STSH'NİNG 22-MAY URUMCHİ WEQESİ HEQİDEKİ BAYANATİ - İsmaiş CENGİZ - TURAN-SAM : TURAN Stratejik Ara?t?rmalar Merkezi - http://www.turansam.org









STSH'NİNG 22-MAY URUMCHİ WEQESİ HEQİDEKİ BAYANATİ - İsmaiş CENGİZ
Tarih: 23.05.2014 > Kaç kez okundu? 3347

Paylaş


22 May küni Ürümchide yüzbergen qanliq weqede 30din artuq adem ölüp, 100 din artuq adem éghir yarilandi. Uyghur pidayilliri özliri üchün tijaret pursiti bérilmey, qanunsiz Xitay aqqunlirining xelqimizni qaqti-soqti qilip pul tépishi üchün dewlettin alahiyde imtiyaz bérilgen Uyghur wetinidiki Xitay bazirigha hujum qilip, qanche yildin béri Ürümchi kochillirida we kechlik hem ettigenlik bazarlirida yerlik xeliqler üstidin ishlengen qebiy jinayetlerning qisasini aldi.

Ürümchi Sherqiy Türkistanning Bashbaliqi turup, Sherqiy Türkistan xelqi öz wetinining merkiziy sheheride yeklendi, chetke qéqildi, kemsitildi.Bu Sheherde Uyghurlar düshmen millet muamilisige uchrap erkin tijaret qilalmidi, Aliy mekteplerni püttürgen bolsimu ishsiz qélip, töwen ish heqqi bérilidighan, iqtisadiy kapaletke ige bolmighan muhitta yashashqa mejburlandi. Hiliger Xitaylar yoqsul awam-puqralarning we ishsiz qalghan ziyalilarning derdige qulaq salmay, nahayiti az sandiki milliy munapiqlarni ewzel imkanlarni yaritip bérish arqiliq sétiwélip, öz xelqining awazini ularning qoli arqiliq étip, öz xelqining tilini ular arqiliq késip, öz xelqining közini ular arqiliq oyup, öz xelqining yéghida öz xelqining göshini qorup, milliy meselini téximu éghirlashturiwetti.

Xitay hökümiti yelqara qanunlarni nezerge almay, Xitay aqqunliri kelküni peyda qilip, eslide bir ademning Hayat qélish imkanlirini qanduralaydighan muhitqa achközlük bilen on xitayni yeleshtürdi.Yerlik xeliqlerning mewjutliqini muhim dep qarimay ularning yashash we tirikchilik qilish menbelirini dewlet térorini ishqa sélip tajawutchi xitaylarning bulang talang qilishi üchün paydiliq imkanlarni yaritip berdi.

Bügün partilash yüz bérip adem ölgen we yarilanghan bu sheherde 4 milyondin artuq nopus yashaydu. Uyghurlar we qérindashliri qoshulup bu sanning aran 250 mingini teshkil qilidu. Bu yer Uyghur we uning qérindashlirining wetini turup, bu sheher ahalisining néme üchün 50%tini bolsimu yerlik milletler igilimeydu?! Bu Sheherge atalmish Uyghur Aptonum Rayonining yoquri derijilik dewlet organliri jaylashqan. Bu orunlarda xizmet qiliwatqan Uyghur we bashqa yerlik millrtlerning igiligen nisbiti aran 5%nni teshkil qilidu.





Siyasiy jehettin, qanuniy jehettin, iqtisadiy jehettin, medeniy-maarip we pet-téxnika jehettin mushundaq tengsizlik we kemsitishke uchrighan bir millet bölgünchi, radikal Islamist, térorchi dégendek betnamlar bilen qirghin qilindi. Bu Sheherdila emes, ehwal Pütün Sherqiy Türkistan miqyasida oxshash. Millitimiz insan emes haywan muamilisige düch keldi. Uyghurlar ata miras öz wetinide her küni öldi, her küni yarilandi, her küni sürgün qilindi, her küni türmige tashlandi, her küni éghir jismaniy we rohiy iskenjige élidi.





Hadise shundaq turuqluq Xitay tajawuzchilliri we merkizi hökümiti buninggha qulaq yopurup yürgenni azdep, Xelqara jemiyetmu otturgha chiqiwatqan meseliler heqqide Xitay dewlitige adil we heqqaniy meydanda turup inkas qayturmidi. Téror insaniy heq-hoquqliri kapaletke ége bolghan, qanun we démokratiye bilen idare qilinidighan dewletler we rayonlardiki insanlar we dewletning hayatliq menbelirige qilinghan her türlük shiddettin ibarettur.





Uninggha qarshi qollunilghan shiddet téror hésaplanmastin, térorizimgha qarshi küresh hésaplinidu.





Xitay dewlet térorigha qarshi küresh térorizimgha qarshi heriket bolup, Xitay terghip qiliwatqandek téror hésaplanmaydu.





Bu menidin alghanda Xitay jemiyitide qanun we démokratiye yoq, Xitay dewliti del eksiche qanunni, démokratiyeni, insan heqliri we kishlik hoquqni himaye qilidighan medeniyet we tinchliqni qoghdaydighan hökümet bolmastin, xelqara qanunlarni depsende qilidighan, kishlik hoquq we insan heqlirini ayaq-asti qilidighan, bashqa milletlerni bolupmu Uyghurlarni insan qatarida körmeydighan, ghayet zor téror mashinisi bolup, dunya tinchliqigha tehdit peyda qilmaqta we Dunya tertiwini buzmaqta.





