Tataristan`in başkenti Kazan Avrupa kıtasında olduğu için Avrupa`nın en büyük İslam başkenti olarak kabul ediliyor.

Nisan ayı başı olmasına rağmen oldukça soğuk bir havada Kazan Hava Limanına indik. Uçağının iniş anasonsu hem Rusça, hem de Tatar Türkçesi ile yapılıyor.

Şehir merkezinde modern bir otele yerleştikten sonra, üç gün boyunca gece gündüz şehri dolaştım. Yıllardır gidip görmeyi hayal ettiğim halde, ancak şimdi nasip oldu.

Azerbaycan`in Bakü, Kazakistan`in Alma-ata veya Özbekistan`in Taşkent şehrini görenler Kendilerini Kazan`ı görmüş gibi his edebilirler. Elbet de arada önemli farklar var. Istanbul veya bir Batı Avrupa şehri ile kıyaslamak mümkün değil. Kazan`da Rusça bilmeyenler için en büyük sorun dil problemidir. Restorant isimleri kril harfleri ile yazıldığından okuyup anlamak zordur. Ben hiç Rusça bilmediğimden epey zorluk çektim ve ilk günler marketden aldiğim yiyeçeklerle idare ettim.

Kazan`da halk malesef Tatar türkçesni heredeyse hiç konuşmuyor. Fakat Tatarları ana dillerinde konuşmaya zorlayinça konuşuyorlar. Çoğunluğu çok az kelime hafızası ile konuşuyor. Bazen onlara ben bazı kelimeler de yardım ediyordum. Uygur Türkçesini çok iyi öğrenmiştim buna rağmen tatarca bir sözlük alarak gitmeden değişik olan bütün kelimeleri ezberledim.

Tatarlar diğer Türk halklarina göre daha uzun boylu, beyaz tenli ve ince yapililar. Yüz tipleri özbek veya kazaklar gibi geniş değil, incedir. Bir kisim Tatarda sarışındır. Tatarları tanimak genelikle boyunlarina astıkları altın ay-yildiz veya kuran yazısı olan kolyelerden mümkündür. Halk oldukca şık ve temiz giyiniyor. Sanki bütün Kazan sehri bir acik hava defilesidir ve bir moda yarışması var. Bu kadar kibar ve temiz giyinen insanları Almanya`da bile görmek mümkün değil. Kazan`da tek bir Tatar dilenci görmedim. Yalniz bir caminin yaninda cok sayida Taçik çingeneleri ve bir Rus dileniyordu.

Kazan`da ilk göze batan Kul Şerif camisidir. Bu cami Islam dünyasinda güzellik ve estetik yönünden eşini ariyor. Istanbul da Sultan Ahmet camisinin dışında Norveç ten, Japonya`ya kadar yüzlerce cami gördüm hiç birisi beni bu kadar büyüleyip cezbetmedi. Belki on değişik mermer renginin işlendigi caminin iç ve diş görünüşü her gayri müslümani büyüleyip islam dinine aşik edecek kadar mükemmel kurulmuş. Bu cami gibi diğer yeni kurulan camilerde görmeğe değer güzellikteler. Kazan`ın 50 km dişında olan Eldirmiş köyünü ve 2003 yilinda kurlan Eldirmiş camisini gezince bu küçük caminin güzelliği karsinda dilim tutuldu. Müthis bir taş ustaliğının yanı sira Ahşaptan oyma kapılarin üstüne yine oyma Ay-yildiz kabartmalar işlemişler.

Türkiye`de her mahalleye cami kuranların gidip önce Tataristan`da yeni kurulan camileri görmesi gerekir. Tatarlar cami mimarisinde yeni bir yön geliştirmişler. Eski Tatar camileri birer katli ve alcak minarelidir. Hemen hepsi tadilat olmuş ve ibadete açilmiş. Bazilari Rus stilinde sogan kubbelidirler. Yeni camiler ise tamemen farkli.

