Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti

غربی تراقیا حكومت موقتهسی

Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatesi

غربی تراقیا حكومت مستقلهسی

Garbî Trakya Hükûmet-i Müstakilesi

←

1913 →



→



Bayrak



Başkent Gümülcine

Dil(ler) Osmanlı Türkçesi

Din İslam

Yönetim Cumhuriyet[1][2]

Başkan[3]

- 1913 Hoca Salih Efendi (Salih Mehmed)[1][4]

Yüzölçümü 8578 km2

Nüfus

- 35000

Yoğunluk 4.1 /km2

Türk tarihi

Mahmud al-Kashgari map.jpg

İlk Çağ[göster]

Orta Çağ[göster]

Yeni Çağ[göster]

Yakın Çağ[göster]

g t d

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (Osmanlı Türkçesi: önce غربی تراقیا حكومت موقتهسی; Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatesi / Batı Trakya Geçici Hükûmeti[5][6], sonra غربی تراقیا حكومت مستقلهسی; Garbî Trakya Hükûmet-i Müstakilesi / Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti; günümüzde Batı Trakya Türk Cumhuriyeti[7][8] olarak adlandırılmaktadır), 31 Ağustos 1913 tarihinde Batı Trakya’da kurulmuştur.



Balkan Savaşları sonrasında Batı Trakya'da Türkler ve Pomaklar[9] başta olmak üzere çoğunluğu Müslüman ahali tarafından kurulan 3 ay yaşamış bir devletti. Kuva-yi Milliye tabiri ilk defa Batı Trakya mücadelesinde kullanılır. Bu hükûmet Osmanlı Devleti tarafından tanınmamıştı.[10] Batı Trakya bölgesi henüz kendisine ait olmayan Yunanistan siyasi sebeplerden dolayı böyle bir devlete sıcak bakıyordu, hatta kendi iradesi ile Dedeağaç'ı bu devlete teslim etmişti. Bulgaristan ve Osmanlı Devleti ise yine siyasi sebeplerden dolayı bu devletin sonunu istediler. Devlet sadece 55 gün yaşadı.



İçindekiler [gizle]

1 Sınırlar

2 Tarihi

3 Devlet yapısı

4 Nüfus Yapısı

5 Ayrıca bakınız

6 Kaynakça

7 Ek okuma

8 Dış bağlantılar

Sınırlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüm Batı Trakya (Doğuda Meriç, batıda Makedonya, Kuzeyde Bulgaristan - Rodopların karlık dağları ve güneyde Ege Denizi (Ortaköy köprüsü - Kırcaali – Eğridere - Paşmaklı, Eşekkulağı geçidi - Makas - Mesta Karasu ve İskeçe üzerinden Akdeniz’e, Enez’den Gümülcine - İskeçe - Dedeağaç - Karaağaç - Fere’ye- Koşukavak- Mestanlı ile çevrilidir.)



Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı Devleti, Balkan Savaşı ile ilgili olarak son antlaşmayı da 13 Mart 1914'de Sırbistan ile yapmıştı. İki devletin ortak sınırı kalmadığından, bu antlaşmada daha çok Sırbistan'da kalan Türkler'in durumu konusuna yer verildi ve "Batı Trakya Geçici Hükûmeti" kuruldu. Ancak 3 ay sürebildi.



Hükûmet 31 Ağustos 1913 tarihinde kuruldu. Hükûmetin Enver Paşa'nın emri ile Teşkilât-ı Mahsusa tarafından bölgenin Bulgarların eline geçmesini önlemek amacıyla kurulduğunu belirten kaynaklar mevcuttur.[11][12]



Arada geçen sürede devletin içinde yaşanan gelişmeler devlet yapısı bölümünde belirtilmiştir.



29 Eylül 1913'te Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında yapılan İstanbul Antlaşması ile Edirne dahil Doğu Trakya'nın Osmanlı Devleti'ne verilmesine karşılık Batı Trakya Bulgaristan'a bırakılmıştı. "Batı Trakya Geçici Hükûmeti" bu duruma karşı çıktı ve antlaşmayı tanımadığını ileri sürdü.



