineli tüfeği, güdümlü anti tank silahları, gece görüş silahları, zırhlı

araçlar, telsiz ve kişisel askeri teçhizat tedarik etmiştir. Silahların mühimmatı

da verilmiştir. Bu kapsamda 10 bin el bombası ile 3 milyona yakın piyade

tüfeği ve makineli tüfek mühimmatı dikkat çekmektedir.67

4

Avustralya

RAAF C-17s ve C-130Js kargo uçakları ile peşmergeye silah ve mühimmat

yardımı yapmaktadır.68

Ayrıca 200 özel harekât, askeri danışman olarak peşmergeye yardım

etmektedir.69

5

Hırvatistan

Silah ve mühimmat temin etmektedir. Peşmerge birlikleri Rus menşeli silah

ve teçhizata dayandığından Hırvatistan’ın yardımı önemli görülmektedir.70





Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







EK-0

























EKLER



Ek-1: IŞİD’e karşı koalisyona katılan ülkeler

Ek-2: ABD’nin IŞİD’e Karşı Harekâtında Irak Merkezi Hükümeti ve

Peşmergeye Sağlanan Destek

Ek-3: ABD ve Koalisyon Hava Harekâtında Vurulan IŞİD Hedefleri





















Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 26 -





59 “Aide to Islamic State's Baghdadi killed near Falluja: Iraqi TV”, Reuters, 10 November 2014.

http://www.reuters.com/article/2014/11/10/us-mideast-crisis-iraq-idUSKCN0IU0V720141110;

60 “In Syria, Kurds are fighting their own war against Islamists, and winning”, PRI’s The World, 26 November 2013,

http://www.pri.org/stories/2013-11-26/syria-kurds-are-fighting-their-own-war-against-islamists-and-winning; “Die Saat geht

auf“, Junge Welt, 06 November 2013, https://archiv.jungewelt.de/loginFailed.php?ref=/2013/11-06/021.php; „Kurds Build

Bridges At Last”, Independent European Daily Express, 13 October 2013, http://www.iede.co.uk/news/2013_3209/kurds-build-

bridges-last

61 “Ortalığa saçılan İmralı tutanakları neler anlatıyor?”, Milliyet Blog, 01 Mart 2013, http://blog.milliyet.com.tr/ortaliga-sacilan-

imrali-tutanaklari-neler-anlatiyor-/Blog/?BlogNo=404738





























Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 25 -





Read more at http://www.beliefnet.com/columnists/commonwordcommonlord/2014/08/think-muslims-havent-condemned-

isis-think-again.html#zvw81jG2X59bXlkB.99

40 Think Muslims Haven’t Condemned ISIS? Think Again”, Belief Net.

http://www.beliefnet.com/columnists/commonwordcommonlord/2014/08/think-muslims-havent-condemned-isis-think-

again.html

Read more at http://www.beliefnet.com/columnists/commonwordcommonlord/2014/08/think-muslims-havent-condemned-

isis-think-again.html#zvw81jG2X59bXlkB.99

41 Ek-3, ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) açıklamalarından faydalanılarak hazırlanmıştır. Bu ekte, tarihinde

kadar icra edilen hava taarruzların yer ve ilk hasar tespitleri görülebilmektedir.

42 “IŞİD’e Karşı ABD ve Koalisyon Hava Harekatının Değerlendirilmesi”, Merkez Strateji Enstitüsü, 08.10.2014,

http://merkezstrateji.com/

43 “Top US general: My mission is ISIL, not al-Assad”, World Bulletin, 20 November 2014,

http://www.worldbulletin.net/world/148821/top-us-general-my-mission-is-isil-not-al-assad

44 Raporlara erişmek için. Merkez Strateji Enstitüsü İnternet Sayfası, http://merkezstrateji.com/

45 “Control of Terrain in Iraq: September 2, 2014”, ISW, http://www.understandingwar.org/backgrounder/control-terrain-iraq-

september-2-2014

46 “Iraq Situation Report: September 1-2, 2014”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=6

47 “Iraq Situation Report: September 5-7, 2014”, ISW, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-

september-5-7-2014

48 “Control of Terrain in Iraq: September 17, 2014”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=5

49 “Warning Intelligence Update: ISIS Attacks Baghdad”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=4

50 “Control of Terrain in Iraq: October 1, 2014”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=4

51 “ISIS Advances in Anbar (September 1-October 7, 2014)”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=3

52 “Iraq Situation Report: October 11-12, 2014”, ISW, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-

october-11-12-2014

53 ISW Web site, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-october-30-31-2014

54 “Iraq Situation Report: November 6-7, 2014”, ISW, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-

november-6-7-2014

55 “Iraq Situation Report: November 17, 2014”, ISW,

http://www.understandingwar.org/publications?type[0]=backgrounder&type[1]=map&type[2]=other_work&type[3]=report&tid

[0]=188&field_lastname_value=&sort_by=created&sort_order=DESC&page=1

56 “IŞİD’e Karşı ABD ve Koalisyon Hava Harekatının Değerlendirilmesi”, Merkez Strateji Enstitüsü, 08.10.2014,

http://merkezstrateji.com/

57 “1200 killed in 2 months of clashes, bombardment, and suicide explosions in Ein al-Arab “Kobane”, The Syrian Observatory

for Human Rights, 16 November 2014, http://syriahr.com/en/2014/11/1200-killed-in-2-months-of-clashes-bombardment-and-

suicide-explosions-in-ein-al-arabkobane/

58 Ek-1’den faydalanılarak hazırlanmıştır.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 24 -





20 Richard Sisk, “Dempsey Considers US Troops to Mosul in Fight against ISIS”, Military.com, 13 November 2014.

http://www.military.com/daily-news/2014/11/13/dempsey-considers-us-troops-to-mosul-in-fight-against-isis.html

21 Richard Sisk, “Dempsey Considers US Troops to Mosul in Fight against ISIS”, Military.com, 13 November 2014.

http://www.military.com/daily-news/2014/11/13/dempsey-considers-us-troops-to-mosul-in-fight-against-isis.html

22 “Iraq’s Remaining Cabinet Members Sworn In”, MUSINGS ON IRAQ, 23 October

2014.http://musingsoniraq.blogspot.com.tr/2014/10/iraqs-remaining-cabinet-members-sworn-in.html

23

“Iraq

approves

interior,

defence

ministers

to

complete

formation

of

government”,

CP24,

18

October

2014.http://www.cp24.com/news/iraq-approves-interior-defence-ministers-to-complete-formation-of-government-1.2060131

24 “Baghdad and Kurds, Under Pressure, Reach Deal on Oil”, The Wall Street Journal, 13 November

2014.http://online.wsj.com/articles/iraq-kurdistan-region-reach-interim-deal-on-oil-exports-budget-payments-1415904694

25 Ben Hubbard, “Iraq and U.S. Find Some Potential Sunni Allies Have Already Been Lost”, The New York Times, 15 November

2014, http://www.nytimes.com/2014/11/16/world/iraq-and-us-find-some-potential-sunni-allies-have-already-been-

lost.html?_r=0

26 Ben Hubbard, “Iraq and U.S. Find Some Potential Sunni Allies Have Already Been Lost”, The New York Times, 15 November

2014, http://www.nytimes.com/2014/11/16/world/iraq-and-us-find-some-potential-sunni-allies-have-already-been-

lost.html?_r=0

27 “Top US general: My mission is ISIL, not al-Assad”, World Bulletin, 20 November 2014.

http://www.worldbulletin.net/world/148821/top-us-general-my-mission-is-isil-not-al-assad

28 Jim Garamone, “Dempsey Urges ‘Strategic Patience’ in Anti-ISIL Campaign”, US Department of Defence,13 November 2014,

http://www.defense.gov/news/newsarticle.aspx?id=123628

29IŞİD’in yabancı teröristlere aylık 1000$, yerli elemanlarına 300-2000 $ arasında maaş verdiği bilgileri bulunmaktadır. “ISIS

Pays Foreign Fighters $1,000 a Month: Jordan King”, CNC New, 22 September 2014. http://www.nbcnews.com/storyline/isis-

terror/isis-pays-foreign-fighters-1-000-month-jordan-king-n209026; “How Isil is funded, trained and operating in Iraq and

Syria”, The Telegraph, 23 August 2014. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/11052919/How-Isil-is-

funded-trained-and-operating-in-Iraq-and-Syria.html. IŞİD’in 20-50 bin civarında olduğu bunun 7-15 bininin yabancı teröristler

teşkil ettiği iddia edilmektedir. En az ve en çok rakamlar miktarlar alındığında 15-30 milyon Dolar ortaya çıkmaktadır.

30 “Experts: ISIS makes up to $3 million daily in oil sales”, El Arabiye, 28 August 2014.

http://english.alarabiya.net/en/perspective/analysis/2014/08/28/Experts-ISIS-makes-up-to-3-million-daily-in-oil-sales.html;

31 “Is everything we know about ISIS's oil money wrong?”, Vox, 7 November 2014. http://www.vox.com/2014/11/7/7173665/isis-

oil-money

32 “Islamic State Loses Its Oil Business”, Bloomberg, 14 October 2014. http://www.businessweek.com/articles/2014-10-14/u-dot-s-

dot-air-strikes-cut-isis-oil-production-by-70-percent

33 BM’ye göre 80 ülkeden 15.000 yabancı savaşçı örgüte katılmıştır. Sayıları bakıldığında Tunus, Fas, Suudi Arabistan “UN: ISIS

has 15,000 fighters from 80 countries; $45m in funds”, Rudaw, 31 October 2014, http://rudaw.net/english/world/31102014

34 “Dempsey: Iraqis Play Key Role in Anti-ISIL Mission”, US Department of State, 15 November 2014.

http://www.defense.gov/news/newsarticle.aspx?id=123647

35

“World's

top

Muslim

leaders

condemn

attacks

on

Iraqi

Christians”,

Vatican

Radio,

25

July

2014.

http://en.radiovaticana.va/news/2014/07/25/worlds_muslim_leaders_condemn_attacks_on_iraqi_christians/1103410

36 “Al-Azhar condemns ISIS as corrupt and a danger to Islam”, Lebanese Daily Star, 13 August 2014.

http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2014/Aug-13/267022-al-azhar-condemns-isis-as-corrupt-and-a-danger-to-

islam.ashx#ixzz3K0LffnKe

37 “Arab League denounces ISIS attacks as “crimes against humanity”, Al Arabiye News, 11 August 2014.

http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2014/08/11/U-S-weighs-options-to-evacuate-trapped-Yazidis-.html

38 “Turkey's top cleric calls new Islamic 'caliphate' illegitimate”, Reuters, 22 July 2014,

http://www.reuters.com/article/2014/07/22/us-iraq-security-turkey-religion-idUSKBN0FR16120140722

39 “Think Muslims Haven’t Condemned ISIS? Think Again”, Belief Net.

http://www.beliefnet.com/columnists/commonwordcommonlord/2014/08/think-muslims-havent-condemned-isis-think-

again.html

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 23 -



Sonnotlar:



1 Jim Garamone, “Dempsey Urges ‘Strategic Patience’ in Anti-ISIL Campaign”, US Department of Defence,13 November 2014.

http://www.defense.gov/news/newsarticle.aspx?id=123628

2 2010’da yapılan 4 yıllık gözden geçirme toplantısında 2010-2014 yılları arasında ABD askerî kapasitesinde yapılacak

düzenlemeler tartışılmıştır. 4 yıllık Gözden Geçirme Çalışmaları Raporu ayrıntıları için bakınız. USA Department of Defense

Quadrennial Defense Review Report 2010, http://www.defense.gov/qdr/

3 2010’daki gözden geçirme süreci ile Soğuk Savaş yıllarından beri ABD silahlı kuvvetlerinin kapasitesini doğrudan

ilgilendirilen “eş zamanlı iki büyük harekât yapabilme” hedefi değiştirilerek, “eş zamanlı bir büyük çaplı harekât ve iki küçük çaplı

harekât yapabilme” hedefi benimsenmiştir. Büyük çaplı harekât ile kastedilen Irak ve Afganistan gibi operasyonlar, küçük

çaplıdan kastedilen ise insani yardım, kurtarma, uçuşa yasak bölge uygulaması gibi operasyonlardır. Ayrıntılı bilgi için bakınız.

Lisa Aronsson, “New US Defence Strategy: Why Obama is Abandoning America's Commitment to Fight Two Major Wars”, 06

January 2012, RUSI Papers, www.rusi.org

4

“Troop

numbers

and

contributions”,

ISAF,

6

October

2014,

http://www.isaf.nato.int/troop-numbers-and-

contributions/index.php

5 “U.S. CBO estimates $2.4 trillion long-term war costs”, Reuters, 24 October 2007, http://www.reuters.com/article/2007/10/24/us-

iraq-usa-funding-idUSN2450753720071024

6 ABD’nin stratejisinin ayrıntıları Merkez Strateji Enstitüsünün 19.09 2014 tarih ve 0002 sayılı “IŞİD Raporu”’nda açıklanmıştır.

http://merkezstrateji.com/

IŞİD’e karşı hava harekâtının başladığı 08 Ağustos 2014’den bugüne ABD yetkililerince uyguladıkları strateji hakkında bilgiler

verilmektedir. ABD stratejisinin sütunlarının bazı boyutları için bakınız. “State Department Hosts Inaugural Plenary Meeting of

the Global Coalition to Counter ISIL”, US Department Of State, 3 November

2014.http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/11/233693.htm

7 “State Department Hosts Inaugural Plenary Meeting of the Global Coalition to Counter ISIL”, US Department Of State, 3

November 2014, http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/11/233693.htm

8 “Coalition Countries”, US Centcom, http://www.centcom.mil/en/about-centcom-en/coalition-countries-en(20.11.2014)

9 “Operation Iraqi Freed Coalition Members”, The White House, 27 March 2003, http://georgewbush-

whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030327-10.html

10 “Canada finally listed among anti-ISIS coalition forces”, CTV News, 5 November 2014.

http://www.ctvnews.ca/canada/canada-finally-listed-among-anti-isis-coalition-forces-1.2087774

11 Richard Sisk, “Dempsey Considers US Troops to Mosul in Fight against ISIS”, Military.com, 13 November 2014.

http://www.military.com/daily-news/2014/11/13/dempsey-considers-us-troops-to-mosul-in-fight-against-isis.html

12 Richard Sisk, “Dempsey Considers US Troops to Mosul in Fight against ISIS”, Military.com, 13 November 2014.

http://www.military.com/daily-news/2014/11/13/dempsey-considers-us-troops-to-mosul-in-fight-against-isis.html

13 “Peşmerge'ye eğitim “Bordo Bereliler’den”, Hürriyet, 22 Kasım 2014. http://www.hurriyet.com.tr/dunya/27625485.asp

14 “The Enemy of My Enemy: Iran Arms Kurds in Fight Against ISIS, Time, 27 August 2014. http://time.com/3196580/iran-kurds-

isis-erbil-iraq/

15 “Iranian Kurdish Parties Support Peshmerga With Fighters”, Rudaw, 12 August 2014.

http://rudaw.net/english/kurdistan/12082014

16 “US, Iran woo rival Kurdish factions in battle against IS”, Almonitor, 15 September 2014, http://www.al-

monitor.com/pulse/originals/2014/09/peshmerga-iraq-iran-kurd-isis-krg.html#

17 “Almanya'daki parlamenterler: PKK'ye silah verilsin”, Demokrat Haber, http://www.demokrathaber.net/m/?id=36652;

“Almanya’dan Kandil’e 5 bin tabanca gitti”, Yeniçağ, 11 Eylül 2014. http://www.yenicaggazetesi.com.tr/almanyadan-kandile-5-

bin-tabanca-gitti-102645h.htm

18 “US airdrops weapons for Kurds fighting ISIL”, Aljazeera, 20 October 2014.

http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/10/fierce-fighting-rages-syria-kobane-20141019122812238305.html

19 “Iranian, Arab Media: 'Russia-Iran Anti-IS Operations Room' In Iraq”, Radio Free Europe, 23 October 2014.

http://www.rferl.org/content/under-black-flag-russia-iran-islamic-state-iraq/26652736.html

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 22 -



14.

Sonuç

ABD’nin liderliğinde IŞİD’e karşı inşa edilen stratejinin dört aylık ara dönemdeki karnesi kendisi

ve ortakları açısından zayıf, orta ve iyi sonuçlardan oluşmaktadır. Karne aşağıda Tablo-2’de

görülmektedir. Karnede zayıf olan alanlar IŞİD’in gücüne, devamına ve yarattığı kaosa katkı

yapmaktadır.

Tablo-2: ABD’nin IŞİD ile Mücadele Stratejisi Unsurları

S.

No

ABD’nin IŞİD ile Mücadele Stratejisi Unsurları

Durum

1

Kapsayıcı uluslararası/bölgesel koalisyon teşkil etme ve

sürdürme

İyi

2

Irak güvenlik kuvvetlerine ve Peşmergeye muharebe etkinliği

kazandırma

Orta

3

Suriye’de IŞİD’e karşı mücadele edebilecek güvenilir ortak

yaratma

Zayıf

4

Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt gruplar

arasındaki gerginliği ortadan kaldırma

Zayıf

5

IŞİD’i Sünni aşiretlerden soyutlama

Zayıf

6

IŞİD gelir kaynaklarını yok etme

Orta

7

Yabancı savaşçıların katılmasını engelleme

Orta

8

IŞİD’in propagandasının etkisizleştirme ve karşı propaganda

Orta

9

IŞİD’i hava ve kara harekâtı ile sınırlama ve zayıflatma

İyi

Tabloda zayıf alan olarak görülen üç alan aslında ABD stratejisinin en zayıf noktalarını

oluşturmaktadır. Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt gruplar arasındaki çatışma alanları

ortadan kaldırılmadıkça ve IŞİD Sünni aşiretlerden soyutlanmadıkça mücadelenin başarısı zora

girmektedir. Diğer taraftan Suriye’de IŞİD’e karşı ortak bulmanın güçlüğünü aşmak yakın dönemde

olası görülmemektedir. Bu koşullar altında IŞİD’in hava ve kara harekâtı ile gittikçe zayıflamasına

karşın kısa ve orta dönemde bölgesel dinamikleri etkileyen bir güç olmaya devam etmesi olası

görülmektedir.



Ekler:

Ek-1: IŞİD’e karşı koalisyona katılan ülkeler

Ek-2: ABD’nin IŞİD’e Karşı Harekâtında Irak Merkezi Hükümeti ve Peşmergeye Sağlanan Destek

Ek-3: ABD ve Koalisyon Hava Harekâtında Vurulan IŞİD Hedefleri





Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 21 -



PKK, artık IŞİD’e karşı mücadelede ABD’nin en güvenilir ortağı olduğuna inanmakta, ABD

yetkililerinin tavır ve uygulamaları da bunu desteklemektedir. PKK’nın ABD’nin terör örgütü

listesinden çıkarılması, hatta Türkiye’nin de bunu yapması gerektiği ciddi olarak tartışılmaktadır.

Diğer taraftan PKK, başta Kobani krizi nedeniyle yeni katılanlar olmak üzere eleman sayısını

önemli ölçüde artırmıştır. Artık, PKK’nın 3.000-5.000 teröriste sahip olduğu önermesi ihtiyatla

karşılanmalıdır. PKK, ABD ve diğer ülkelerin doğrudan (Kobani’de PYD’ye atılan yardımlar) ve

dolaylı askerî yardımlarından (Peşmergeye yapılan yardımlardan PKK’ya gidenler) fazlasıyla

faydalanmıştır. Mevcut durumda PKK/PYD’nin elemen sayısının 40-50 bine ulaştığı iddia

edilmektedir.60 Burada ifade edilen miktarın, 2013 Mart ayında basına sızan “İmralı tutanaklarında”

Öcalan’ın talepler karşılanmadığında PKK’nın 50 bin kişi ile “halk savaşı” başlatılacağı tehdidindeki61

miktarla örtüşmesi dikkate değer görülmektedir.

Mevcut bölgesel ortamda “çözüm süreci” kapsamında PKK’nın silahsızlandırılmasının yurt içi ve

yurt dışı olarak ayrıştırılmaya ve pratik olarak uygulanmaz duruma getirilmeye çalışılması da dikkate

değer diğer bir konudur.

IŞİD’in yol açtığı değişimlerin başında ABD-İran yakınlaşması gelmektedir. İran IŞİD krizinden

güçlenerek çıkmakta, Suriye’de Esad rejimi ile Irak’ta Şiiler ve Kürtler üzerinde etkisi artmaktadır.

Suudi Arabistan ABD-İran yakınlaşmasından tehdit algılamaktadır. Suudi Arabistan’ın Körfez

ülkeleri ile Fas ve Ürdün gibi diğer Sünni ülkelerle kendi içlerindeki anlaşmazlıkları çözerek yeni bir

güvenlik yapılanmasına gidebilecekleri tartışılmaktadır. Bu kapsamda Körfez İşbirliği Konseyi’nin

ve/veya Yarımada Koruma Kuvveti (Peninsula Shield Force), NATO benzeri siyasi ve/veya askerî bir

yapıya, bir anlamda “Arap NATO’ya”, dönüştürülmesi senaryoları öncelik almaktadır.

Bu tür senaryolar ve farklılaşan dinamikler Orta Doğu’da yeni bir güç dengesi mücadelesine

işaret etmekte, bu kapsamda Türkiye, İran ve Suudi Arabistan kısmi işbirliği fırsatları ve ciddi çatışma

ortamında temel aktörler olarak öne çıkmaktadır.





















Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 20 -



13.

IŞİD’e Karşı Harekâtın Etkileri ve Yansımaları

IŞİD olgusu ve yürütülen karşı harekât önemli bölgesel etkilere ve Türkiye’ye kritik yansımalara

neden olmaktadır. Konuyla ilgili ayrı bir rapor hazırlanmaktadır. Ancak burada ana noktalara

değinmekte yarar görülmektedir.

IŞİD belirli bir toprak parçasını kontrol etmesi ve bu toprakları genişletme kapasitesi ve niyetini

barındırması itibariyle diğer radikal İslamcı örgütlerden farklılaşmaktadır. IŞİD’in bu özelliği başta

Irak ve Suriye’de olmak üzere yakın çevresinde güç dengelerini değiştirebilecek potansiyel

içermektedir. Bu nedenle İran, Türkiye ve Suudi Arabistan başta olmak üzere bölgesel aktörleri sıkı bir

mücadeleye davet etmekte, bölgesel ve yerel dinamikleri harekete geçirmektedir.

Suriye’de Esad rejimi IŞİD olgusu ve karşı harekâttan faydalanmaktadır. Bir taraftan harekâta

göz yumarak ve ABD ile istihbarat paylaşarak ABD-Suriye yakınlaşması başlamakta diğer taraftan

Esad yönetimi, rejim karşıtlarına karşı güç kazanmaktadır. Esad yönetiminin ömrü uzadığı gibi zafer

kazanması da bir senaryo olarak tartışılmaya değer bulunmaktadır. Bu olasılıklar Türkiye’yi fazlasıyla

etkilemektedir.

Bu kapsamda özellikle Halep bölgesinden milyonlarla ifade edilen yeni bir göç dalgasının

başlaması Türkiye’nin kapasitesini fazlasıyla aşacak ve iç dinamiklerini etkileyecek ciddi riskler

barındırmaktadır. Türkiye’nin güvenli bölge/tampon bölge taleplerinin uluslararası ortamda karşılık

bulmaması bu riskleri daha fazla artırmaktadır.

KDP, KYB, PYD/PKK, ve Goran hareketi arasındaki çekişme ve çatışmalar bu dönem içinde hem

Kuzey Irak’ta hem de kuzeydoğu Suriye’de artan IŞİD tehdidinden dolayı yumuşamış ve kısmi

işbirliğine yönelmiştir. Ancak Kobani’de PYD’nin IŞİD karşısında çok zor durumda kalmasına ve

tamamen imha edilme riskine rağmen KDP’nin yardım göndermedeki isteksizliği, PYD’nin ise

Peşmergeyi gönüllü kabul etmeme gibi bir algı yaratma çabası Kürt grupların arasındaki ihtilafın

derinliğini göstermektedir.

PKK, 2012’deki Suriye’deki siyasi ortamın dikte ettiği şekilde Türkiye ve İran’dan zayiat

vermeden bir kısım unsurlarını sıyırma ve Kandil’deki üslerinde rahatsız edilmeden kuzeydoğu

Suriye’yi takviye ederek Esad rejiminin boşalttığı alanları ele geçirme imkânı bulmuştur. Bu strateji

kendi içinde tutarlı ve başarılıdır. Diğer taraftan çözüm sürecinde PKK’nın asıl amacını göstermesi

açısından ilginçtir. Irak ve Suriye’de kriz devam ettikçe PKK’nın gerçek bir barışa yaklaşmaması

şaşırtıcı değildir. ABD’nin PKK’ya yönelik yumuşak mesajları ve PYD ile ilişki kurmaya başlaması

PKK’nın özgüvenini artıran diğer önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.

IŞİD’e karşı stratejinin Irak’taki ortaklarından birinin Peşmerge olması ve PKK’nın PJAK ile

birlikte Peşmergenin içinde/yanında yer alması, Suriye’de ise Kobani’nin IŞİD tarafından

kuşatılmasıyla PYD/PKK’nın mücadelesi üzerine inşa edilen “mağduriyet”, “haklı direniş”,

“kahramanlık” ve kurtarıcılık” rolü çözüm sürecine önemli etkiler barındırmaktadır.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 19 -



IŞİD Suriye’de Kobani civarında önemli bir kaybına karşı gücünü koruyabilmektedir. ABD’nin

ılımlı muhalifleri 2015 içinde eğitmesiyle Suriye’de de kara harekâtı başladığında IŞİD’in ciddi kayıp

vereceği düşünülmektedir.

IŞİD, stratejik denge ve taarruz safhasına erken geçmenin bedelini ağır ödemektedir. IŞİD, bir

dönem silah/teçhizat, gelir kaynağı ve eleman bolluğu ile uzayan hatlarını, her iki ülkeye dağılan

birliklerini, stratejik çarpanları erimeye başladığından kısaltamamakta ve toparlayamamaktadır. Bir

noktada tamamen çökmesi de olası görülmektedir. Bu nokta 2015 sonu 2016 başları gibi görülmektedir.

Ancak, IŞİD’in taarruz ve savunma gücünü kaybettikçe Irak içinde ve komşu ülkelerde, hatta

Batı ülkelerinde terör eylemlerine başvurması olası görülmektedir. Bu kapsamda Türkiye yüksek risk

taşıyan ülkelerin başında gelmektedir.

12.

ABD Stratejisinin Uygulanmasında Zayıf Noktalar

ABD’nin stratejisi kendi kapasitesi, risk değerlendirmeleri, diğer bölgelerdeki öncelikleri ile

Afganistan ve Irak işgallerinden alınan dersler üzerine kurulu bir yaklaşımdır. ABD, IŞİD’in kendisinin

değil bölgenin sorunu olduğuna inanmakta ve bölge ülkelerinin de bunu anlamasını ve bu yönde çaba

göstermesini beklemektedir.

Bu noktada bölge ülkeleri açısından problem başlamaktadır. Bölge ülkelerinin hiç biri tek başına

IŞİD sorununu çözebilecek kapasiteye sahip değildir. Bölgesel güçlerden İran, Türkiye ve Suudi

Arabistan’ın sınırlı konular hariç birlikte hareket etmesi henüz olası görülmemektedir. Mısır kendi

içinde devletin yeniden inşasıyla meşgul olduğundan şimdilik sürecin dışındadır. Irak 2003 sonrası

bölgesel güç olma özelliğini kaybetmiştir. Suudi Arabistan dışındaki Körfez ülkeleri maddi güçleri

hariç önemli kapasiteye sahip değilken Katar, politikalarında Suudi Arabistan’dan ayrılmaktadır.

ABD’nin İran ile açık olarak yakınlaşması, Suriye ile örtülü işbirliğine devam etmesi başta Suudi

Arabistan olmak üzere Esad’ın gitmesi üzerine politika oluşturan ülkeleri endişelendirmektedir. ABD,

bir taraftan IŞİD’e karşı mücadeleyi devam ettirirken diğer taraftan bölge ülkelerinin güvenlik

endişelerini gidermeyi çalışmaktadır. Bu ise IŞİD’e karşı daha etkili bir strateji uygulanmasını zora

sokmaktadır.

ABD diğer taraftan Rusya’yı ikna etmek durumundadır. Bu nedenle IŞİD’e karşı harekâtın Esad

rejimine etkisini dengelemek ihtiyacını hissetmektedir.

Obama yönetimi IŞİD stratejisi konusunda ABD iç kamuoyunu tatmin edememiştir.

Cumhuriyetçiler, stratejiyi sonuç alıcı olarak görmemekte, daha sert ve kapsamlı yaklaşım

beklemektedir. Temsilciler Meclisi ve Senato’da çoğunluğun Cumhuriyetçilerde olması Obama

yönetimini zor durumda bırakmakta, ABD karar alma sistemindeki iki başlılık stratejinin

uygulanmasını olumsuz yönde etkilemektedir.

ABD, gerektiğinde ve nihayetinde kara harekâtı için güvenilir ortaklar yaratmakta başarılı

olamamıştır. Irak güvenlik kuvvetleri ve Peşmergeye güvenmek durumundadır.



Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 18 -



Hava harekâtında vurulan hedefler de dikkate alındığında IŞİD’in personel zayiatının 3.500-5.000

aralığında

bulunduğu,

bu

miktarının

yüzde

15-20

personel

zayiatına

karşılık

geldiği

kıymetlendirilmektedir. Hava harekâtında öncelikle vurulan hedef cinsleri Tablo-1’de sunulmuştur.

Tablo-1: 8 Ağustos-28 Kasım 2014 Tarihleri Arasında İcra Edilen Hava

Harekâtında Vurulan Hedef Cins ve Sayısı58

Hedef Cinsi

Miktar

Hedef Cinsi

Miktar

Tank

30

Mevzi/Korunak

110

Zırhlı Araç

(Humvee dahil)

70

Bina/Baraka

70

İş Makinesi

25

Kontrol Noktası

70

Diğer Araç

700

Militan Grubu

60

Top/Havan

60

Petrol Tesisi/Tanker

40-50

Silah Mevzi

40

Mühimmat Deposu

20-30

ABD’nin öncelikli hedefleri IŞİD’in hareket kabiliyeti, ağır silahları ve gelir kaynakları olamaya

devam etmektedir.

Tablo-1’de dikkat çeken bir hedef cinsi buldozer, kepçe, damperli kamyon gibi iş makineleridir.

Bu hedefler Ekim ortalarından itibaren ortaya çıkmaya başlamış ve özellikle Kasım ayında Irak’ta

Musul ve Baji bölgelerinde yoğunlaşmıştır. İş makinelerinin yoğunluklu kullanımı IŞİD’in artık

tutunabildiği mevzilerde savunma hazırlıkları yapmaya başladığını dolayısıyla taarruz ivmesinin inişe

geçtiğini göstermektedir.

IŞİD lideri El-Bağdadi’nin Felluce civarında ABD hava taarruzlarında ağır yaralandığı ve

sonrasında öldüğü yönünde medyada bilgiler yer almaktadır.59 Bu tür iddialar Eylül ayı başlarında da

dile getirilmiş ancak doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. El-Bağdadi’nin öldürülmesi ile ilgili olarak ABD

yetkilileri yorum yapmaktan kaçınmakta, konu IŞİD tarafından da doğrulanmamaktadır.

IŞİD’e karşı operasyonların ilk dört aylık döneminin sonuna yaklaşırken örgütün koordineli

taarruz kapasitesinin önemli ölçüde zarar gördüğünü ve Suriye-Irak bağlantısının sınrlandığını

söylemek mümkündür. Harekâtın seyrinde değişiklik olmadığı sürece IŞİD’in kontrol ettiği Musul,

Felluce ve Ramadi gibi bölgeleri kısa ve orta vadede kaybedebileceği değerlendirilmektedir. Diğer

bölgelerde ceplere sıkışan kuvvetlerinin yerel nüfusa karışarak uygun fırsatlarda terörist eylemlere

başvurması rasyonel bir seçenektir.

IŞİD’in Irak’taki tüm güçlerini toplayarak, Suriye’den getirebildiği takviyelerle taarruzla Bağdat’ı

ele geçirmesi ve burada meskûn mahallerde savunma esaslarına göre savunmaya geçmesi teorik olarak

en tehlikeli hareket tarzı olarak görülmektedir. Ancak bu hareket tarzı IŞİD’in hava gücünden ve hava

savunmasından yoksun olması, hareket kabiliyetinin bir kısmını kaybetmesi ile Bağdat’ın İran ve Şii

milisler tarafından takviye edilmesi nedenleriyle pratikte düşük olasılıklıdır.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 17 -



geri kalan kısmı da emniyetsizdir. Bağdat-Ürdün ve Bağdat-Suriye ulaşım hatları büyük ölçüde IŞİD

kontrolündedir.

Kerkük tamamen Peşmerge tarafından ele geçirilmiştir. Peşmergenin Erbil güneybatısına, Musul

güneyine ve güney doğuda Kanakin bölgesine ilerleme eğilimi görülmektedir. Bölgede Türkmen

kontrolünde olan alan yoktur.

Karada yürütülen çatışmalar sonucunda Bağdat’ın kuzeyi-Kerkük-Haditha arasındaki bölgelerde

IŞİD kuvvetleri tecrit edilmeye ve küçük cepler oluşmaya başlamıştır. Önümüzdeki dönemde bu

ceplerin tamamen Irak güvenlik kuvvetleri-Peşmerge ve Şii milisler ve küçük bir olasılıkla Sünni

aşiretler tarafından ele geçirilmesi, IŞİD birliklerinin çözülerek yerel nüfusa karışması, şiddeti artan

ancak kapsamı dar terör eylemlerine başvurmaları hayli olası görülmektedir.

c. Harekâtın Etkisi ve IŞİD’in Kayıpları

Harekâtın

IŞİD’in

üzerindeki

etkisini

bu

aşamada istatistiksel ve matematiksel olarak belirmek

mümkün değildir. ABD de hava harekâtının hasar

kıymetlendirmesini

tam

olarak

yapamamakta,

CENTCOM raporlarında vurulan hedef cinsleri

verilmektedir.

Ancak hava harekâtında vurulan hedef cinsleri

ve sayıları doğru veri olarak kabul edildiğinde, her bir

hedefte bulunabilecek personel miktarları ve hava taarruzunun etkileri dikkate alınarak belirli bir

güven aralığında zayiat ve hasar kıymetlendirmesi yapabilmek mümkündür. Merkez Strateji

Enstitüsü’nün “IŞİD’e Karşı ABD ve Koalisyon Harekâtının Değerlendirilmesi” Raporu’nda 8 Ağustos-

7 Ekim tarihleri arasındaki IŞİD zayiat ve hasarı yukarıdaki yaklaşımla hesaplanmıştır.56 Bu tarihlerde

IŞİD’in 35-40 tank, 30-35 Humvee ve 500 civarında diğer araç (zırhlı araç, silahlandırılmış araç, kamyon

ve diğerleri) tahrip olduğu veya hasar gördüğü, 20-30 petrol rafinerisinin vurulduğu, 5-10 mühimmat

deposu ile 40-50 civarında mürettebatla kullanılan ağır silahın tahrip olduğu kıymetlendirilmiştir.

Personel zayiatı ise IŞİD’in 1.500-2.000 civarında hesaplanmıştır.

7 Ekim- 28 Kasım arasında ilave 700 hava taarruzu yapılmıştır. Bu önceki dönemin iki katına

yakındır. Ayrıca yukarıda özetlenen kara harekâtında da IŞİD önemli kayıplar vermiştir. Dolayısıyla

IŞİD’in toplam hasarının; 90-100 civarında tank ve Humvee, 700 civarında diğer araç, 50 civarında

petrol rafinerisi, 80-90 civarında mürettebatla kullanılan ağır silah ile 20-30 civarında mühimmat

deposu, 60-70 civarında komuta kontrol ve barınma amaçlı bina, 40-50 petrol tesisi ve tanker olduğu

kıymetlendirilmektedir.

IŞİD’in son dönemlerdeki operasyonlarda çift haneli rakamlarla ifade edilen büyük kayıplar

verdiği basına yansımaktadır. Suriye’de Kobani’de iki aylık çatışmalar esnasında toplam 1.200 kişinin

hayatını kaybettiği bunlardan en az 712’sinin PYD tarafından çatışmalarda vurulan IŞİD militanları

olduğu iddia edilmektedir.57

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 16 -



harekâta yakın hava desteği sağlamıştır. IŞİD’in Irak’ta yükselişinden sonra ilk müşterek ve birleşik

harekât olarak Haditha operasyonu sonradan yapılacak benzer harekâta örnek teşkil etmiştir.

Haditha operasyonu ile eş zamanlı olarak Peşmerge 5-7 Eylül tarihlerinde Musul’un doğu ve

güneydoğusundaki bölgelerde ABD’nin hava desteği ile ileri harekâta başlatmıştır (5-7 Eylül hava

harekâtı için bakınız Ek-1).

Yukarıdaki operasyonlar IŞİD’e karşı kara harekâtında önemli bir dönüm noktası olarak

görülebilir. IŞİD eş zamanlı operasyonlarla kuzeyden ve güneyden sıkıştırılmaya başlanmıştır.47 Böyle

karmaşık bir operasyonun planlaması ve koordinasyonunda ABD danışmanları başrolü oynamıştır.

Irak güvenlik kuvvetleri 17 Eylül’de Kerkük-Bağdat karayolunu kontrol altına almış ulaşıma

açmıştır.48

IŞİD 18 Eylül’de Bağdat’ta Adala cezaevine bir saldırı düzenlemiş ancak geri püskürtülmüştür.49

Peşmerge ve Sünni aşiretler ABD hava desteği ile Irak-Suriye sınırındaki Rabia’ya müşterek bir harekât

düzenleyerek bölgeyi IŞİD’den temizlemiştir.50

Ekim başında IŞİD’in yoğun saldırıları görülmüştür. IŞİD, 2 Ekim’de Anbar iline ait Hit ilçesinin

bir bölümünü ele geçirmiş, Ramadi’ye yaklaşmış ve batıdan Bağdat’ı tehdit etmeye başlamıştır. 7

Ekim’de Bağdat’a 40 km yaklaşan IŞİD, Fırat vadisine hâkim olmak için iyi tasarlanmış operasyonlar

icra etmiştir.51

11-12 Ekim’de Kuzey Irak’ta Kerkük civarında IŞİD ve Peşmerge arasında şiddetli çatışmalar

yaşanmış IŞİD’in saldırıları PKK destekli Peşmerge ve ABD yakın hava desteği ile güçlükle

durdurulabilmiştir.52

24 Ekim’de Irak güvenlik kuvvetleri IŞİD’in toplumsal tabanının en kuvvetli olduğu bölgelerden

birine, Babil’in kuzeyinde Jurf al-Sakhar yerleşim birimine operasyon icra ederek ele geçirmiş ve

Anbar’a yaklaşmıştır. IŞİD, 30 Ekim günü kendisine karşı savaşmaya hazırlanan ve Irak güvenlik

kuvvetlerine destek veren Albu Nimr aşiretinden 250 kişiyi kaçırmış ve 150 kişiyi öldürmüştür.

Bölgede iki Sünni aşiret birbiriyle çatışmaya başlamış, Albu Nimr aşiretinden 150 genç Albu Asaf

aşireti milislerince öldürülmüştür.53

6 Kasım’da Anbar ve Hit bölgelerinde IŞİD’e karşı savaşan Albu Nimr, Albu Mahal, Karabla ve

Salman aşiretlerinden 600 milis Irak güvenlik kuvvetlerince silahlandırılmaya başlanmıştır. 7 Kasım’da

bölgeye Şii milislerden oluşan 3000 kişilik Sadr Barış Tugayı olarak da adlandırılan Yerel Koruma Birliği

intikal ettirilmiş, IŞİD’e karşı Şii milisler ve Sünni aşiretlerin ortak operasyonu başlamıştır.54

Diğer taraftan Irak güvenlik kuvvetleri Baji’de çatışmaları kazanmaya devam etmiştir. IŞİD

kontrolündeki Baji 17 Kasım itibariyle kuşatılmaya başlanmıştır.55

Aralık ayı başı itibariyle IŞİD’in kontrol ettiği alanlar azalmaya başlamıştır. Genel bölge olarak

Musul, Kerkük’ün güneybatısında Hawija, Tikrit’in doğusu, Sincar’ın güneyinden itibaren Irak-Suriye

sınırı ve Haditha’nın batısında kalan bölge IŞİD kontrolündedir. IŞİD Musul’un merkezini ve 50 km

güneyde Baji’ye kadar olan Musul-Bağdat karayolunu kontrol etmektedir. Musul-Bağdat karayolunun

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 15 -



Genelkurmay Başkanı da Suriye’de IŞİD’e karşı yürütülen harekâttan Esad’ın dolaylı olarak

faydalandığını belirtmiştir.43

Irak’taki hava harekâtında ana gayret Musul barajına ve petrollerine, Baji rafinerisine ve barajına,

Haditha barajına, Kerkük bölgesine ve Bağdat’a yönelik IŞİD tehdidin bertaraf edilmesine yönelik

olduğu görülmektedir. Ayrıca Suriye-Irak sınırının kontrol edilmesine yönelik hedefler seçilmektedir.

Hava harekâtında Ağustos ve Eylül aylarında öncelik alan IŞİD’in kullandığı petrol tesislerine

yönelik taarruzların Ekim ve Kasım aylarında nispeten azalarak devem ettiği görülmektedir. Bunun

temel nedeninin hedef sayısının azalması olduğu değerlendirilmektedir.

Seçilen hedefler arasında az sayıda hava savunma silahının olduğu görülmektedir. Bu durum

IŞİD’in henüz hava savunma tehdidi oluşturamadığını ve hava taarruzlarına karşı hassasiyetinin

devam ettiğini göstermektedir. Ayrıca dört aylık süre zarfında ABD ve hava taarruzlara katılan diğer

ülkelerin herhangi bir hava vasıtası kaybetmemeleri de önemli bir göstergedir.

8 Ağustos’ta günde 3-5 hava taarruzu ile başlayan operasyon, harekâta katılan ülke sayısının

12’ye çıkmasıyla birlikte günde 30 taarruzun üstüne çıkmaya başlamıştır. İlk günden itibaren hava

harekâtının

maliyet

hesabını

yapmaya

başlayan

ABD’nin

kısmen

rahatlamış

olduğu

değerlendirilmektedir.

ABD ve Koalisyon ülkelerinin Merkez Strateji Enstitüsü’nün “IŞİD Karşı Olası Operasyonun

Boyutları: Stratejiler, Riskler, Öneriler”, IŞİD’e Karşı ABD ve Koalisyon Hava Harekâtının

Değerlendirilmesi” başlıklı raporlarında44 özellikle vurgulandığı üzere hava harekâtı Türkiye’nin başta

İncirlik olmak üzere hava meydanlarına ihtiyaç göstermeksizin devam etmektedir. Bu konuda

ABD’nin son aylarda dikkat çeken bir talebi bulunmamaktadır.

b. Kara Harekâtı

IŞİD’e karşı hava harekâtı devam ederken karada Irak’ta Irak güvenlik kuvvetleri, Peşmergeler

(içinde/desteğinde PKK ve PJAK), Şii milisler ile az sayıda Sünni aşiret kuvvetleri mücadele

etmektedir. Suriye’de ise doğrudan mücadele Kobani kuşatması nedeniyle PYD/PKK ve takviye olarak

gelen Peşmerge ve ÖSO tarafından yürütülmektedir. Kara harekâtının seyri hakkında kısa bir özet

müteakip paragraflarda verilmiştir.

Irak’ta Temmuz ve Ağustos ortasına kadar IŞİD’in başarıları devam etmiştir. Ağustos

ortalarından itibaren hava harekâtı ile toparlanmaya başlayan Irak güvenlik kuvvetleri, Peşmerge, Şii

milisler ve PKK’nın desteğiyle denge sağlanmaya başlanmıştır.

29-31 Ağustos tarihlerinde Irak güvenlik kuvvetleri, Peşmerge ve Şii milislerden oluşan müşterek

bir kuvvet Selahaddin ilinin Amerli yerleşim birimindeki IŞİD kuşatmasını yarmış,45 müteakiben

yakalanan ivme ve moral ile Tikrit’teki IŞİD mevzilerine yönelmiştir.46

Diğer taraftan Irak güvenlik kuvvetleri ile Sünni aşiret milisleri 6-7 Eylül’de Haditha’nın

Barwana ve Hafajiyah ilçeleri arasındaki bölgede eş zamanlı iki operasyon başlatmıştır. Irak güvenlik

kuvvetleri Barwanı’yı temizlerken Sünni aşiretlerin Hamza tugayları ise Hafajiyah’ı kuşatmıştır. ABD

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 14 -



11.

IŞİD’i Hava ve Kara Harekâtı ile Sınırlama ve Zayıflatma

a. Hava Harekâtı

IŞİD’e karşı hava harekâtı Irak’ta 8 Ağustos’ta

başlamış ve yaklaşık dört aydır devam etmektedir.

Suriye’de ise IŞİD’in Kobani’yi kuşatması ile 24

Eylül’de başlamış ve ikinci ayını doldurmuştur. 8

Ağustos’tan günümüze hava harekâtının sıklet

merkezinin IŞİD’in saldırılarının yer ve yoğunluğuna

göre değiştiği görülmektedir. (Ek-3)41

ABD hava harekâtında Ağustos ortalarında

Musul Barajı’nın IŞİD’den kurtarılması amacıyla Musul bölgesi öncelik alırken, Suriye’de hava

harekâtının başladığı 24 Eylül’den itibaren hava gayret tahsisi Irak ve Suriye’deki hedefler arasında

paylaştırılmaya başlanmıştır.

8 Ağustos-28 Kasım arasındaki hava harekâtında toplam 964 hava taarruzu icra edilmiştir.

Toplamın 534’ü Irak, 432’si Suriye’deki IŞİD hedeflerine yöneliktir. Öncelik alan bölgeler; Irak’ta Musul

civarı, Baji, Kerkük civarı, Erbil batısı, Bağdat Kuzeyi ve batısı, Haditha, Hit, Felluce, Ramadi;

Suriye’de ise Kobani, Rakka, Deyrizor, Hasaka, Halep kuzeyi ve batısı şeklinde sıralanmaktadır. Her

iki harekât alanında Kobani bölgesi 260 civarında, Musul 160 civarında hava taarruzu ile ilk iki

sıradadır.

Ekim ayında Kobani’ye yoğun destek sağlanmış, 5-20 Ekim arasında neredeyse tüm hava gayreti

Kobani’ye tahsis edilmiştir. 19 Ekim’de ABD tarafından PYD’ye havadan silah ve cephane atılmasını

izleyen günlerde hava gayreti Irak ve Suriye arasında tekrar dengelenmeye başlanmıştır. Ancak

günümüze kadar Kobani bölgesi Irak ve Suriye genelinde birinci öncelikli konumunu korumaktadır.

Suriye’de Rakka, Deyrizor ve Hasaka da dikkat çekmektedir. Bu bölgelerde hemen her gün

yapılan koalisyon hava harekâtı ile de facto uçuşa yasak bölge hayata geçmektedir.

Suriye’ye yapılan hava harekâtının iki ana amacı gerçekleştirmeyi hedef aldığı görülmektedir;

(1) Kobani’ye IŞİD takviyelerinin engellenmesi,

(2) Suriye-Irak sınırının ve Suriye-Irak ana ulaşım hatlarının kontrol edilerek IŞİD’in Suriye ve

Irak’taki kuvvetlerinin birbirinden ayrılması, böylece kuvvet kaydırmalara engel olunması ve tecrit

edilerek etkisizleştirilmesi.

Suriye’de yürütülen hava harekâtı için ABD’nin Esad rejimi ile dolaylı/örtülü olarak anlaşmış

olabileceği 08 Ekim 2014 ve 0003 numaralı Merkez Strateji raporunda dile getirilmiştir.42 Ekim ve

Kasım ayındaki yoğun hava taarruzlarına Suriye yönetiminin ciddi tepki göstermemesi de bu iddiayı

doğrulamaktadır. Tepkisizliğin temel nedeni ise Esad rejiminin IŞİD’in baskı altında tutulmasından

fayda sağlamasıdır. Suriye güvenlik kuvvetlerinin Ekim ve Kasım aylarında Halep bölgesinde ilerleme

kaydetmeleri ve ÖSO ile İslami Cephe’nin mevzi kaybetmeleri dikkate değer bir göstergedir. ABD

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 13 -



10.

IŞİD’in Propagandasını Etkisizleştirme ve Karşı Propaganda

IŞİD’in Irak ve Suriye’de Sünni toplumdan soyutlanmasında ideolojik mücadele ve bilgi harbi

yürütülmesi önemli görülmektedir. IŞİD’in Hilafet iddiası çürütülmeye ve IŞİD’in Iraklılara iyi bir

yaşam, özgürlük ve güvenlik sağlayamayacağı iddia edilmektedir. ABD Genelkurmay Başkanı da IŞİD

ile ideolojik mücadele ve bilgi savaşının önemini işaret etmektedir.34

Küresel, bölgesel ve ulusal ölçekte ABD, Batı ülkeleri ve bazı Arap ülkelerinin etkin medya

kanallarında IŞİD’in gerçek yüzü, uyguladığı şiddet ve vahşet sergilendikçe Müslüman kamuoyunun

tepkileri artmaktadır. İslam dünyasındaki çeşitli kuruluşlar, kanaat önderleri, din adamları ve

yöneticilerin IŞİD’i kınayan, Hilafeti ve İslam devleti olgusunu reddeden açıklamaları etkili

olmaktadır. Bu kapsamda bazı tespitler dikkat çekmektedir.

İslam Konferansı Örgütü, IŞİD’in İslam ile ilişkisinin olmadığını ve diğer dinlere mensup

insanlara karşı yapılanları kabul edilemeyecek suçlar olarak ilan etmiştir.35

Mısır’ın en yüksek dini otoritesi kabul edilen El-Azhar müftüsü IŞİD’i yozlaşmış ve İslam için

tehdit olarak nitelemiştir.36 Arap Ligi IŞİD tarafından insanlığa karşı işlenen suçları şiddetle

kınamıştır.37 Türkiye Diyanet İşleri Başkanı, IŞİD’in Hilafet ilanını ve eylemlerinin kabul edilemez

olduğunu açıklamıştır.38 Amerikan İslam İlişkileri Konseyi, 7 Temmuz, 11 ve 20 Ağustos tarihlerindeki

açıklamalarında IŞİD’in İslam’ı temsil etmediğini duyurmuştur.39

Benzer şekilde Kuzey Amerika İslam Toplumu, İngiltere Müslüman Konseyi, İngiltere’de 100 Şii

ve Sünni imam, Suudi Arabistan Yüksek Dini Otoritesi IŞİD’i kınayan ve Hilafeti reddeden açıklamalar

yapmıştır.40

Ayrıca İslam ülkelerinden ve Müslüman nüfusun yoğun olduğu diğer ülkelerde yaşayan seçkin

din adamları tarafından IŞİD’in hilafetini reddeden ve eylemlerini kınayan 18 sayfalık bir bildiri 24

Eylül 2014 tarihinde yayımlanmıştır. Bildiri Türkiye dâhil 24 ülkeden 120 din adamı tarafından Diğer

taraftan Ağustos ve Eylül aylarında TV programları ve gazetelerde IŞİD’i Sünni direniş olarak meşru

ve haklı göstermeye çalışan yayınlar dikkat çekerken, Ekim ve Kasım aylarında örgütü kınayan,

vahşeti ve şiddeti ortaya çıkaran haberler öne çıkmaya başlamıştır.

Bu değişim bir yönüyle, ABD’nin stratejisindeki IŞİD ile bilgi savaşı boyutunun küresel ve

bölgesel ölçekte etkinliğini göstermektedir.

ABD’nin gittikçe hava gayretlerini artırdığı bir ortamda IŞİD’in yerel radyo ve TV kanalları

işletmesi de zorluklar içermektedir. ABD ve Koalisyon ortaklarının bilişim ve stratejik iletişim

üstünlüğü IŞİD’e dehşet ve korku yaratma ile yerel halka baskı hariç bir vasıta bırakmamaktadır.









Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 12 -



IŞİD’in zayiatı arttıkça harcamalarının arttığı, bu kapsamda ölen personelin ailelerine yapılan

ödemelerin, yaralıların bakım tedavi ve bakım masraflarını gelir kaynaklarını olumsuz şekilde

etkilediği değerlendirilmektedir.

Irak dışından, komşulardan ve Avrupa ülkelerinden IŞİD’e nakit akışlarının da kaynak

ülkelerdeki sıkı önlemler sonucu azalmaya başladığı tahmin edilmektedir. Ayrıca ABD, IŞİD’e maddi

yardım yapan kişi ve kuruluşları tespit ve takip ederek ilgili ülke yöneticileri vasıtasıyla engellemeye

çalışmaktadır.

IŞİD gelir kaynaklarındaki azalma Temmuz 2014 başlarında Musul’da bankalardan elde edilen

yüklü miktardaki nakit ve ABD’nin sıkı önlemleri başlamadan önce temin edilen yüksek miktarlar

nedeniyle henüz gerçek etkisini göstermemiştir. 2015 yılı içinde IŞİD’in mali sorunlarının artarak

devam etmesi, örgütün bu zafiyeti gidermek için gelir sağlayıcı riskli faaliyetlere yönelmesi olasıdır.

IŞİD’in bu kapsamda yöre halkına baskı, fidye için adam kaçırma, soygun ve kaçakçılık eylemlerine

daha fazla başvuracağı, bunun bir taraftan kendi tabanında meşruiyetini ve dolayısıyla desteğini

azaltacağı, diğer taraftan riskli eylemler nedeniyle zayiatını artıracağı, örgüt içi çözülmelere yol açacağı

değerlendirilmektedir.

9.

Yabancı Savaşçıların Katılmasını Engelleme

IŞİD’e küresel ve bölgesel ölçekte çeşitli

ülkelerden çok sayıda yabancı terörist katılmıştır.

Değişik kaynaklar tarafından verilen miktarlar 7-15

bin arasında değişmektedir.33 Yabancı savaşçıların

geldiği ülkelerin önemli bir kısmı teşkil edilen

koalisyon içinde yer almaktadır. ABD’nin ikna ve

zorlamalarıyla bu ülkelerin bir kısmı sıkı tedbirler

alarak

savaşçı

hareketlerine

engel

olmaya

çalışmaktadır.

Daha önemlisi ise Irak ve Suriye’ye komşu ülkelerin sınır kontrollerinin artırılmasıdır. Üst düzey

ABD yetkililerinin bölge ülkelerini ziyaretlerinde gündemin en önemli maddesini yabancı savaşçıların

girişine engel olunması talepleri teşkil ettiği düşünülmektedir. Ayrıca IŞİD çok sayıda kayıp vermeye

başladığından ölen ve yaralanan IŞİD militanlarından kimlikleri ve milliyetleri tespit edilenlerin

medyada ve internet ortamında yayımlanmaya başlamasının ilgili ülkelerin yöneticilerin tedbir almaya

zorladığı değerlendirmektedir.

Diğer taraftan IŞİD gelir kaynaklarında azalmaya koşut olarak yabancı teröristlerin sayısında

2015’den itibaren önemli miktarlarda düşüş olması olası görülmektedir.







Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 11 -



ABD’nin Sünni aşiretlere ulaşma politikasında 2006’dan farklı olarak Irak Merkezi Hükümetini ve

bölgenin Sünni ülkelerinden faydalanmaya çalıştığı değerlendirilmektedir.

8.

IŞİD’in Gelir Kaynaklarını Yok Etme

IŞİD’in varlığını devam ettirmesi için büyük bir

bütçeye

sahip

olması

gerekmektedir.

Örgüt

mensuplarına ödenen maaşlar, çatışmalarda ölenlerin

ailelerine

yapılan

ödemeler,

yaralanan

örgüt

mensuplarının tedavi ve bakım masrafları, yapılan

eylemlerin harcamaları, silah ve teçhizat temini,

kontrol edilen bölgelerde yaşamın devam ettirilmesi

için gerekli harcamalar, teşkiline başlanan yönetim

organlarının masrafları belli başlı bütçe kalemleri

olarak sıralanabilir. Sadece örgüt mensupları maaşlarının aylık 15-30 milyon Dolar arası bütçe

gerektirdiği açıktır.29 IŞİD’in mevcut gücünü devam ettirmesi ve Hilafet ilan ettiği bölgelerde halk

desteğini sürdürmesi için diğer harcamalarla birlikte aylık 50-100 milyon Dolar bütçeye ihtiyaç

duyacağı değerlendirilmektedir.

IŞİD yukarıdaki harcamaları karşılayacak bütçeyi bulamadığında militanlarını kaybetme, yeni

elemanlardan yoksun kalma, eylemlerin etkinliğinin azalması ve halktan aldığı desteğin kaybedilmesi

riskleriyle karşı karşıya kalmaktadır.

IŞİD’in mali gelire bağımlılığın farkında olan ABD’nin stratejisinin önemli bir boyutu gelir

kaynaklarının kesilmesi üzerine kurulmuştur. Bu kapsamda ABD liderliğindeki hava operasyonlarının

öncelikli hedeflerinden birisi IŞİD’in petrol üretim tesisleri olarak belirlenmiştir.

IŞİD’in petrolden elde ettiği gelirin miktarı hakkında verilen rakamlar çelişkilidir. Ağustos

başında günde 70 bin varil petrol üretim ve ticareti yaparak günlük 2 milyon Dolar civarında gelir

ifade eden30, bunu 3 milyon Dolara çıkaran kaynaklar mevcuttur.31 Rakamlar farklı olmasına karşın

hava operasyonları öncesi petrol fiyatlarının ve üretim miktarının dalgalanmasına bağlı olarak 1-3

milyon Dolarlık günlük gelirden bahsetmek mümkün görünmektedir.

Hava operasyonları ile çok sayıda petrol tankerinin ve mobil üretim tesisinin vurulduğu ortaya

çıkmaktadır (Ek-1). Komşu ülkelerin sınır kontrollerini artırması/artırmak zorunda kalması ile IŞİD’in

petrol satışları da azalma eğilimindedir. Genel olarak üç aylık dönemde IŞİD’in üretim ve satış

miktarının yüzde 70 azaldığı tahmin edilmektedir.32

Diğer taraftan IŞİD hava harekâtında çok sayıda araç kaybetmiş ve hareket kabiliyeti önemli

ölçüde azalmıştır. Bu nedenle bölgeler arası kuvvet kaydırmakta ve ulaşım hatları üzerinde kontrol

noktası tesis etmekte zorlandığı tahmin edilmektedir. Bu zafiyet araçlardan gasp, haraç ve vergi

vasıtasıyla toplanan gelirlerin azalması anlamına gelmektedir.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 10 -



-Sünnilerin de petrolden pay alabilecek bir sistem kurulması,

-Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi,

-Sünnilere Irak güvenlik kuvvetlerinde ve diğer devlet kadrolarında nüfus oranlarına denk

düşecek oranda yer verilmesi,

-Sünni aşiretlerin güvenlik sorunlarına çözüm bulunması ve Şiiler gibi yerel savunma birlikleri

kurmalarına izin verilmesi şeklinde sıralanabilir.

IŞİD’in etkisizleştirilmesi bağlamında yukarıdakilerle bağlantılı ancak daha önemli konu ise Irak

ve Suriye’de geniş Sünni toplumun gelecekte nasıl yönetileceğidir. Bu temel sorun henüz tartışılmaya

başlanmamıştır. Bu nedenle Irak iç siyasetinde yapılan küçük düzenlemelerin kalıcı etkiler yaratması

zor görülmektedir.

7.

IŞİD’i Sünni Aşiretlerden Soyutlama

IŞİD’in gücünün önemli bir bölümü, Irak’ın

Sünni aşiretlerinden ve ABD işgaliyle Saddamcı

olduğu gerekçesiyle tasfiye edilen gruplardan aldığı

destekten gelmektedir. ABD, Sünni aşiretlerin Irak

Merkezi Hükümeti yanında olmasını sağlamaya

çalışmaktadır. Sünni aşiretlerin IŞİD’e desteklerini

keserek merkezi hükümet tarafında yer alması için

yukarıda 6. maddede ifade edilen adımların şu ana kadar başarılı olduğunu söylemek zor görülüyor.

Öncelikle IŞİD mevcut gücünü devam ettirdikçe Sünni aşiretleri sindirmekte ve kendisine itaat

ettirmede başarılı olmaktadır. IŞİD Irak hükümetiyle işbirliği yapan, hükümet kadrolarında ve güvenlik

birimlerinde yer alan Sünni aşiretlerin mensuplarını tesis ettikleri kontrol noktalarında ele geçirmeyi, ele

geçirdiklerini öldürmeyi, ailelerine baskı ve şiddet uygulamayı, evlerini yakmayı temel bir taktik olarak

kullanmaktadır.25

Diğer taraftan IŞİD, Irak’ta kontrol ettiği Sünni bölgelerde en fazla şiddeti, 2006-2007’de ABD ile

işbirliği yaparak Uyanış Hareketine katılan Sünni aşiretlere uygulamaktadır.26 IŞİD bu şekilde Sünni

aşiretleri baskılamakta ve ABD’nin stratejisinin önemli bir boyutunu boşa çıkarmaya çalışmaktadır. ABD

ise IŞİD belirli düzeylerde zayıflatılmadıkça Sünni aşiretleri tekrar ikna etmenin olanaksızlığının

farkında olarak IŞİD’e karşı harekâtın sıklet merkezini Irak’ta tutmakta, Suriye’deki tali yaklaşımı

devam ettirmektedir. Bu yaklaşım ABD Genelkurmay Başkanı tarafından ısrarla ve açıkça dile

getirilmektedir.27

Açık kaynaklara yansıyan bilgilerinden ABD’nin 2006 sonrası Sünni aşiretlere yönelik yaklaşımına

benzer bir politikayı izlediği anlaşılmaktadır. Bu politikanın ayrıntılarını tespit edilememekle birlikte

ABD yetkililerinin,

“Geniş anlamda bizim stratejimiz Irak hükümetinde güvenilir bir ortağı güçlendirme ve Şam ile Bağdat

arasında yaşayan 20 milyon sahipsiz Sünnilerin sorunlarını çözmek için bölgesel aktörlere yardım etmektir.”28

şeklindeki ifadeleri dikkate değer görülmektedir.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 9 -



6.

Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt Gruplar Arasındaki Gerginliği Ortadan Kaldırma

ABD, IŞİD’e karşı mücadele stratejisinde Irak’ta

Sünni, Şii ve Kürt gruplar arasında gerginliklerin

azaltılması ve başta doğal kaynakların kullanılması

olmak üzere daha fazla pay sahibi olunması

temelindeki

anlaşmazlıkların

çözümünü

önemli

görmektedir. IŞİD’in Maliki döneminde Irak Merkezi

Yönetimi’nin

Sünnileri

dışlayan

bir

politika

izlenmesinin yarattığı çatışmacı toplumsal zeminden

güç kazandığı, Sünni aşiretlerin çoğunluğunun haklarını koruyabilecek bir güç olarak gördükleri IŞİD’e

destek verdikleri genel kabul görmektedir.

Nitekim ABD yetkilileri, Irak’ta IŞİD’in etkisizleştirilmesinin Irak’ın yeni Başbakanı El-Abadi’nin

Sünni ve Şiiler arasında gerginliği ve çatışmaları ortadan kaldırmasına bağlı olduğunu, bu

yapılamadığında ABD’nin stratejisinin başarısızlığa mahkûm kalacağını dile getirmektedir.21

El-Abadi

hükümetinin

Maliki

dönemlerine

göre

Sünnilere

daha

kapsayıcı

yaklaşıp

yaklaşmayacağı yakından takip edilen bir konudur. El-Abadi hükümetinin bakanlarının ataması 18

Ekim’de tamamlanmıştır. Hükümette 29 bakan yer almaktadır. Maliki hükümetinde 40 bakan

bulunmaktaydı. Bakan sayısının azaltılması ile kararların daha hızlı alınabileceği hesaplanmaktadır.

Ancak Sünnileri daha fazla kapsayıcılık konusunda göze çarpan bir fark görülmemektedir. 29 bakanlığın

15’i Şiilere, sekizi Sünnilere, beşi Kürtlere, biri ise Hıristiyanlara verilmiştir. Yüzde olarak Şiiler 51,

Sünniler 27, Kürtler 17 oranında bakanlık almıştır. Maliki hükümetinde bu oranlar sırasıyla yüzde 52, 30,

15 idi.22 Dolayısıyla Sünnilerin yönetime daha fazla dâhil edilmesi açısından olumlu bir değişim

olmadığı gibi azalma söz konusudur. Sünnilere Meclis Başkanlığının yanında Savunma Bakanlığının

verilmesi önemli bir adım olarak görülmektedir. Üstelik Savunma Bakanlığı kadrosuna Saddam

döneminde orduda görevli Halid El-Obeydi’nin atanması23 Sünni aşiretlere, Baasçılara ve Nakşibendi

Ordusu’na açılma çabası kapsamında değerlendirilebilir.

Sünni aşiretlere bölgesel savunma/koruma birlikleri kurulması ve bu kapsamda silah, teçhizat ve

maddi destek sağlanması için El-Abadi’nin de çekinceliği davrandığı, Şii partilerini ve Şii kamuoyunun

tepkilerinden çekindiği, özellikle halen IŞİD’e karşı Irak güvenlik kuvvetleri yanında savaşan Şii

milisleri kaybetmekten korktuğu kıymetlendirilmektedir.

El-Abadi Kürt bölgesi ile ilişkileri düzeltme yönünde adımlar atmaktadır. Kasım 2014’de Kürt

Bölgesel Yönetimi (KBY) ile imzalanan anlaşma gereği Kürt yönetimi payına düşen ve yıllardır

birikmiş olan ödemelerden bir bölümü (500 milyon dolar) yapılmış, bunun karşılığı KBY, bölgesinde

üretilen petrolün yarısını (günlük150 bin varil) İMH dağıtım sistemine dâhil etmeyi kabul etmiştir.24

Yukarıdaki gelişmelere karşın Irak içinde gruplar arasında önemli çatışma alanları var olmaya

devam etmektedir. Bunların başlıcaları;

-Petrol gelirleri paylaşımının kalıcı bir çözüme kavuşturulması,

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 8 -



kuvvet göndermiştir.15 İran Kuzey Irak’ta Barzani ve Talabani’ye bağlı kuvvetlere yardım etmesine

karşın sıklet merkezi Talabani Peşmergesi tarafındadır.16

Peşmergeye gönderilen silah ve teçhizatın bir kısmının PKK ve Suriye’deki kolu PYD’ye geçtiği

yönünde değerlendirmeler medyada yaygındır. PKK’nın Kuzey Irak’ta IŞİD’e karşı bazı noktalarda

Peşmergenin içinde/yanında savaştığı dikkate alındığında bu iddiaların doğruluk derecesi yüksektir.

Almanya’da PKK’ya doğrudan silah ve teçhizat yardımı yapılması, hatta terör örgütü listesinden

çıkarılması konusunda tartışmalar ve hazırlıklar yapıldığı iddiaları da17 vurgulanmaya değer

görülmektedir. Kobani bölgesinde IŞİD ile mücadele eden PYD, ABD’den açık askerî yardım almıştır.18

Irak güvenlik kuvvetlerine nispeten daha az ilgi gösterilmektedir. Yardımlar ABD başta olmak

üzere Kanada, Yeni Zelanda, İspanya, Danimarka ve Norveç tarafından yapılmaktadır. ABD hariç

diğer

ülkelerin

yardımları

danışman/eğitici

desteği

önceliklidir

(Ek-2).

Özellikle

ABD

danışman/eğiticilerinin çabalarıyla Irak güvenlik kuvvetlerinde kısmi bir toparlanma görülmektedir.

Rusya’nın Irak hükümetine IŞİD ile mücadelesinde önemli askerî malzeme desteği sağladığı

bilinmektedir. Irak kuvvetlerinin silah ve teçhizatının çoğunluğu Rus yapımı ancak eski nesildir. Rusya

bir taraftan bu teçhizatın bakım ve kullanımı için eğitici ve danışman desteği sağlarken, Maliki

hükümeti döneminden başlayarak yeni silah ve teçhizat teminine başlamıştır. Bu kapsamda Rusya’nın

İran ile yakın işbirliği içinde Bağdat’ta müşterek bir koordinasyon merkezi çalıştırdığı ve buraya 60

personel görevlendirildiği haberleri basında yer almaktadır.19

5.

Suriye’de IŞİD’e Karşı Mücadele Edebilecek Güvenilir Ortak Yaratma

ABD bu hedefini Irak’ta merkezi yönetimin

güvenlik kuvvetlerine ve Peşmergeye sağlanan destek

ile önemli bir aşama gerçekleştirmiştir.

Suriye’de ise IŞİD’in Kobani kuşatması ile

PYD/PKK doğal ortak olarak öne çıkmaya başlamıştır.

ABD’nin PYD’ye silah ve teçhizat yardımları bu

yönde etkili olmuştur. ABD’nin hava harekâtında

istihbarat ve yönlendirme desteği için PYD ile çeşitli

irtibat kanalları tesis etmiş olması hayli olasıdır.

Kobani’ye takviye olarak gönderilen Peşmerge içinde daha önce Irak işgali sırasında eğittiği ve irtibat

kurduğu güvenilir elemanların varlığı güçlü bir varsayım olarak kabul edilmelidir. Ayrıca Irak’ta

bulundurduğu “danışman/eğiticilerin” bir kısmını Kobani’ye geçirmesi de mümkündür. Ancak bu

gelişmelere karşın ABD’nin IŞİD’e karşı mücadelede Suriye’de güvenilir ortak ihtiyacı henüz

karşılanmamıştır.

ABD bu ihtiyacın karşılanmasını ve Suriye’de IŞİD’e karşı daha yoğun ve sonuç alıcı mücadeleyi

ılımlı muhalif unsurların eğitilmesine ve teçhiz edilmesine bağlamıştır. ABD bu kapsamda 15.000

kişilik bir kara unsuruna ihtiyaç olduğu, 2015’de Eğit ve Teçhiz Et programı çerçevesinde 5400

muhalifin eğitilip teçhiz edilmesiyle kısmi ilerleme sağlanabileceğini düşünülmektedir.20

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 7 -



Rusya, Çin ve İran koalisyona dâhil olmamalarına karşın harekâta olumsuz tepki

vermemektedirler.

Harekât

Suriye’de

rejime

yönelmedikçe

bu

tavırlarını

koruyacakları

değerlendirilmektedir. Koalisyona Orta ve Güney Amerika’dan katılan ülke yoktur. Afrika kıtasından

Fas, Mısır ve Somali üç ülke olarak dikkat çekmektedir. Uluslararası/bölgesel kuruluşlar içerisinde İslam

Konferansı örgütü ile üye ülkelerin tamamı yer almasına karşın Körfez İşbirliği Konseyi

bulunmamaktadır.

İfade edilen eksikliklere karşın, ABD’nin 9/11 olaylarını takiben başlattığı terörle küresel savaş

koalisyonuna 50 ülkenin katıldığı8 dikkate alındığında üç aylık bir sürede teşkil edilen bu koalisyon

başarılı görünmektedir. Diğer taraftan ABD 2003 yılında Irak’ı işgalinde 49 ülkenin desteğini aldığını

ilan etmiştir.9 Ancak gerçekte Irak’ı işgal koalisyonunda ABD, İngiltere, Avustralya, Polonya,

Danimarka, İspanya ve Portekiz etkin olarak yer almıştır.

Koalisyondan 12 ülke hava harekâtına fiilen iştirak etmektedir. Bu kapsamda Irak’ta ABD,

Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, Hollanda ve İngiltere; Suriye’de ise ABD, Bahreyn,

Ürdün, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri hava harekâtına katılmaktadır.10 Bu ülkelerin hava

harekâtındaki katkıları giderek artmaktadır. 8 Ağustos’tan 13 Kasım’a kadar icra edilen 800’den fazla

hava saldırının 130’u ABD dışındaki koalisyon ortakları tarafından yapılmıştır.11

Bu veriler çerçevesinde ABD’nin IŞİD’e karşı en azından “sözde” geniş bir destek ve meşruiyet

sağladığı görülmektedir. Bu durum harekâtın başarısını olumlu yönde etkileyecek bir faktördür.

4.

Irak Güvenlik Kuvvetlerine ve Peşmergeye Muharebe Etkinliği Kazandırma

IŞİD’e

karşı

mücadelede

Irak

güvenlik

kuvvetleri

ile

Peşmergenin

yeniden

teşkilatlandırılması ve eğitimi ile yeterli silah ve

teçhizata kavuşturulması ABD açısından öncelik alan

konuların

başında

gelmektedir.

Nitekim

ABD

Genelkurmay Başkanı Dempsey, ABD ordusunun strateji tespit ederken ABD hava kuvvetleri

tarafından desteklenen Irak güvenlik kuvvetleri ile Peşmergenin müşterek harekâtının IŞİD’i

geriletmeye yeterli olduğu varsayımına dayandığını, bu varsayım gerçekleşmediğinde ABD kara

birliklerinin ön saflarda yer alacağını belirtmektedir.12

Dönem boyunca Irak güvenlik kuvvetleri ile Peşmergeye önemli miktarlarda yardım yapılmıştır.

Özellikle Peşmerge Batı ülkeleri tarafından adeta silah, cephane, teçhizat ve danışman/eğitici desteğine

boğulmuştur. Peşmergeye yardım sağlayan ülkelerin başında ABD, Almanya, İngiltere, Avustralya,

Arnavutluk, Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan gelmektedir. Yardımlar arasında yüz binlerce hafif silah ve

milyonlarca cephaneye ilaveten güdümlü tanksavar silahları, uzun menzilli topçu, gece görüş cihazları,

kişisel teçhizat dikkat çekmektedir (Ek-2). Türkiye’nin de Peşmergeye eğitim için “bordo berilileri”

görevlendirdiği iddiaları medyada yaygın yer bulmaktadır.13

İran da IŞİD saldırılarının başından itibaren Peşmergeye çok miktarda silah ve teçhizat

yardımında bulunmuştur.14 İran’daki Kürt partileri de Peşmerge kuvvetlerine yardım maksadıyla

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 6 -



Siyasi boyutta; Irak merkezi hükümetinin Irak’ta başta Sünniler olmak üzere tüm grupları

kapsayıcı bir siyaset izlemesinin, Irak Sünni aşiretlerinin ise IŞİD’i reddetmelerinin, desteklerini

kesmelerinin ve ona karşı mücadele etmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır

Ekonomik boyutta; IŞİD’in gelir kaynaklarının kesilmesi, Irak’ta Sünni aşiretlere ve

Peşmergelere; Suriye’de PYD/PKK’ya yardım edilmesi, her iki ülkede yerlerinden olan insanlara,

komşu bölgelerdeki mültecilere ve mülteci kabul eden ülkelere yönelik mali ve acil insani yardım

yapılması öne çıkmaktadır.

İdeolojik-bilgi harekâtı boyutunda; IŞİD’in Hilafet, Sünnileri temsili ve Cihad iddialarının

çürütülmesi, Örgüt’ün başta Irak Sünnileri olmak üzere çeşitli gruplara karşı uyguladığı vahşetin

gündeme taşınarak gerçek yüzlerinin açığa çıkarılması hedeflenmiştir

Askerî boyutta; IŞİD’i yerel ve bölgesel ortaklarla çoklu istikametlerden ve farklı boyutlardan

sıkıştırmaya dayanmaktadır. Yoğun hava harekâtı ile IŞİD’in Irak içinde zayıflatılarak, Irak ve Suriye

arasındaki irtibatının kesilerek Irak güvenlik kuvvetleri ve Peşmergelerle başlatılacak kara harekâtı için

elverişli koşulların yaratılması, eş zamanlı olarak Suriye içindeki güvenli sığınaklardan yoksun

bırakılması öncelik almaktadır. Kara harekâtı için Türkiye ve İran’ın rol alması ise bu ülkelerin

kapasiteleri, kendi iç sorunları, çatışan çıkarları ve Arap dünyasının tarihsel kökenli algıları nedeniyle

uygulanabilir görülmemektedir.Yukarıdaki genel çerçeve içinde ABD’nin IŞİD ile mücadele stratejisi

dokuz sütuna dayanmaktadır. 6

1. Kapsayıcı uluslararası/bölgesel koalisyon teşkil etme ve sürdürme,

2. Irak güvenlik kuvvetlerine ve Peşmergeye muharebe etkinliği kazandırma,

3. Suriye’de IŞİD’e karşı mücadele edebilecek güvenilir ortak yaratma,

4. Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt gruplar arasındaki gerginliği ortadan kaldırma,

5. IŞİD’i Sünni aşiretlerden soyutlama,

6. IŞİD gelir kaynaklarını yok etme,

7. Yabancı savaşçıların katılmasını engelleme,

8. IŞİD’in propagandasını etkisizleştirme ve karşı propaganda,

9. IŞİD’i hava ve kara harekâtı ile sınırlama ve zayıflatma.

3.

Kapsayıcı Uluslararası/Bölgesel Koalisyon Teşkil Etme ve Sürdürme

ABD, IŞİD’e karşı uygulanan stratejinin önemli bir

boyutu olarak geniş ve bölge ülkelerini kapsayıcı bir

koalisyonun teşkilini amaçlamıştır. ABD liderliğindeki

uluslararası koalisyona 50 ülke, üç uluslararası/bölgesel

örgüt katılmaktadır (Ek-1). Önümüzdeki dönemde

sayının 60’ın üstüne çıkacağı tahmin edilmektedir.

Ancak koalisyon üyelerinin tamamının aktif ve gönüllü destekçi olduğunu söylemek zordur. Nitekim

ABD Dışişleri Bakanlığı’nın koalisyon ülkelerinin büyükelçilerini davet ettiği planlama ve koordinasyon

toplantısına ancak 35 ülke katılmıştır.7

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 5 -



harekâtının uygulanmasında ortaya çıkmakta, ABD genel stratejinin planlayıcı ve gözetimcisi rolüne

devam etmektedir.

Diğer taraftan, ABD’nin gerçekte IŞİD’e karşı Irak ve Suriye’de eş zamanlı kara harekâtı icra

edecek kapasiteye sahip olmadığını küresel askerî stratejisi açıkça ortaya koymaktadır. 2010 yılında

yapılan Dört Yıllık Gözden Geçirme Süreci2 sonrası ABD silahlı kuvvetleri küresel boyutta eş zamanlı

olarak bir büyük iki küçük çaplı harekât yapabilecek şekilde şekillendirilmeye başlanmıştır.3 (Afganistan

ve Irak işgalleri büyük çaplı olarak kabul edilir.)

ABD, Afganistan’daki askerlerini 2014 yılı içerisinde aşamalı olarak geriye çekmeye başlamıştır.

Ancak 20 Kasım itibariyle ISAF komutasında 24 bin civarında kuvveti vardır.4 ISAF komutasında

olmayan personeliyle birlikte 50 bine yakın askerin Afganistan’da olduğu değerlendirilmektedir.

Üstelik 2011 sonunda Irak’tan çekilen birliklerin henüz yeniden teşkilatlanma, eğitim ve

rehabilitasyonu tamamlanmamıştır. Dolayısıyla ABD henüz fizikken Irak ve Suriye’de IŞİD’e karşı on

binlerce asker görevlendirerek büyük çaplı harekât yapacak kapasiteye sahip değildir. Böyle bir

kapasiteye en iyimser tahminle 2015 sonunda ulaşabilecektir.

ABD’nin askerî kapasite sorunu ortadan kalktığında bile, Irak ve Afganistan işgallerinden aldığı

acı derslerin temkinli tavrını şekillendirmeye devam edeceği beklenmektedir. ABD her iki işgal

sürecinde teşkil ettiği geniş koalisyonun desteğini kısa sürede kaybetmiş, özellikle muharip askerî

yetenekler bakımından büyük ölçüde yalnız kalmıştır.

ABD’nin IŞİD’e karşı minimal bir strateji takip etmesinde diğer önemli etken maliyettir. Sıklıkla

tekrarlanan ve klasikleşmiş; “ABD bu tür harekâtın maliyetini Körfez ülkelerine yüklüyor”, ya da

“ABD işgal ettiği yerlerde başta petrol olmak üzere doğal kaynakları kontrol ederek maliyeti fazlasıyla

çıkarıyor” söylemleri tam olarak doğrulanmadığı gibi her iki harekâtın ABD’ye maliyeti 2,5 trilyon

Dolar civarında tahmin edilmektedir.5 ABD’nin benzer bir maliyeti ekonomik ve mali krizlerin devam

ettiği bir ortamda Irak ve Suriye’de tekrar yüklenmesi kendi açısından rasyonel değildir.

ABD diğer taraftan, Rusya ile Ukrayna üzerinden sıkı bir mücadele yürütmekte, Afganistan,

Pakistan ve Hindistan arasında güç dengesini sürdürmeye çalışmakta, Doğu Asya ve Pasifik’te tesis

etmeye çalıştığı sıklet merkezini tekrar Orta Doğu’ya kaydırmak istememektedir.

Yukarıdaki faktörler sıkı etkileşim içinde ABD stratejisini şekillendirmektedir.

ABD’nin IŞİD stratejisi genel hatlarıyla minimalist, temkinli, uzun vadeli, yerel ve bölgesel güçleri

harekete geçirerek konuyu bölgenin sorunu olarak algılatmaya odaklı bir stratejidir. Bu çerçevede

strateji; diplomatik, siyasi-toplumsal, ekonomik, ideolojik-bilgi ve askerî boyutları içeren çok boyutlu

bir özellik göstermektedir.

Diplomatik boyutta; geniş bir koalisyon teşkili ile meşruiyet sağlanması ve yük paylaşımı,

komşuların ve Arap ülkelerin katılımı ile ideolojik-bilgi ve toplumsal mücadelenin kolaylaştırılması,

IŞİD’in mali, personel ve lojistik kaynaklarının kesilmesi öncelik almaktadır.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 4 -



IŞİD’e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi

1.

Giriş

IŞİD’in etkisizleştirilmesine yönelik ABD stratejisi kapsamında başlatılan hava operasyonları

yaklaşık dört aydır devam etmektedir. Bu dönemde ABD’nin uygulamaya çalıştığı genel stratejinin ana

hatları belirginleşmiş ve hedefleri olgunlaşmıştır.

ABD, dört aylık dönemde geniş bir koalisyon teşkili ve bölge ülkelerinin desteğinin sağlanması ile

bölgesel bir hareket tarzı ortaya konulması için siyasi/diplomatik çabalarına devam ederken, IŞİD’in

özellikle Irak’ta Musul, Kerkük ve Bağdat’ı ele geçirmesine engel olacak tedbirleri almaya çalışmıştır.

Musul’un IŞİD’in eline geçmesine engel olunamamış ancak Kerkük ve Bağdat’ın, ABD ve İran’ın yoğun

desteği ile emniyeti sağlanmıştır.

ABD hava harekâtı resmen 8 Ağustos’ta başlamış ve kısa sürede etkisini göstermiştir. ABD ve

diğer Koalisyon ülkeleriyle ile İran’dan Irak güvenlik kuvvetleri ve Peşmergeye sağlanan silah, teçhizat

yardımına ilaveten açık adı eğitici/danışman olan, kritik zamanlarda icracılık da yapan askerî personel

takviyesiyle, Eylül başlarından itibaren IŞİD’in ilerleyişi durdurulmaya ve bazı bölgeler geri alınmaya

başlanmıştır.

Bu raporda ABD’nin stratejisinin belirginleşen özellikleri ile stratejinin alt unsurları konusunda

gelinen noktanın tespiti yapılmakta, hava ve kara harekâtının IŞİD üzerindeki etkileri

değerlendirilmektedir.

Raporda ABD stratejisinin zayıf noktaları ile uygulamanın bölgesel etkileri ve yansımaları da

incelenmektedir. Rapor metni kısa tutabilmek için önemli bilgiler üç ayrı ek halinde sunulmaktadır.

2. ABD Stratejisinin Analizi

ABD’nin

stratejisini

değerlendirirken

göz

önünde bulundurulması gereken önemli noktalardan

birisi, ABD’nin Afganistan ve Irak işgallerinden

önemli dersler almış olduğu gerçeğidir. Nitekim

ABD Genelkurmay Başkanı Dempsey tarafından söz

konusu iki işgaldeki başarısızlık dile getirilmektedir.

“ABD, Irak ve Afganistan işgallerindeki deneyimleri ile IŞİD gibi tehdide karşı iki genel strateji olacağını

öğrenmiştir. Birincisi, ABD’nin savaşması, IŞİD’i etkisizleştirmesi, bölgeyi kontrol etmesi ve sonra sorumluluğu

Irak güvenlik kuvvetlerine devretmesidir. İkincisi ise başlangıçta Irak güvenlik kuvvetleri ile Peşmergeyi eğitip

teçhiz ederek savaşmayı onlara bırakması, başarı ve başarısızlığa sahiplenmelerinin sağlanmasıdır.”1

Birincisi genel hatlarıyla Afganistan ve Irak işgallerinde uygulanan başarısız olmuş stratejidir,

üstelik başarısızlıktan ABD sorumlu tutulmuştur. İkincisininde de başarı garanti olmasa bile ABD’nin

sorumlu tutulmayacağına inanılmış ve bu algıyla Iraklıların/bölgesel aktörlerin baskın olacağı bir

strateji çizilmiştir. Ancak bu baskınlık genel stratejinin inşa ve uygulamasından ziyade kara

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 3 -



IŞİD’e karşı hava harekâtı Irak’ta 8 Ağustos’ta başlamış ve yaklaşık dört aydır devam etmektedir.

8 Ağustos-28 Kasım arasındaki hava harekâtında toplam 964 hava taarruzu icra edilmiştir. Toplamın

534’ü Irak, 432’si Suriye’deki IŞİD hedeflerine yöneliktir. Her iki harekât alanında Kobani bölgesi 260

civarında, Musul 160 civarında hava taarruzu ile ilk iki sıradadır.

Hava ve kara harekâtının IŞİD üzerinde ciddi etkileri söz konusudur. IŞİD’in toplam

hasarının; 90-100 civarında tank ve Humvee, 700 civarında diğer araç, 50 civarında petrol rafinerisi, 80-

90 civarında mürettebatla kullanılan ağır silah ile 20-30 civarında mühimmat deposu, 60-70 civarında

komuta kontrol ve barınma amaçlı bina, 40-50 petrol tesisi ve tanker olduğu kıymetlendirilmektedir.

IŞİD’in personel zayiatının 3.500-5.000 aralığında bulunduğu, bu miktarının yüzde 15-20 personel

zayiatına karşılık geldiği kıymetlendirilmektedir.

Hava harekâtında son dönemlerde dikkat çeken bir hedef cinsi buldozer, kepçe, damperli

kamyon gibi iş makineleridir. Bu hedefler Ekim ortalarından itibaren ortaya çıkmaya başlamış ve

özellikle Kasım ayında Irak’ta Musul ve Baji bölgelerinde yoğunlaşmıştır. İş makinelerinin

yoğunluklu kullanımı IŞİD’in artık tutunabildiği mevzilerde savunma hazırlıkları yapmaya

başladığını dolayısıyla taarruz ivmesinin inişe geçtiğini göstermektedir.

IŞİD’e karşı operasyonların ilk dört aylık döneminin sonuna yaklaşırken örgütün koordineli

taarruz kapasitesinin önemli ölçüde zarar gördüğünü ve Irak-Suriye bağlantısının sınırlandığını

söylemek mümkündür. Harekâtın seyrinde değişiklik olmadığı sürece IŞİD’in kontrol ettiği Musul,

Felluce ve Ramadi gibi bölgeleri kısa ve orta vadede kaybedebileceği değerlendirilmektedir. Diğer

bölgelerde ceplere sıkışan kuvvetlerinin yerel nüfusa karışarak uygun fırsatlarda terörist eylemlere

başvurması rasyonel bir seçenektir.

IŞİD’in Irak’taki tüm güçlerini toplayarak, Suriye’den getirebildiği takviyelerle taarruzla Bağdat’ı

ele geçirmesi ve burada meskûn mahallerde savunma esaslarına göre savunmaya geçmesi teorik olarak

en tehlikeli hareket tarzı olarak görülebilir. Ancak bu hareket tarzı IŞİD’in hava gücünden ve hava

savunmasından yoksun olması, hareket kabiliyetinin bir kısmını kaybetmesi ile Bağdat’ın İran ve Şii

milisler tarafından takviye edilmesi nedenleriyle pratikte düşük olasılıklıdır.

IŞİD, stratejik denge ve taarruz safhasına erken geçmenin bedelini ağır ödemektedir. IŞİD, bir

dönem silah/teçhizat, gelir kaynağı ve eleman bolluğu ile uzayan hatlarını, her iki ülkeye dağılan

birliklerini, stratejik çarpanları erimeye başladığından kısaltamamakta ve toparlayamamaktadır. Bir

noktada tamamen çökmesi de olası görülmektedir. Bu nokta 2015 sonu 2016 başları gibi görülmektedir.

