Fikirde Birlik Dergisi bu sayıya kadar 28 sayı çıktı. Tamamen amatör ve iyi niyetli idealist bir arkadaş grubu zaman zaman zorlansa da dergiyi yayınlamak için büyük çaba sarfetti. Fikirde Birlik dergisi yayın politikası olarak farklı bir çizgi izleyerek Kırım Tatar milli meselesinin sesini “fikir” bazında duyurmaya çalıştı. Başarılı oldu veya olamadı ama başında koyduğu prensiplerden hiç taviz vermedi. Bizim için Kırım Tatar Milli Kurultayı ve Milli Meclisi her zaman referans oldu. Yeri geldi yanlış yapan herkesi “bizim adam” paronayasına düşmeden eleştirdi. Kırım Derneklerinin en popüler ve vazgeçilmez tartışma konusu “Kırım Tatar mı, Kırım Türkü mü, Kırım Tatar Türkü mü” gibi havanda su dövme işlerine hiç girmedi. Kırım ve QHA kaynaklı muteber bilgileri yorumlayarak ciddi konularda fikir söylemeye ve gelecek vizyonu oluşturmaya çalıştı.

İlk başta yapmaya çalıştığımız Kırım Tatar milli meselesinin okulu olma meselesine ve 10 yıldır yayınlanamayan Emel Dergisi’nin çizgisinde, onun misyonunu yerine getirmeye çalıştık. Sınırlı sayıdaki yazı kadromuzu zaman zaman genişlettik, Kırım Tatar meselesindeki doğruları anlatmaya çalıştık. Bütün bu yapılanlar yanında elbet de yapılamayan, söylenemeyen ve üzerinde yeterince tartışma yapılamayan mevzular olabilir. Ancak hızla akıp geçen zaman içinde elden geldiğince Kırım Tatar gündemini hemen her sayıda takip ve analiz etmeye yönelik yazıları sizlere sunmaya çalıştık.

2009 yılına az bir zaman kala Kırım Tatar milli meselesi Türkiye boyutunda oldukça büyüdü; 40’a yakın dernek, vakıflar, Bahçesaray, Kalgay gibi dergiler internet ortamında yayınlar var. Bu çoğulculuk kadro bazında olduğu gibi fikir bazında da çoğulculuğu zorluyor. Artık insanlar tek yönlü değil, kişisel ve grup tercihlerini ön plana çıkararak Kırım meselesini tartışıyor. Bu ortam kötü mü, bence değil. Milli Fırka ve Vasfi Abdurraim Rusya’dan Kırım Tatarlarını kurtarmasını isteyince büyük tepki aldı ve kurumsal bütün ciddiyetini kaybetti. Artık “Pravda” mantığıyla Milli hareketi yönetme, yayın yapma ve dernek idaresi çok gerilerde kaldı. Bu çoğulculuğa ve arkasından gelen sonuca herkes katlanmak zorunda. “Ben senin yaşın kadar hizmet ettim, derneklerde çalıştım, halk oyunu oynadım” söylemi artık prim yapmıyor. Artık “bu konuda fikrin ne, Kırım Tatar milli meselesinin çözümü için neler yapıyorsun, Kırım’da kaç öğrenci okuttun, kaç kurban kestin, kaç milli mektebin ihtiyacını karşıladın” sorularının cevabı dikkate alınıyor.

Kırım Tatar milli meselesi dünya çapında öncelikleri ve zorlukları olan bir mesele. Çözümü için de bu çerçeve ve bakış açısına sahip olmak gerekiyor. Kosova ve Gürcistan meselelerinde görüldü ki, oyunun başrol oyuncuları karar verdikten sonra hak hukuk ikinci planda kalıyor, hakkın gücü değil gücün hakkı öne çıkıyor. Vatanımız Kırım Rusya için kendi vatandaşlarının bir kısmının yaşadığı "avucunun içindeki" toprak ve Karadeniz donanmasının üssü olması ön plandayken, Ukrayna açısından ise “tapusu bende kimseye yar etmem” bakış açısı var. En demokratik AB yandaşı Ukrain politikacılar bile Kırım Tatar milli meselesini çözecek en küçük adımı atmaktan imtina ediyor. Karadeniz kıyısı ülkelerinde ise ABD-Rusya-AB ülkelerini karşı karşıya getirebilecek sorunlar kendi ülkeleri için stres kaynağı olur diye düşünülüyor. Türkiye ve İslam ülkeleri ise daha konuya bile vakıf değiller. İslam ülkeleri kendi mezhep ve bakış açılarını empoze etme yarışını girmişken bir milletin yaşayıp varlığını devam ettirmesini çok da önemsemiyorlar.

Yapılması gerekenler o kadar çok, karmaşık ve bulanık ki, bu konularda bizlere çok iş düştüğünün bilinciyle hareket etmeli ve çalışmalıyız. Herkes işin bir ucundan tutarsa çok şey çözülebilecekken, biz daha muhtaç durumdaki 1-2 vatandaşımızın sağlık problemlerini dahi çözemiyoruz. Bir çalışma planımız ve sistematiğimiz olmadığı için öncelikleri de bilmiyor ve değerlendiremiyoruz. Sağlık, eğitim, dil, okul, din, yerleşim, işsizlik, barınma, kültür, anadili diye başlasak bir sürü çözülmesi gereken ciddi mesele karşımızda dimdik duruyor. Bu problemlerin çözümlenememesi ise Stalin’in zorla yapamadıklarını kendi elimizle yapma sonucunu getirmek üzere gibi bir tehlike taşıyor.