Xelqimizning Xitay tajawuzchiliqigha qarshi élip bériwatqan küreshliri insanlarda tebéiy bar bolghan muqeddes qanuniy qoghdunush bolup, u xelqara térorizimgha qarshi türüsh, xelqara tinchliqni qoghdash, xelqara tertipni muapizet qilish herkitining terkiwiy qismi süpitide himaye qilinishi lazim.Tajawuzchi Xitaylar Sherqiy Türkistan xelqining milliy iradisini hürmetlishi, igilik hoquqimizni qayturup bérishi, Sherqiy Türkistan xelqining teng-barawer hoquqini étirap qilishi, shu arqiliq Rayon bixeterliki we xelqara tinchliqni qoghdash üchün tirishchanliq körsütishi lazim.Undaq qilmaydiken Xitaylarning Sherqiy Türkistan meseliside töligen bedelliri nahayiti éghir bolidu we öz dewlitining istiqbalighimu yaman aqiwetlerni élip kélidu.





Kéyinki yillardin béri xelqimiz dunyada örnikini tapqili bolmaydighan milliy we kultural zulumgha duch keldi. Biz nahayiti chong sebrichanliq körsettuq. Xitaylar shunga néme qilsaq bu “EBGA” milletlerning kari yoqken, dep oylap, barghanche heddidin ashti. Bir qisim milliy qarshiliq körsütüsh herketlirini kemsitip, “Bular bir uchum milliy bölgünchiler, Uyghur xelqi méhmandost, naxsha-ussulgha mahir xeliq, ular Xitaylardin ayrilishni xalimaydu, biz bu bay zéminni tashlap hem kételmeymiz”dep bizni qattiq haqaretlep keldi. Millitimiz tajawuzchilarning yer asti we üsti bayliqlarni talan-taraj qilishighimu sebir qildi, emdi ish chidap turghili bolmaydighan dinimiz we tilimizgha oxshaydighan meniwiy bayliqlirimizni yoqutup qoyush yaki qoghdap qélish derijisige yetti.Bu Hayat-mamatliq pursetning piship yitilishini tizletken xitaylar millitimizning milliy iradisige wekillik qilidighanlarning zadi bir uchum yaki bir pütün ikenlikini bilip ýtidighan waqit qistap kelmekte.





Insaniyetning ortaq düshmini Xitay Hökümiti.





Axirqi birqanche aylardin béri Ürümchi, Ghulja, Turfan, Qumul, Korla, Aqsu, Artush, Qeshqer, Hoten uningdin bashqa Xitay dewlitidiki Pekin, Kunming, Guangju, Shangxey qatarliq jaylarda Xitay dikatur hökümiti qayturma zerbige uchrawatidu. Bu jaylarda qanche yüzligen insan öldi, qanche minglighan insan yaralandi.





Sherqiy Türkistan we Xitay téritoriyiside yüz bergen bu bir qatar qanliq weqelerni Uyghurlar peyda qildi.

Néme üchün?!

Pütkül insaniyet jümlidin Xitay xelqi bu meselini logikigha uyghun shekilde aniliz qilalisa, eslide dunyagha téror pürkiwatqan mashinining Xitay dewliti, shundaqla öz hökümiti ikenlikini hés qilalaydu.



Wetinimiz Sherqiy Türkistan mustemlike astida qalghan yérim esirdin artuq waqittin béri, Xitaylarning xelqimizge qilmigha eskiliki qalmidi, Uyghurlar öz wetinide itnik, diniy we kultural qirghinchiliqqa duch keldi.Millitimizning milliy mewjutluqi inkar qilinip, dewlet térori astida ölümge sürüldi.Hayat-mamatliq mesilisi Uyghurlarni jiddiy oylandurmaqta.Xitaylar asta eqlini béshigha élip hushini tapmaydiken buningdinmu chong hadisilerge we xelqara jamaetchilikke jawap bergili bolmaydighan suallargha duch kélidu.





Biz Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti bolush süpitimiz bilen pütün Sherqiy Türkistan Xelqini bu heqqaniy küreshke dewet qilimiz we Dunyawiy teshkilatlarning, küchlük démokrattik dewletlerning, insan heqlirini qoghdash qurulushlirining Xelqara ehdinamilerni ölchem qilip, Sherqiy Türkistan xelqining küreshlirige qanuniy hésidashliq qilishini, Sherqiy Türkistanning xitay mustemlikisi astida turiwatqan ishghal astidiki bir dewlet ikenlikini étirap qilishini, shu arqiliq Xitay tajawuzchiliqining dunyagha yamrap kétishining aldini élishini iltimas qilimiz.





Sherqiy Türkistanda otturgha chiqiwatqan hozursizliqlarning sewebi xitay pashizimi, Xitaylar Sherqiy Türkistan meselisini hel qilay deydiken, deslepte Uyghurlargha we Uyghurlarning qérindashlirigha qaritilghan shiddettin waz kéchip, ikkinchi qedemde teng-hoquqluq shekilde, xelqara qanun we ehdinamilerning rohiygha uyghun halda Sherqiy Türkistan xelqi bilen hemkarlishishi kérek!Undaq bolmaydiken, töleydighan bedili bek chong bolidu we uzaqqa qalmay özi némini térighan bolsa shuning méwisini toplaydu!



Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti