İranlılar 14 Haziran 2013'te 11. dönem cumhurbaşkanlarını seçmek için sandık başına gidecekler. İki hafta önce İran Anayasa Koruma Şurası (1) seçimlere iştirak etmek için başvuruda bulunan 650 aday arasından 8 siyasetçinin adaylığını onaylayınca seçim süreci resmen başlamış oldu. Geçen iki hafta içerisinde adaylar seçim kampanyalarına hız verdi. Bu süreçte İran seçimlerinde en belirleyici faktör ve araçlardan olan adayların canlı yayında ülkedeki radyo televizyon yayıncılığını tekelinde bulunduran İran resmi radyo televizyon kurumundaki (Seda ve Simaye Cumhuriye İslamiye İran) siyasi tartışmalar başlamış oldu. Genel olarak İran siyasal yaşamında, yine İran medyasında sıkça rastlamadığımız bu durum adayların birbirleri hakkında yine ülkenin sosyal, siyasal ve ekonomik sorunlarının kamuoyunda tartışıldığı nadir platformlardan biri olarak seçim heyecanını artırmaktadır. Genel olarak adaylar kendi kalkınma projeleri ve planlarını anlatırken diğer adaylar ve özellikle iktidarda bulunan kişi veya siyasi gruplar hakkında çoğunlukla basına yansımayan ve yansıma şansı bulunmayan yolsuzluk ve benzeri dosyaları ifşa etmektedirler.



Toplumda veya başka deyişle çarşıda, pazarda ise siyasi gruplar, partiler, sivil toplum hareketleri, dini cemaatler ve diğer teşekküller halkı etkilemek ve seçmenlerin desteğini kazanmak için faaliyetlerini hızlandırmaktadır. Seçim kampanyaları genelde çok sert geçmesine rağmen batı tipi bir seçim kampanyasından ziyade güç odaklarının çatışma alanı gibidir. Dini otoriteler, din adamlarını bünyesinde barındıran birlikler, başta devrim muhafızları gibi siyasi, askeri, ideolojik militarist gruplar ve benzer kuruluşların aktif olarak seçim kampanyalarında yer almaları veya seçim sürecini yönlendirmeleri seçimlere başka ülkelerde az rastlanır bir hava katmaktadır.



Kimi siyasi gözlemciye göre Anayasayı Koruma Şurası, adayların tespitinde genel olarak İran siyasal yaşamında gücü elinde bulunduran ve dini lider Ayetullah Ali Hamaney’nin etrafında kenetlenen siyasal zümrenin öncelikleri doğrultusunda tercihlerini yapmıştır. Aday tespiti sırasında yaşananlar bu teoriyi haklı çıkartacak niteliktedir. Zira iki dönem yani 1997 ile 2001 yılı seçimlerinde ipi göğüsleyen ve sekiz yıl cumhurbaşkanlığı yapan İran İslam Cumhuriyeti kurucu çekirdek kadrosunda yer alan 1979 İran İslam Devrimi’nin kurucusu ve ilk dini lideri İmam Humeyni’nin yakın çalışma arkadaşı olan, halen Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’nin (Şuraye Taşhise Maslahatı Nizam) başkanlığını yapan ve yakın zamana kadar İran’ın en üst karar mercii olan Uzmanlar Meclisi (Meclisi Hubregan) başkanlığını da yapan Ayetullah Ali Ekber Haşim-i Rafsancani’nin adaylığının onaylanmaması bu durumun bariz göstergesidir.



Herhangi bir nedenden dolayı dini liderin uygun göremeyeceği adayların liste dışında kalmaları İran İslam Cumhuriyeti’nde gücü tekelinde bulunduran güçlü bir siyasal ideolojik mekanizmanın var olduğunu göstermektedir. Öncelikle bu mekanizmanın işleyişinin perde önündeki figürlerine göz atmak gerekmektedir. Anayasayı Koruma Şurası’nın bir üyesinin vefatı ve yerine gelecek uzmanın seçimi yapılmadığından, şuanda Şura 11 üye ile görevini sürdürmektedir. İran siyasal hayatının en etkin denetim ve uygulama mekanizmasının üyeleri şunlardır:



Ulema kontenjanından; Ayetullah Ahmet Cennet-i,(3) Ayetullah Muhammed Mümin,(4) Ayetullah Muhammedi Yezdi,(5) Ayetullah Muhammed Rıza Müderrrisi,(6) Ayetullah Seyid Mahmud Haşim-i Şahrudi.(7)



Sivil üyeler ise; Muhammed Rıza Alizade,(8) Doktor Muhsin İsmaili,(9) Hüccetil İslam Muhammed Selimi,(10) Doktor Siyamek Rehpeyk,(11) Hüseyin Ali Emiri,(12) Doktor Abbas Ali Kethudai.(13)



Reformist Adayların Durumu



Adaylıkları uygun görülen 8 kişi arasından ılımlı ve reformist (ıslah talep) olarak nitelendirebileceğimiz, adaylığı reddedilen eski cumhurbaşkanı Haşim-i Rafsancani, eski cumhurbaşkanı reformcu din adamı Muhammet Hatemi ve diğer ılımlı çizgide olan siyasilerin de desteklediği iki aday öne çıkmaktadır. Bunlardan birincisi 65 yaşındaki Orta İran’da yer alan Simnan ili doğumlu Hasan Ruhani’dir. Hasan Ruhani 1999 yılından itibaren Uzmanlar Meclisi üyeliği, 1991 yılından itibaren de Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’nin (Şuraye Taşhise Maslahatı Nizam) üyesidir. Hukuk üzerine doktora diploması bulunan bu aday 24 yıldan beri de İran Milli Yüksek Güvenlik Konseyi görevinde bulunmaktadır. 4. ve 5. dönem İran Parlamentosu, yani İslami Şura Meclisi Başkan Yardımcılığı görevinde de bulunan Ruhani’nin devlet kademesinde bürokrat olarak üstlendiği en önemli makamlardan birisi de 1989-2005 yılları arasında İran Milli Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreterlik görevidir.



Bu görevde bulunduğu dönemde doğal olarak İran Nükleer Müzakere Kurumu’nun başkanlığını da yürütmekteydi. Ruhani’nin yıllardan beri basına yansıyan fikirlerini ve siyasal düşüncesini ılımlılık, akılcılık, tedbir diye özetleyebiliriz. Seçimlere girerken de hedefinin halkın katılımını ve milli ekonomiyi zenginleştirerek halk arasında eşit paylaşımı sağlamak olduğunu açıklamıştır. Ruhani televizyondaki açık oturumlarda, seçim beyannamesinde ve mitinglerinde, dış politikada uluslararası camia ile uyumlu çalışacağını ve zıtlaşmalardan uzak duracağını beyan etmiştir. İç politikada ise medeni hakların genişletilmesi ve ulusal birliğin sağlanması; kültürel sahada ise kültürel sistemin reformize edileceği vaatlerinde bulunmuştur. Hasan Ruhani fikir özgürlüğü ve siyasi partilerin serbestçe faaliyet göstermesini sağlayacağını söylemekte ve siyasi özgürlüklerin ülkenin temel gereksinimleri olduğu tezini savunmaktadır. (14)



Reformist kanadın diğer adayı yine Orta İran illerinden tarihi Yazd şehri doğumlu, 60 yaşındaki Muhammed Rıza Arif elektrik ve elektronik üzerine doktora yapmış bir bürokrattır. Yüksek lisans ve doktora eğitimini ABD’nin Kaliforniya Eyaleti’nde bulunan Stanford Üniversitesi’nde almıştır. İslam Devrimi’nin başında İletişim ve Yüksek Öğretim Bakanlığı gibi kurumlarda üst düzey görevlerde çalışmış, 1994-1997 yılları arasında İran’ın en önemli Üniversitesi olan Tahran Üniversitesi’nde rektörlük görevini yürütmüştür. 1997-1998 yıllarında cumhurbaşkanı yardımcısı ve Devlet Planlama Teşkilatı başkanı olarak görev yapmıştır. 1999-2004 yılları arasında İran yürütme erkinde iki numaralı koltuk anlamına gelen cumhurbaşkanı birinci yardımcılığı görevini üstlenmiştir. Doktor M. R. Arif, İran Bilimler Akademisi sürekli üyeliğinin yanı sıra Yüksek Kültür Devrimi Konseyi Üyesi ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’nin (Şuraye Taşhise Maslahatı Nizam) üyesidir.



Doktor Arif’in seçim sloganı ekonomik kalkınma ve akılcılıktır. Bunları geçekleştirmek için enflasyon ve işsizlikle mücadeleye öncelik verip, ekonomik büyümeyi %8’e çıkarmayı hedeflediğini açıklamıştır. Doktor Arif, ekonomik gelişmenin yanı sıra turizm alt yapısını geliştirmeyi, yine az gelişmiş bölgelere yönelik kalkınma hamlesi yapacağı vaatlerinde bulunmaktadır. İran seçmen kitlesinin önemli bir bölümünü oluşturan reform yanlıları şuanda bu iki aday arasında tercih yapmak durumundadır. Daha önceleri oylarıyla Muhammet Hatemi’yi İran cumhurbaşkanlığı makamına oturtan bu kitle, halen büyük bir insicam içinde hareket etmektedir. H. Rafsancani, Muhammet Hatemi, diğer ılımlı reformist siyasiler ve bu cenahın kanaat önderleri, seçmeni bir arada tutmak ve oyların ikiye bölünmesini önlemek amacıyla reformistleri tek aday şemsiyesi altında birleştirme gayretindedir. Kanımca seçime kısa bir süre kala reformist adaylardan biri diğerinin lehine seçimlerden feragat edeceğini açıklayacaktır. Tahmin ediyorum ki Doktor Rıza Arif, diğer reformist aday H. Ruhani lehine seçimlerden çekileceğini açıklayacaktır. Reformist kanatta Hasan Ruhani tabana daha yakın bir konumda iken M. R. Arif söz konusu kitlenin daha entelektüel katmanlarına yakınlığıyla bilinmektedir.





Muhafazakâr Adayların Durumu



Reformist kanadın karşısındaki en güçlü siyasal akım, muhafazakâr (isulgera) diye adlandırdığımız üç adaylı bir gruptan oluşmaktadır. Gelişim İtilafı (İtilafi Pişreft) Grubu altında birleşen bu 3 adaydan birincisi eski İran dışişleri bakanlarından halen dini lider Ayetullah Ali Hamaneyi’nin dış politika başdanışmanlığı görevini de yürüten muhafazakâr kanattan Ali Ekber Vilayeti’dir. İkinci aday, eski İran meclis başkanlarından İslam Ansiklopedisi (Danişnameye Cehane İslam) başkanı ve aynı zamanda dini lider Ayetullah Seyid Ali Hamaney’in dünürü olan muhafazakâr kanattan Dr. Gulam-Ali Haddad-Adil’dir. Üçüncü aday ise halen Tahran belediye başkanlığı görevini sürdüren Muhammed Bagir Galibaf’dır.



Muhafazakâr adaylardan 68 yaşındaki Gulam-Ali Haddad-Adil Tahran doğumlu olup, felsefe üzerine doktora yapmış bir siyasetçidir. Milli Eğitim Bakanlığı’yla Kültür Bakanlığı Bakan Yardımcılığı görevinde bulunan H. Adil, uzun yıllardan beri Fars Dili ve Edebiyatı Akademisi’nin başkanlığını yapmaktadır. 6., 7., 8. ve 9. dönemde Tahran temsilcisi olarak parlamentoda görev yapan Adil 2004-2008 yılları arasında Meclis Başkanlığı görevinde de bulunmuştur. 2008 yılından itibaren ise dini lider Ali Hamaney’in Yüksek Danışmanlar Kurulu Üyeliği görevini yapmaktadır. Doktor H. Adil’in seçim kampanyası sloganı, takva ve tedbir olarak açıklanmıştır. Ona göre hükümetin önceliği takva ve tedbir olmalıdır. Ülkedeki sorunların giderilmesinde halkın ekonomik sorunlarına ve bu sorunların çözümüne önem vereceğini açıklayan Doktor Adil, diğer 2 adayla birlikte hareket etmektedir. Daha önceki seçimleri de göz önünde bulunduracak olursak bazı adaylar propaganda sürecinde adaylıktan feragat etmektedirler. Kanımca Dr. Adil kıssa süre içerisinde başka bir adayın lehine cumhurbaşkanlığı yarışından çekileceğini açıklayabilir .



Bu kanadın diğer güçlü adaylarından 52 yaşındaki Horasan doğumlu Muhammed Bakır Galibaf, siyasi coğrafya üzerine doktora eğitimi yaptıktan sonra İran- Irak Savaşı’nda cephede savaşmıştır. 1997 yılında Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na, 1999 yılında ise İran Güvenlik Güçleri (Niruye İntizami) Komutanlığı’na atanmıştır. 2005 yılında Tahran Kenti İslami Konsey (Tahran Belediye Meclisi) kararıyla, Tahran belediye başkanı seçilmiştir. 8 yıldan beri bu görevi sürdürmektedir. 2005 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olan Doktor Galibaf seçim sloganını topluma sebat ve sükûnet getirmek, halka umut ruhunu aşılamak olarak açıklanmıştır. Doktor Galibaf seçim konuşmalarında, halkın maddi ve manevi problemlerini çözecek büyük projeleri olduğunu açıklamıştır.



Muhafazakar kanadın üçlü ittifakının son adayı, 68 yaşındaki Tahran doğumlu enfeksiyon hastalıkları yüksek uzmanı doktor Ali Ekber Vilayeti’dir. Devrimin ilk yıllarında sağlık bakan yardımcısı, daha sonra 16 yıl boyunca İran dışişleri bakanı olarak görev yapmıştır. 1997 yılından beri dini lider Ali Hamaney’in dış politika danışmanı olarak görev yapmaktadır. Doktor Vilayeti’nin seçim sloganını idarenin sebahatı ve ahlaki değerlerin sahiplenilmesi olarak ortaya konmuştur. Doktor Vilayeti dış politikayı yeniden inşa edeceğini, halkın geçim sıkıntısını gidermek için de ekonomik kalkınmaya önem vereceğini açıklamaktadır.



Seçimde bu üç adaydan Doktor Galibaf’ın şansı daha yüksek görülürken, seçim sürecinde bundan önceki seçimlerle ilgili verdiği bazı beyanatlardan dolayı popülaritesinde düşüş yaşandığını, şu anda Doktor Vilayeti’nin daha önde olduğu yorumları yapılmaktadır.



Bağımsız olarak da nitelenen adaylar da vardır. Bunlar: İran Nükleer Baş Müzakerecisi ve İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri (Debire Şura ye Aliye Emliyete Milli) Dr. Said Celili, reformcu kanattan yenilikçi cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin cumhurbaşkanlığı birinci yardımcılığı görevinde bulunan Muhammed Rıza Arif, bağımsız olarak nitelendirilen eski devrim muhafızı komutanlarından, 2009 cumhurbaşkanı adaylarından ve halen Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi‘nin (Şura ye Teşhise Maslahatı Nizam) Genel Sekreterlik görevini yapmakta olan Muhsin Rıza-i, bağımsız olarak nitelendirilebilecek Haşim-i Rafsancani’nin cumhurbaşkanlığı döneminde çeşitli bakanlıklarda görevinde bulunan Muhammed Gerezi’dir.



Anayasayı Koruma Şurası’nın onay verdiği müstakil adaylardan 72 yaşındaki İsfahan doğumlu Muhammed Gerezi, elektronik alanında lisans ve yüksek lisans diplomasına sahip eski başbakanlardan Mir Hüseyin Musevi kabinesinde Petrol Bakanı, H. Rafsancani döneminde ise Posta Telefon ve Telgraf Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. 1. dönem mecliste milletvekilliği yapan M. Garezi, Huzistan ve Kürdistan illerinde valilik görevinde bulunmuştur. Uzun yıllar siyasetten uzak durmuş ve toplumca pek tanınmayan bir adaydır. Seçim sloganını enflasyon karşıtı devleti oluşturmak olarak belirlemiştir.



Bağımsız adaylardan bir diğeri 58 yaşındaki Huzistan doğumlu iktisat alanında doktora yapmış Muhsin Rıza-i’dir. İmam Humeyni döneminde Devrim Muhafızları Baş Komutanlığı görevinde bulunan Rıza-i uzun yıllardan beri Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’nin (Şuraye Taşxise Maslahatı Nizam) sekreterliğini yapmaktadır. Bundan önce de 2 dönem cumhurbaşkanı adayı olarak seçimlere katılmıştır. M. Rıza-i siyaset kurumuna tekrar ahlaki değerleri kazandıracağını, ekonomik kalkınmaya öncelik vereceğini ve ekonomik yaptırımlarla mücadele edeceğini açıklarken, diğer adayların lehine seçimlerden feragat etmeyeceğini açıklamıştır.



Bu grubun son ismi 58 yaşında Horasan doğumlu siyasal bilgiler doktora unvanına sahip Said Celili’dir. S. Celili 1980-1988 İran- Irak Savaşı’na aktif olarak katılmış, savaşta bir ayağını kaybederek gazi olmuştur. Halen protez ayak kullanmaktadır. Bir dönem Dışişleri Bakanlığı’nda görev yapan Celili 12 yıldır İran dini lideri Ali Hamaney’in bürosunda görev yapmaktadır. Halen İran Milli Yüksek Güvenlik Konseyi Sekreterlik görevini yürütmektedir. Bu görevinden dolayı İran ile 5+1 devletler arasında sürdürülen nükleer görüşmelerde İran tarafını baş müzakereci olarak temsil etmektedir. Muhafazakâr ve bağımsız adaylar arasında öne çıkan adayların başında Doktor Said Celili gelmektedir. Öncellikle Said Celili’nin ülkenin en önemli Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanlığı’nda yer alması, dolayısıyla İran dış politikasında en önemli konu olan nükleer müzakerelerde de baş müzakereci olarak rol alması kendisine önemli bir değer katmaktadır.



Dini lider nükleer müzakereyi yürüten dar gruba güvenmekte ve bu grubu önemsemektedir. Nitekim Nükleer Müzakere Timi başkan yardımcısı Ali Bakır’ın dini lider Ali Hamaney’in damadının kardeşi olması dini liderin bu gruba verdiği desteğin göstergesi olarak algılanmaktadır. Ali Bakır, Hamaney’nin yakın çevresinden olan halen Uzmanlar Meclisi başkanlığını ve İmam Sadık Üniversitesi’nin rektörlüğünü yapan Ayetullah Muhammed Rıza Mehteviye Keni’nin yeğenidir. Üstelik Said Celili’nin seçim kampanyasının başkanlığını da yapmaktadır. Said Celili gazi (cambaz) olmasının yanı sıra; kişilik, giyim kuşam ve çevresi itibariyle muhafazakâr kanadın en güçlü adayı gibi görülmektedir. Seçimin ikinci tura kalması durumunda yarış muhafazakâr Said Celili ile reformist Hasan Ruhani arasında geçecektir.

Son olarak belirtmeliyim şimdiki cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad’ın İran seçmeni üzerinde büyük bir eksisi söz konusudur. Özellikle dar gelirli on milyonlarca seçmen M.Ahmedinejad tarafından uygulamaya konan sübvansiyonlar (rayaneler ) nedeniyle kendisine yakınlık duymaktadırlar. Bu büyük kitle oylarını kullanırken M.Ahmedinejad’dan gelecek işareti değerlendireceklerdir. Bu olguyu unutmamak gerekir.Kanımca reformcu seçmenler H. Ruhani adı altında birleşirken , Muhafazakar seçmen ise S.Celili ile M.Galibaf arasından tercih yapacaklardır.

*Giresun Üniversitesi, İİBF, Uluslararası ilişkiler Bölümü Öğretim Üyesi

BİLGESAM Orta Asya Araştırmaları Enstitüsü Direktörü

Kara_agacli@yahoo.com





Dip notlar:



1) Anayasa Koruma Şurası: Anayasa Koruma Şurası 12 kişiden oluşmaktadır. Bunların altısı zamanın icaplarına ve günün sorunlarına hâkim ve adil din adamları içerisinden, Rehberlik Makamı tarafından atanır. Diğer altı üye ise İslami Şura Meclisi (Meclis-i Şoraye İslami) tarafından hukukun çeşitli dallarında uzman hukukçular arasından, gizli oy ile seçilirler. Görev süreleri 6 yıldır. Milletvekillerinin seçim mazbatalarının kabulü ile denetleme konseyi üyelerinden 6 tane hukukçunun seçimi hariç, Koruma Şurası olmaksızın Milli Şura Meclisi’nin kanuni yetkisi yoktur. Anayasanın 91. ve 92. maddelerinde bu şuranın görev ve yetkileritanımlanmıştır.



Kabul edilen kanunların ve kararların İslami Şura Meclisi’nce İslam kurallarına aykırı olup olmadığı belirlenir. Anayasayı Koruma Şurası fakihlerinin çoğunluğunun anayasaya aykırı olmadığının tespiti ise Anayasayı Koruma Şurası’nın bütün üyelerinin çoğunluğu ile yapılır. Milli Şura Meclisi’nce kabul edilen kanunlar ve mevzuatın tamamının Anayasayı Koruma Şurası’na gönderilmesi gerekir. Anayasayı Koruma Şurası, kendine ulaştığı tarihten itibaren en fazla on gün içinde bu kanunları İslam esaslarına ve anayasaya uygunluğu yönünden incelemekle ve aykırı gördüğü takdirde tekrar görüşülmek üzere meclise iade etmekle yükümlüdür. Aykırı görülmediği takdirde, meclis tarafından kabul edilen kanun ve mevzuat icra edilebilir.



2) http://www.kafkassam-merkez.com/index.php?act=content&id=9413&id_cat=4



3) Ayetullah Ahmet Cennet-i: İran’ın ortasındaki İsvahan doğumlu, 87 yaşındaki Ayetullah Ahmet Cennet-i A.K.Ş yanı sıra, Uzmanlar Meclisi Üyesi(Meclisi Hubregan), Anayasa Yazım Komisyonu Üyesi, Yüksek Kültür Devrimi Konseyi Üyesi(Şoraye Aliye İngılabe Ferhengi), Düzenin Malahatını Teşhis Konseyi (Şuraye Taşxise Maslahatı Nizam) Üyeliği’nin yanı sıra Emr Be Meruf ve Nehyez Münker, İslami Propaganda Merkezi(Sazımane Tabligate İslami) gibi birçok kurumunda başkanlığını yapmaktadır. Ayetullah Ahmet Cennet-i aynı zamanda dini liderin üniversiteler arası kuruldaki temsilciliğinin yanı sıra dini liderin Balkan temsilciliği ve Tahran Cuma İmamlığıgörevini yapmaktadır. Daha öncede devrim mahkemelerinde kadı olarak çalışmıştır. Kendisi konseyin en eski üyesi olup, dini lidere yakınlığıyla bilinmektedir. Kendisi müçtehittir (Fetva verecek mertebeye ulaşmış).



4) Ayetullah Muhammed Mümin:Kum kenti doğumlu 73 yaşındaki Ayetullah Muhammed Mümin, A.K.Ş. yanı sıra Uzmanlar Meclisi Başkan Yardımcılığı, Yüksek Adalet Konseyi(Şoraye Aliye Gezai) Üyeliği ve Yüksek Siyaset Konseyi(Şoraye Aliye Siyaset Guzari) Üyeliğide yapmaktadır. Kendisi Kum Dini Okul(Hozeye İlmiyeye Gom) Müdürlüğü’nün yanı sıra Uluslararası Ehli Beyt Kurulu Üyeliği(Mecmee Cahaniye Ehli Beyt) ve Kum Üniversitesi Mütevelli Üyeliği’nin yanı sıra, Kum Yüksek Mahkemesi’nin de başkanlığını yapmaktadır. Kendisi müçtehittir.



