önceleri Muhtar bölge olarak, 1965”ten itibaren de muhtar cumhuriyet olarak yerini almıştır.

Yüzölçümü : 170.000 km2

Nüfusu : 308.557

Başkenti : Kızıl



Çin kaynaklarına göre Tuva”lar Kırgızlar”ın doğusunda, "Küçük Deniz"in (Muhtemelen Baykal Gölü) güneyinde ve Uygurlar”ın kuzeyinde bulunmaktadır. Bugün de Tuvalar buralarda oturmaktadırlar ve buraya da Tannu-Tuva denilmektedir.



Tuva Cumhuriyeti, 1914”te Ruslar tarafından işgal olunmuş ve yeniden 1921”de Cumhuriyet olarak bağımsızlığını tekrar kazanmıştır. Tannu Tuva adlı Halk Cumhuriyeti kurulmuştur. 1926”da adı Tuva Halk Cumhuriyeti”ne dönüşmüştür. Ülke 17 Ağustos 1944”te yeniden Ruslar tarafından işgal olunmuştur. önceleri Muhtar bölge olarak, 1965”ten itibaren de muhtar cumhuriyet olarak yerini almıştır. Halen Rusya”nın oluşumunda muhtar cumhuriyet olarak yer almaktadır.



Başkenti Kızıl”dır. Ülkenin alanı 170.000 km2”dir.



Nüfusu 308.557”dir. 13 küçük bölgeye (rayon) sahiptir. Ülke, Sibirya”nın güneydoğusundadır. Güneyinde ve güneybatıda Moğolistan Halk Cumhuriyeti bulunmaktadır. Nüfusunun %70.02 Tuva”lardan, %20.11”i Ruslar”dan, %3.7”si diğer milletlerden oluşmuştur.



Coğrafi Konumu



Tuva Yukarı Yenisey Irmağı havzasında yer alır. Moğolistan”a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²”dir. Bölgenin başlıca yüzey şekilleri olan geniş Tuva ve Todja havzalarının sularını Yenisey Irmağının iki ana kolu toplar. Aralarında kuzeybatıdaki Batı (Zapadni) Sayanlar”la kuzeydoğudaki Doğu Tuva dağ sıraları bu iki havzayı kuşatır. Tuva Özerk Cumhuriyeti”nde başta başkent "Kızıl" olmak üzere beş kent ve üç kentsel yerleşme vardır.



Yönetim biçimi



Tuvalar, Soyotlar ya da Uryanhaylar olarak da bilinir, büyük bölümü SSCB”deki Tuva ÖSSC”de. küçük bir bölümü ise Moğolistan Halk Cumhuriyetinde yaşayan ve Moğolcadan etkilenmiş bir Türk dili konuşan halktır. Yenisey Irmağının kaynak sularının arasında, hem Sibirya taygasının, hem de Orta Asya bozkırlarının özelliklerini taşıyan bir bölgede yaşarlar. Geleneksel uğraşları avcılık ve çobanlıktır; kollektif tarım 1950”lerin başından bu yana önem kazanmıştır. Darı üretimi ve balıkçılık öteden beri önemini korumaktadır. Geleneksel Tuva barınakları step bölgelerine özgü yurt adı verilen keçe çadırlarla, ağaç kabuğundan yapılma, Sibirya”ya özgü huni biçiminde çadırlardan oluşur.



17. yüzyıldan sonra giderek Rus kültürünün etkisinde kalan Tuvaların geleneksel toplumsal örgütlenmeleri klan sistemine dayanır geleneksel dinleri ise şamanizmdir. Günümüzde Rusya Federasyonu”nda yaklaşık 180 bin, Moğolistan Halk Cumhuriyetinde ise 24 bin kadar Tuva yaşamaktadır.



Eğitim ve Kültür



Tuva”da 157 ortaokulda (6.600 öğrencisi), 6 teknik okulda (4.000 öğrenci), 1 üniversitede (2900 öğrencisi) bulunmaktadır. Yılda, Tuvaca çok sayıda kitap, 2 dergi, 5 gazete yayınlanır. Her 10 bin kişiye 36 doktor düşmektedir. Sağlık hizmetleri devletin tekelindedir.



Dil ve Din



Cumhuriyette üstün çoğunluğa sahip olan Tuvalar bir Türk Halkıdır. Konuştukları dil ise Türkçe”nin Sibirya Grubuna ait Tuva Lehçesi”dir. Yazı dili Latin harfleri esasına göre düzenlenmiştir, fakat 1941”de diğer Türk lehçelerinde olduğu gibi Tuvaca için de Kiril harfleri kullanılmıştır. Tuva halkının en önemli destanı olan "Keser" 1963 yılında yayınlanmıştır.



Tuva Türklerinin büyük çoğunluğu Şaman inancına mensuptur. Az da olsa Hristiyan olanlarda vardır. Hristiyan olanların çoğu ise Rusya”nın yaptığı misyoner faaliyetler sonucu Hristiyanlık dinine geçmişlerdir.



Ekonomik yapısı



Tuva”nın önemli ekonomik zenginlikleri ender bulunan madenleri, kömür, demir, civa, altın”dır. Tuva”nın ekonomisinde tarım sektörü ağırlıklıdır. Burada 115.000 ton hububat elde edilir. 27.000 ton patates üretilir. Hayvancılık da önemli yer tutar. Tuva”da 1.229.000 küçükbaş hayvan, 201.000 büyükbaş hayvan yetiştirilmektedir. Sanayide önemli yeri hammadde çıkarılması faaliyetleri almaktadır. Bununla beraber kereste imalatı, gıda maddeleri üretimi, hafif sanayinin bazı kolları gelişmiştir.



KAYNAK: http://www.hasulku.com/yeni/modules.php?name=Turan&sayfa=10



Ekler: