14 Haziranda Gagavuz Özerk Cumhuriyetinde düzenlenen “GAGAVUZ DİLİNİ KURTARMAK İÇİN BİLEŞELİM” brifing sırasında Gagavuz Millet Meclisinin Milletvekilleri Yelene Karamir, Yekaterina Jekova ve Mihail Jelezoglo brifing sırasında “Gagavuz Dilin Kurtarma İçin " adlı yeni yasanın tasarlanacağı hakkında konuşuldu.



Milletvekillileri Gagavuz dili kritik bir durumda olduğunu belirti. Yeni tasarlanan yasa sayesinde Gagavuz Özerk cumhuriyetinin dil Ortamının değişilmesi beklenir.



Brifing sırasında Milletvekilleri günümüzde “Gagavuz topraklarında dillerin işlevselliği” kanunun doğru düzgün uygulanmadığını belirtiler. Ayrıca Milletvekililer dil gelişmesiyle ilgili olan tüm yasaların revizyon yapılmasında ısrarda bulundular.



Toplantı Sırasında Gagavuz Medyası Gözden Kaçırılmadı



Milletvekililer Gagavuz Televizyon ve radyo kanunun 27 maddesi yerine getirilmediği açıklandı (27. maddeye göre GRT devlet yayın kuruluşunun yayınları % 75 Gagavuz'ca olmalı).

Oyuncu, gazeteci Ekaterina Jekova medya hakkında şöyle konuştu:

“Günümüzde en çok Gagavuz dilinde gevret Mas medyası yayınlar yapar ama özel olan radyo, televizyon şirketleri veya internet sayfalarında tüm haberler genel olarak Rus dilinde yayınlanır, belki de çok nadiren Gagavuz'ca”.



Milletvekillilere göre yakın zamanda Gagavuz Özerk Cumhuriyetinde tüm Dil içeren yasalar yerine getirilir ise, bir kaç yıl içinde dil sorunu ortadan kalkmış olur.



Peki “Gagavuz Dilin Kurtarma İçin " tasarlanacak olan yasada neler yansıtılacak?



- Çocukların ana dilini ne kadar iyi bildiğin tespit etmek için okul öncesine başlamadan önce çocuklar sözlü sınava girecekler. Çocukların sınavdan geçmesi için ev ortamında aileler ve çocuk arasına Gagavuz dilinde diyalog kurulacak, böylece çocuk küçük yaşken ana dilin temellerini öğrenecektir.

- Okul öncesine giden çocuklara Gagavuz dilinde eğitici oyunların yapılması gerekliği de duyuldu. Oyunlar Gagavuz dili için güzel bir ortam oluşturacağı düşünülür. Oyunlar sayesinde belki de daha önce çocuk bilmediği kelimeleri, eğitmenler yardımıyla öğrenecektir.

- Okullarda olan Müzik derslerine dikkat edilecek. Çocukların vatansever duygularını uyandırmak için Gagavuz folkloruna, mili müziğine önem verilecektir.

- Komrat Devlet Üniversitesinde ilkokul öğretmenleri için özel olarak gagavuzca online kurslar açıldı. Kursların amacı hocalar tarafından ilk okul derslerinin gagavuzca verilmesi. Bunun yanında Devlet tarafından Gagavuz dilini öğreten hocalara maddi destekte bulunması.

- Okullarda verilen üç dersin Gagavuz Bilim Merkez tarafından Gagavuz diline çevrilmesi ve gagavuzca sözlüklerin tasarlanması gerekliği duyuldu.

- Çocuk şarkılar fonun açılması. Gagavuz besteciler tarafından tematik müziklerin yazması için maddi olarak desteklemeleri. Bunların yanında ana okul ve ilkokul öğrencilerine Gagavuz'ca kitap hazırlayan şairlere ve yazarlara da yardımcı olmak.

- Brifing sırasında en az çocuklara hazırlanan tiyatro gösteriler % 80 gagavuzca olması için, Gagavuz'da bulunan tiyatrolara para ayırması gerekliği konuşuldu.

- Resmi evrakların üç dilde çıkması (gagavuzca, rusça ve moldovaca)

- Millet Meclis toplantılarının “çalışma” dili gagavuzca olmalı.



Toplantı sırasında Milletvekilleri bu yeni anayasa projesine kademe kademe geçeceğini söylediler. Öneri ve teklifler göndermek isteyenler için gagauzdilikanon@gmail.com adresi açılmıştır.







Gagavuz Dili Tehlike Altında Olan Diller Atlasında



Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) tarafından 2010’da "Tehlike Altında Diller Atlası" yayınlandı. Atlasın içinde Gagavuz dilinde bulunmaktadır. UNESCO Araştırmacıları günümüzde Moldova ve Ukrayna’da yaklaşık 180 000 insan Gagavuz dilinde anlayabildiğini açıkladı.



Neden Dil Kayıp Oluyor?



1. Dil taşıyıcıların fiziksel olarak yok edilmesinden. Mesele ABD’nin sömürge sırasında çoğu yerel Amerikan kabileleri yok oldu, insanla ile beraberde dil ortadan kayıp oldu.

2. Ekonomik nedenlerden. Bazı ülkelerin ekonomik duru çok kötü olduğu için insanlar mecbur olarak başka ülkelere taşınır, böylece başka dile, kültüre daha yakın olmaya başlar

3. Asimilasyondan. Günümüzde yabancılar ile evlenmek çok popüler oldu. Evlendikten sonra yeni nesil sadece bir ortak dilde konuşur, diğer dil ise yavaşça kayıp olur.



Haberi Yelena Karamit’in brifing sırasında yaptığı sözleriyle bitirmek isterim “Eğer analar babalar kendi çocuklarına ana dilini öğretmese yarın ki günde o çocuk kendi çocuklarına ana dilini öğretmeyecek”.