Bu gelişmeler üzerine Bulgaristan, bölgede yığınak yapmaya başladı. Ancak o dönemde Osmanlı Devleti, yeni kurulan bu devlete dış baskıların da etkisiyle olumlu bakmıyordu. Buna ilaveten İstanbul’daki siyasi iktidar kavgası ve kargaşası Batı Trakya’da böyle bir bağımsız devletiyle ilgilenme olanağını ortadan kaldırmıştı. Bunun üzerine Sadrazam Sait Halim Paşa hükûmeti, "Batı Trakya Geçici Hükûmeti" üzerine baskı yaparak bölgenin boşaltılmasını sağladı. Nitekim 29 Ekim 1913 tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması'yla Osmanlı hükûmeti, Batı Trakya'yı bütünüyle Bulgaristan’a bırakmıştır. 14 Kasım 1913'te Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında imzalanan Atina Antlaşması, Batı Trakya'da yaşayan Müslüman Türk azınlık açısından Yunanistan'a en fazla sorumluluk getiren antlaşmadır. Buna göre Yunanistan'a bırakılan topraklarda kalanların yaşam, mal, din ve gelenekleri güvence altına alınacak ve bu insanlar Yunan kökenli vatandaşlarla aynı haklara sahip olacaktır. Ayrıca dinlerinin gereklerini de açık bir şekilde yerine getirebileceklerdir.[13] Ayrıca 1913 Atina Antlaşması Yunanistan topraklarının hepsinde Müslüman cemaatlerin tüzel kişiliğinin tanınması açısından büyük önem taşımaktadır.[14]



Ekim 1913 başlarında Osmanlı Devleti Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti'nin Bulgarlara direnişi bırakması için Miralay Cemal Bey'i bölgeye gönderdi.[15] "Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti"'nin toprakları, General Lazarof komutasındaki Bulgar kuvvetlerince 30 Ekim 1913 tarihine kadar tamamen işgal edilir ve bu devlet sona erer. Böylece Ağustos 1913'ün ilk günlerinde, Batı Trakya'da büyük ümitlerle başlayan bu kurtuluş mücadelesi de üç ay sonra Ekim sonlarında acı bir düşkırıklığı ile sona erdi. Bölgede bir yoğunluk oluşturan Türkler ve yüzyıllardır Türk hakimiyeti altında kalan bu topraklar da Makedonya gibi hudutlar dışında bırakıldı.



1912 Ekiminde başlayan, sonradan Romanya'nın da katılmasıyla bütün Balkanları kapsayan büyük kavga, Ağustos 1913'de yani 10 ay gibi kısa bir süre sonunda bitti. Bu büyük kavga neticesinde mirastan en büyük payı Yunanistan aldı.



Osmanlı Devletinin Balkanlardaki 5 vilayeti, Selanik, Manastır, Kosova, Yanya ve İşkodra'nın paylaşılması sonucunda;



Yunanistan: 50.000 km², toprak ve 1.600.000 nüfus;

Sırbistan: 30.000 km², toprak ve 1.200.000 nüfus;

Bulgaristan: 18.000 km², toprak ve 1.000.000 nüfus;

Karadağ: 5.000 km², toprak ve 150.000 nüfus kazandılar.

Ayrıca Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti ve İşkodra'yı da topraklarına kattı. Balkanlı diğer uluslar, büyük mirası aralarında pay ederken ve Makedonya'yı adeta yutarlarken, buranın asıl sahibi olan Makedon halkından hiç bahsedilmedi. Ege adaları hakkında, büyük devletler Londra'da Şubat 1914'de şu esasları tespit ettiler: Meis hariç İtalya'nın işgal ettiği adalar onda; İmroz, Bozcaada hariç diğerleri Yunanistan'da kalacaktı. Ancak bu karar hukuki bir neticeye bağlanamadan I. Dünya Savaşı başladı. 1923 Lozan Antlaşması'yla sınırları yeniden çizilen Batı Trakya ise bugün tamamen Yunanistan'ın idaresinde bulunan bölgedir.[16] Batı Trakya, Doğu Trakya ile Batı Rumeli'yi birleştiren bir köprü olarak kabul edildiğinden, Avrupa devletlerinin politikalarında önemli bir yer tutmuştur.[17]