Anadolu Türkleri Selçuklular döneminde (1071-1299) kendine özgü mimaride camiler kurmuşlar. Osmanlilar (1299-1923)daha değişik bir mimari geliştirmişler. Fakat Cumhurriyet döneminde bu konuda hiç gelisme olmamış ve osmanli mimarisi iyice sulandırılmış. Türkler, bu konuda Tatalari örnek alabilirler. Kazan`da camiler 5 vakit namazlarda inananlarla dolup taşıyor. Gencecik yakisikli gencler büyük mutluluk icinde namazlarini kiliyorlar. Bu namazlar müslüman Tatarlari 1552 yilinda Kazan Hanligi yikildiktan sonra Rus asimilesine karşı korudu. Eğer onlar müslüman olmasalardi Rusya içinde eriyip yok olan diğer 100 azinlik gibi yok olup gideceklerdi.

Tataristan Devlet Baskani Şeymiyev Mintemir (Bin demir) bir konuşmasında şu açıklamayı yapmiştır.

“Eğer Tatarlar dil ve kültürlerini bu güne kadar koruyabilmişlerse bu islam dini sayasinde olmuştur.

Japanya`nın ilk camisi olan Kobi camisini 1993 yılında kuranlar da Tatarlardır.

Bolgara Yolculuk

Bolgar ve Bulgar`i, Bulgaristan ile kariştırmamak gerekir. Burasi tarihi bir Tatar şehiri ve Tatarlarin ilk yerlesim bölgesidir. Tarihini uzunca anlatmak yerine orada gördüklerimi anlatacagim. Şansımdan olacak, köyde büyüyen yani tatarcayı tam bilen bir Tatar şöför Kazan`da buldum. Önceleri mühendismiş, Moğolistan da askerliğini yapmiş ve bir kavgadan dolayi 5 yil hapis yatmis. Sekvket 51 yasinda olmasina ramen 45 yasinda göstermiyordu.

Yol boyu Ruslarin çok medeni ve güçlü olduğunu anlattı. 40 Km yol boyunca bütün köyleri sordum. Bu köyler Tatar köyü mü? Rus köyü mü? Hepsi Rus Köyleriydi. Sebebini ona ben anlattim. 1552 Yilinda Kazan Hanligi Ruslarin eline gecince Korkunc Ivan bir emir ile Kazan`in 40 km`ye kadar yakin olan bütün köyleri yaktirip, halkini buradan sürmüstür. Kalmak isteyenler Hiristiyan dinine gecerse kalabilmişler.

Fakat tarihten biliyoruz ki müslümanlar dinlerini ana kuçağında öğrendiklerinden hangi şartlar olursa olsun, degistirmiyorlar. Ispanya da, Endülüs devleti (711-1492) yikildiktan sonra Halk öldürülme, Afrika`ya sürülme tehlikesine karsi dinlerini degistirmemislerdir. dinini saklayan müslümanlar 300 yil boyunca inkizisyon mahkemelrine kadar çikartilik en ağır cezalara çaptirilmislardir.

Ruslarin baskisindan dolayi o vakit cok az sayida Tatar hiristiyanlik dinine gecmistir. Bu insanlara din degistirmek Ruslarin kendilerine verdikleri büyük topraklar sayesinde olmustur. Kazan ve Ufa`da konustugum cok Tatar hiristayan olan Tatarlarin sayisinin çok çok az olduğunu söylediler. Bu kişiler isim olarak halen Tatar ve müslüman ismi kullaniyorlar. Fakat soy isim olarak Rus soy isimleri almışlar. Rus ismini alanlarda varmış.

Bolgar sehrine geldik. Ahsap evlerden kurulu tipik bir Rus yerleşim bölgesi. Evler çok bakımsız ve boyasız. Çoğu yan yatmiş çatilarindaki tenekeler çürümüş. Halkin yüzde 80`ini Ruslar olusturuyor yüzde 20`sini baska milletler.

Bu bölgede zaten tatar köyleri kalmamiş. Kazan`dan sonra ilk Tatar köyüne 60 km rastladik. Bu köylerin isimleri.Yeni Recep, Eski Recep ve Zor Ibrahim.

Bolgar da olan tarihi bir camiyi Ruslar 1847-1849 yillari arasinda yikip taslari ile caminin bahçesine yeni bir kilise kurmuşlar. Inadina islam düşmanlıklarını göstermek için minareyi yikmamişlar. En korkunç olani, Orada bulunan üç büyük müslüman mezar taşını yerinden sököp kilisenin alt duvarina örmüşler. Kiliseyi müslüman mezar taşları taşıyor. Bütün kiliseyi beyaz kirecle boymaiş ve mezar taşlarini gözükmesi için boyamamişlar. Bölgede yaşayan Tatarlar her yaz ayında buraya gelip kurban kesip, kuran okuyorlar.

Caminin resimlerini çektikten sonar, Şevketi yanima çağırıp mezar taşlarını gösterdim. Sinirden çılgına döndü. Söylediği tek şey,“Demek Tatar kabir taşlarının üstüne kilise dikmişler.”

Geri dönüşte Şevketin aklinda benimle sohbhet etmek değil, yalnizca mezar taşları kalmiştı. Şevketi anlıyordum.

Hindistan`da bazen hindular camilere saldirip yikip yakip yüzlerce müslümani öldüryorlar.

Katolik hiristayanlar, Ispanya da dünyanin 23 000 metrekare genisligi ile 3. büyük camisi 1236 yilinda ele gecirince yüzlerce mermer sütün üstüne kurulu olan caminin, ortasindan bir kisim sütünleri yikip ortasina bir örümceyi andiran kücük bir kilise kurmuslar.

“Müslümanlari kara örümcek bir sinek gibi avladi manasinda.”

Peki medeni Avrupali olan Ruslarin bu tutuma ne denir? Hemde bu barbarlik bundan 150 yil önce yapilmis. Ruslarin irkiciligi bununla da kalmiyor. 1940 yilinda bir Rus yazari “Uralda ki cocuklugun” isimli kitabinda Tatarlar hakkinda şu cümleleri yazmiş.

“Tatarlar, kirli, tembel, kültürsüzler.”

Biraz daha ileri giderek bir Tatar kadini erkek domuza benzetiyor.

Yasadigimiz 2009 yilinda Kazakistanli yazar. Nurgali Jusipbay Ruslarin okullarda okutuğu bir tarih kitabindan irkciklikla ilgili bir bölüm yazmis. Bende sizlere aktariyorum.

“Bugünleri Rusya`da orta okul 6-7. siniflarinda A.A Preobarajenski ve F.B Ribakov`un yazmis olkulari tarih kitabi “(“ Istoria Otecestva”, - Vatan Tarihi-, A.A Preobrajenskii vb. Moskova. Prosvessenie. 2007) okutulmaktadir. Bu kitabin diger tarih kitaplarindan en büyük özelligi: Tatarlin bir “yamyan” olarak gösterilmesidir. ( 87-91. Sayfalar). Kitabin 89. Sayfasindan bulunan ve tarafimca asagida gösterilmekte olan bu tabloda Tatarlar`in insani siste pisirmekte ve insan uzuvlarini yemekte oldugu tasvir edilmistir. Üstelik bu tablo “ Mogol- Tatar istilacilarin Hayvanligi” basligiyla verilmistir.

Ruslar Tatarlari günümüze okullarda insan eti yiyen barabar olarak gösteriyorlar.

Gectigimiz yil Moskovada sokak ortasinda tek suclari Rus olmadiklari icin öldürülen 25 garip asyali dan kimse söz etmisyor.

Putin 2008 yilinda bir emir vermistir. Rus tarihi bütün dünyaya “aydin bir isikla anlatilacak”

(Der Spiegel)

Anlatilacak çok şey var. Tataristan ve Başkurtistan da gördüklerimi Almanca kitabimda anlataçağım.



Tataristan dan resimler



http://www.memetaydemir.de/12.html