Ancak, IŞİD’in taarruz ve savunma gücünü kaybettikçe Irak içinde ve komşu ülkelerde, hatta

Batı ülkelerinde terör eylemlerine başvurması olası görülmektedir. Bu kapsamda Türkiye yüksek

risk taşıyan ülkelerin başında gelmektedir.

IŞİD olgusu ve yürütülen karşı harekât önemli bölgesel etkilere ve Türkiye’ye kritik yansımalara

neden olmaktadır. IŞİD olgusu İran, Türkiye ve Suudi Arabistan başta olmak üzere bölgesel aktörleri

sıkı bir mücadeleye davet etmekte, bölgesel ve yerel dinamikleri harekete geçirmektedir.



Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 2 -



verilmesi önemli bir adım olarak görülmektedir. Üstelik Savunma Bakanlığı kadrosuna Saddam

döneminde orduda görevli Halid El-Obeydi’nin atanması Sünni aşiretlere, Baasçılara ve Nakşibendi

Ordusu’na açılma çabası kapsamında değerlendirilebilir.

El-Abadi Kürt bölgesi ile ilişkileri düzeltme yönünde adımlar atmaktadır. Kasım 2014’de Kürt

Bölgesel Yönetimi (KBY) ile imzalanan anlaşma gereği Kürt yönetimi payına düşen ve yıllardır birikmiş

olan ödemelerden bir bölümü (500 milyon dolar) yapılmış, bunun karşılığı KBY, bölgesinde üretilen

petrolün yarısını (günlük150 bin varil) İMH dağıtım sistemine dâhil etmeyi kabul etmiştir.

IŞİD’in etkisizleştirilmesi bağlamında yukarıdakilerle bağlantılı ancak daha önemli konu ise

Irak ve Suriye’de geniş Sünni toplumun gelecekte nasıl yönetileceğidir. Bu temel sorun henüz

tartışılmaya başlanmamıştır. Bu nedenle Irak iç siyasetinde yapılan küçük düzenlemelerin kalıcı etkiler

yaratması zor görülmektedir.

IŞİD’in gücünün önemli bir bölümü, Irak’ın Sünni aşiretlerinden ve ABD işgaliyle Saddamcı

olduğu gerekçesiyle tasfiye edilen gruplardan aldığı destekten gelmektedir. ABD, Sünni aşiretlerin Irak

Merkezi Hükümeti yanında olmasını sağlamaya çalışmaktadır. IŞİD mevcut gücünü devam ettirdikçe

Sünni aşiretleri sindirmekte ve kendisine itaat ettirmede başarılı olmaktadır. ABD, IŞİD belirli

düzeylerde zayıflatılmadıkça Sünni aşiretleri tekrar ikna etmenin olanaksızlığının farkında olarak IŞİD’e

karşı harekâtın sıklet merkezini Irak’ta tutmakta, Suriye’deki tali yaklaşımı devam ettirmektedir.

Yaklaşık 4 aydır süren hava harekâtında vurulan IŞİD kontrolündeki petrol tesisleri ile alınan

diğer önlemler sonucunda IŞİD’in gelir kaynaklarında önemli oranda azalma olmuştur. 2015 yılı

içinde IŞİD’in mali sorunlarının artarak devam etmesi, örgütün bu zafiyeti gidermek için gelir sağlayıcı

riskli faaliyetlere yönelmesi olasıdır. IŞİD’in bu kapsamda yöre halkına baskı, fidye için adam kaçırma,

soygun ve kaçakçılık eylemlerine daha fazla başvuracağı, bunun bir taraftan kendi tabanında

meşruiyetini ve dolayısıyla desteğini azaltacağı, diğer taraftan riskli eylemler nedeniyle zayiatını

artıracağı, örgüt içi çözülmelere yol açacağı değerlendirilmektedir.

IŞİD’in Irak ve Suriye’de Sünni toplumdan soyutlanmasında ideolojik mücadele ve bilgi harbi

yürütülmesi önemli görülmektedir. Küresel, bölgesel ve ulusal ölçekte ABD, Batı ülkeleri ve bazı Arap

ülkelerinin etkin medya kanallarında IŞİD’in gerçek yüzü, uyguladığı şiddet ve vahşet sergilendikçe

Müslüman kamuoyunun tepkileri artmaktadır. İslam dünyasındaki çeşitli kuruluşlar, kanaat önderleri,

din adamları ve yöneticilerin IŞİD’i kınayan, Hilafeti ve İslam devleti olgusunu reddeden açıklamaları

etkili olmaktadır.

Ağustos ve Eylül aylarında TV programları ve gazetelerde IŞİD’i Sünni direniş olarak meşru ve

haklı göstermeye çalışan yayınlar dikkat çekerken, Ekim ve Kasım aylarında örgütü kınayan, vahşeti

ve şiddeti ortaya çıkaran haberler öne çıkmaya başlamıştır. Bu değişim bir yönüyle, ABD’nin

stratejisindeki IŞİD ile bilgi savaşı boyutunun küresel ve bölgesel ölçekte etkinliğini

göstermektedir. ABD’nin gittikçe hava gayretlerini artırdığı bir ortamda IŞİD’in yerel radyo ve TV

kanalları işletmesi de zorluklar içermektedir. ABD ve Koalisyon ortaklarının bilişim ve stratejik iletişim

üstünlüğü IŞİD’e dehşet ve korku yaratma ile yerel halka baskı hariç bir vasıta bırakmamaktadır.

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







- 1 -





IŞİD’e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi

Yönetici Özeti

IŞİD’in etkisizleştirilmesine yönelik ABD stratejisi kapsamında başlatılan hava operasyonları

yaklaşık dört aydır devam etmektedir. Bu dönemde ABD’nin uygulamaya çalıştığı genel stratejinin ana

hatları belirginleşmiş ve hedefleri olgunlaşmıştır.

ABD’nin IŞİD stratejisi genel hatlarıyla minimalist, temkinli, uzun vadeli, yerel ve bölgesel

güçleri harekete geçirerek konuyu bölgenin sorunu olarak algılatmaya odaklı bir stratejidir. Bu

çerçevede strateji; diplomatik, siyasi-toplumsal, ekonomik, ideolojik-bilgi ve askerî boyutları içeren çok

boyutlu bir özellik göstermekte ve dokuz sütuna dayanmaktadır.

1. Kapsayıcı uluslararası/bölgesel koalisyon teşkil etme ve sürdürme,

2. Irak güvenlik kuvvetlerine ve Peşmergeye muharebe etkinliği kazandırma,

3. Suriye’de IŞİD’e karşı mücadele edebilecek güvenilir ortak yaratma,

4. Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt gruplar arasındaki gerginliği ortadan kaldırma,

5. IŞİD’i Sünni aşiretlerden soyutlama,

6. IŞİD gelir kaynaklarını yok etme,

7. Yabancı savaşçıların katılmasını engelleme,

8. IŞİD’in propagandasını etkisizleştirme ve karşı propaganda,

9. IŞİD’i hava ve kara harekâtı ile sınırlama ve zayıflatma.

ABD, IŞİD’e karşı uygulanan stratejinin önemli bir boyutu olarak geniş ve bölge ülkelerini

kapsayıcı bir koalisyonun teşkilini amaçlamıştır. ABD liderliğindeki uluslararası koalisyona 50 ülke, üç

uluslararası/bölgesel örgüt katılmaktadır. Koalisyondan 12 ülke hava harekâtına fiilen iştirak

etmektedir. 8 Ağustos’tan 13 Kasım’a kadar icra edilen 800’den fazla hava saldırının 130’u ABD

dışındaki koalisyon ortakları tarafından yapılmıştır.

Dönem boyunca Irak güvenlik kuvvetleri ile Peşmergeye önemli miktarlarda yardım yapılmıştır.

Özellikle Peşmerge Batı ülkeleri tarafından adeta silah, cephane, teçhizat ve danışman/eğitici

desteğine boğulmuştur. Peşmergeye gönderilen silah ve teçhizatın bir kısmı PKK’ya geçmiştir. Ayrıca

Suriye’de PYD ABD’den açık ve örtülü olarak askeri yardım almaktadır.

ABD, IŞİD’e karşı mücadele stratejisinde Irak’ta Sünni, Şii ve Kürt gruplar arasında gerginliklerin

azaltılması ve başta doğal kaynakların kullanılması olmak üzere daha fazla pay sahibi olunması

temelindeki anlaşmazlıkların çözümünü önemli görmektedir. Irak’ta El-Abadi hükümetinin

bakanlarının ataması 18 Ekim’de tamamlanmıştır. Hükümette 29 bakan yer almaktadır. Bakanlıkların

dağıtımı Sünnilerin yönetime daha fazla dâhil edilmesi açısından olumlu bir değişimi değil kısmi bir

kötüleşmeyi göstermektedir. Ancak Sünnilere Meclis Başkanlığının yanında Savunma Bakanlığının

Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







ii











Bu Sayfa Boş Bırakılmıştır









Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-002 | IŞİD Raporu 02.10.2014







-i-





İÇİNDEKİLER



Yönetici Özeti | 1

1. Giriş | 4

2. ABD Stratejisinin Analizi | 4

3. Kapsayıcı Uluslararası/Bölgesel Koalisyon Teşkil Etme

ve Sürdürme | 6

4. Irak Güvenlik Kuvvetlerine ve Peşmergeye Muharebe

Etkinliği Kazandırma | 7

5. Suriye’de IŞİD’e Karşı Mücadele Edebilecek Güvenilir

Ortak Yaratma | 8

6. Irak’ta Merkezi Hükümet ile Sünni ve Kürt Gruplar Arasındaki

Gerginliği Ortadan Kaldırma | 9

7. IŞİD’i Sünni Aşiretlerden Soyutlama | 10

8. IŞİD’in Gelir Kaynaklarını Yok Etme | 11

9. Yabancı Savaşçıların Katılmasını Engelleme | 12

10. IŞİD’in Propagandasını Etkisizleştirme

ve Karşı Propaganda | 13

11. IŞİD’i Hava ve Kara Harekâtı ile Sınırlama

ve Zayıflatma | 14

12. ABD Stratejisinin Uygulanmasında Zayıf Noktalar | 19

13. IŞİD’e Karşı Harekâtın Etkileri ve Yansımaları | 20

14. Sonuç | 22

Ekler:

Ek-1: IŞİD’e karşı koalisyona katılan ülkeler | Ek-1

Ek-2: ABD’nin IŞİD’e Karşı Harekâtında Irak Merkezi Hükümeti

ve Peşmergeye Sağlanan Destek | Ek-1

Ek-3: ABD ve Koalisyon Hava Harekâtında Vurulan IŞİD Hedefleri

| Ek-2



Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-005 | IŞİD'e Karşı Harekâtın (4 Aylık) Ara Dönem Değerlendirmesi | 04.12.2014







ii



Bu rapor okuyucuya, dördüncü ayını dolduran IŞİD’e

karşı icra edilen harekât hakkında MSE’nin dönemsel

değerlendirmesini sunmak maksadıyla hazırlanmıştır.

MSE, ulusal, bölgesel, küresel barış ve güvenlik ile kurumsal yapılanma, risk

analizi ve strateji geliştirme konularında eğitim ve danışmanlık hizmeti veren

akademik bir danışmanlık ve düşünce kuruluşudur.

MSE benimsediği ilkeler çerçevesinde kapsadığı konularda özgün ve nitelikli

bilgiyi üretmeyi ve bunu geniş kitlelerle paylaşmayı temel amaç edinmiştir. Bu

maksatla, ilgi alanındaki konular hakkında analizler yapar, stratejiler geliştirir ve

akademik eğitim faaliyetlerindebulunur.

MSE’nin ilkelerini, insanlığın barış ve güvenliğini esas alan temel amacı

belirler.Bilimsel etik ve tarafsızlık kuruluşumuzun temel ilkesidir.

Ne kadar saygın olursa olsun MSE, hiçbir politik gücü veya inancı desteklemez.

Amaç:

Merkez Strateji Enstitüsü (MSE):

Doç.Dr. Sinem Akgül AÇIKMEŞE, Prof.Dr. Bülent ARI, (E)Tuğg. Dr. Oktay

BİNGÖL, Prof.Dr. Mitat ÇELİKPALA, Prof.Dr. Çağrı ERHAN, (E) Büyükelçi Dr.

Ercan ÖZER, Prof. Dr. Abdülkadir VAROĞLU, Dr. Ali Bilgin VARLIK

MSE

Danışma Kurulu





























































Merkez Strateji Enstitüsü

Rapor-002 | IŞİD Raporu 02.10.2014





Rapor–005

04.12.2014

(E)Tuğg.Dr. Oktay BİNGÖL, Dr. Ali Bilgin VARLIK

Hazırlayanlar:

IŞİD’e Karşı Harekâtın

(4 Aylık)

Ara Dönem Değerlendirmesi