5) Ayetullah Muhammedi Yezdi: İsvahan doğumlu 82 yaşındaki Ayetullah Yezdi, A.K.Ş. yanı sıra İslami Şura Meclisi Üyeliği yapmaktadır. Önceden Yargı Erki Başkanlığı(Reise Guvveye Gazaiye) görevini de yapmış olan Yezdi, Tahran Cuma İmamı, Kum Fatımiye Üniversitesi Mütevelli Üyeliği ve Tahran Mücadeleci Alimler Konseyi(Cameeye Ruhaniyete Mubarize Tahran) Üyeliği yapmıştır. Rejimin en etkin isimlerinden olan Ayetullah Yezdi de içtihat derecesi olan bir müçtehittir.



6) Ayetullah Muhammed Rıza Müderrisi:Yezd kenti doğumlu olan 58 yaşındaki Ayetullah Müderrisi, Kum Ulema Cemiyeti’nin Üyesi(Cameeyye Müderrisini Hozeye İlmiyeye Gom) ve Ulusal Aydınlar Kurumu(Bunyade Milliye Noxbegan) Üyeliği’nin yanı sıra çeşitli üniversitelerde öğretim üyeliği yapmaktadır. Kendisi müçtehittir.



7) Ayetullah Seyid Mahmud Haşim-i Şahrudi:Irak’ın Kerbela kenti doğumlu olan 65 yaşındaki Ayetullah Şahrudi, Uzmanlar Meclisi’nin yanı sıra Irak Ulema Cemiyeti(Cameeyye Ruhaniyeti Mübarizi Irak) Üyeliği, Irak Yüksek İslam Meclisi Başkanlığı(Reise Meclise Elaye Ingılabe İslamiye Irak), İslam Fıkıh Ansiklopedisi Başkanlığı’nın(Dairetül Marife İslami) yanı sıra çeşitli dini üniversitelerde öğretim üyeliği yapmaktadır. Kendisi müçtehittir.



8) Muhammed Rıza Alizade:Sevatkuh doğumlu 62 yaşındaki Alizade, bir hukukçudur. A.K.Ş en eski hukukçu üyesi olan Alizade, çeşitli devlet kurumlarında üst düzey bürokrat ve üst mahkemelerde yargıç olarak görev yapmıştır.



9) Doktor Muhsin İsmaili:Tahran doğumlu 48 yaşındaki Doktor İsmaili, hukuk üzerine doktora yapmıştır. İmam Sadık Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı ve Öğretim Üyeliği yapan Doktor İsmaili’nin hukuk üzerine birçok kitap ve makalesi bulunmaktadır.



10) Hüççetil İslam Muhammed Selimi:Hemedan doğumlu 60 yaşındaki Selimi, İslam Felsefesi üzerine doktora yapmış, Yüce Divan dahil birçok üst düzey mahkemede yargıç olarak görev yapmıştır.



11) Doktor Siyamek Rehpeyk:Tahran doğumlu 50 yaşındaki Doktor Rehpeyk, hukuk üzerine doktora yaptıktan sonra öğretim üyeliği ve Hukuk Fakülteleri’nde Dekanlık görevinde bulunmuştur. Halen Hukuki Bakışlar(Didigah Haye Hugugi) adlı derginin Genel Yayın Müdürlüğü’nü yapmaktadır.



12) Hüseyin Ali Emiri:Sungur doğumlu 47 yaşındaki Emiri, bir hukukçu olarak savcı olarak birçok mahkemede görev yaptıktan sonra çeşitli illerde Yargı Kurumu Başkanlığı’ndan sonra Yargı Erki Başkan Yardımcılığı ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü görevlerinde bulunmuştur.



13) Doktor Abbas Ali Ketxudai: İsvahan doğumlu 52 yaşındaki Doktor Ketxudai, uluslararası hukuk üzerine doktora yaptıktan sonra Tahran Üniversitesi Öğretim Üyeliği görevini yapmıştır. Anayasa Koruma Şurası Genel Sekreter Yardımcılığı görevini de yapmıştır. Halen bu konseyin sözcülüğünü yapmaktadır.



14) http://bit.ly/13xEnsd