Devlet yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]



Vikikaynak'ta Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti Ulusal Marşı

ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Bayraktaki siyah Balkanlardaki zulmü temsil etmektedir. Yeşil İslamı, Ay Yıldız Türklüğü temsil etmektedir.[18][19] Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti'nin ulusal marşını Süleyman Askeri Bey, Dedeağaç'ta yazmıştır.[20] Devlet Yunan ve Bulgar posta pullarını geçersiz sayarak kendininkilerini basmıştır.[20]



Aradan geçen süre içinde Geçici Hükûmet bütün bölgede teşkilatını kurdu ve 30000 kişilik bir de savunma gücü oluşturdu. Bağımsızlığını ilan eden yeni yönetim, ilk olarak ülkenin sınırlarını belirlemiş, bağımsız devletin sembolü olan ay yıldızlı, yeşil, beyaz bayrağı resmi binalara çekmiş, 29.170 kişilik ordusunu kurup, bütçesini hazırlamış, pul bastırarak, pasaport uygulamasına geçmiştir. Bu arada Osmanlı yasa ve tüzükleri aynen kabul edilerek davalara da Garbi Trakya Adliyesi bakmaya başlamıştır. Selanik doğumlu bir Yahudi olan Emanuel Karasu (Carasso) tarafından resmi bir haber ajansı kurulmuş; Fransızca ve Türkçe olarak Müstakil-Indépendant adında bir gazete çıkarılmıştır.



Nüfus Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]



1912'de Edirne Vilayeti'nin etnografik haritası. (yeşil:Bulgar, turuncu:Türk, kahve rengi:Yunan)

Devletin nüfus yapısı şöyleydi:[21]



Etnisite/din Nüfus Yüzde

Toplam 234 700 100%

Müslüman (Türk, Pomak, Çingene, diğer) 185 000 78,82

Bulgar 25 500 10,86%

Yunan 22 000 9,37%

Yahudi, Ermeni, diğer 2200 0,94%

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Trakya Türkleri

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ a b Salih Mehmed imzalı bir mektup: "Sali Mehmed, deputy for Gumuldjina; former president of the Republic of Gumuldjina." Stefanov, Konstantin. The question of Thrace (1919), P. Haupt, sf. 37.

^ Angel G. Angelov, David F. Marshall, Joshua A. Fishman. Overcoming minority language policy failure: the case for Bulgaria and the Balkans (2006), Mouton de Gruyter, sf. 132: "Towards the end of the Ottoman Empire, the region won specific self-government status known as the Republic of Tumrak or the Republic of Gumuldjina"

^ Galip, Salahaddin. Batı Trakya'da yazabildiklerimden ... (1988), Kastaş Yayınevi, sf. 6

^ Ocak, Murat. The Turks: Turkey (2 v. ) (2002), Yeni Türkiye: "the 'Temporary Government of Western Thrace' was established and Professor Salih Носа was brought to the head of the government."

^ Belgeselin bu bölümünde Batı Trakya Geçici Hükümeti konu ediliyor (Metin Edirneli Rodop Hükumetleri ile ilgili olarak, TRT)

^ Türkkaya Ataöv, Çatışmaların kaynağı olarak ayrımcılık, A.Ü. S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara, 1996

^ http://www.mit.gov.tr/tarihce/birinci_bolum_B2.html

^ http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kutuphane_girisi_sd.kart?p_yayin_numarasi=286729

^ Küçük, Sami. Rumeli'den 27 Mayıs'a (2008), Mikado Yayınları, sf. 22

^ Türk dünyası kültür atlası: The Seljuk period (2003), Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, sf. 330

^ Stoddard, Philip Hendrick. The Ottoman government and the Arabs, 1911 to 1918: a preliminary study of the Teskilât-ı Mahsusa (1963), Princeton University, sf. 53

^ Mesut Uyar, Edward J. Erickson. A military history of the Ottomans: from Osman to Atatürk (2009), ABC-CLIO, sf. 254

^ Türel Yılmaz,"Tarihi Perspektif İçinde Batı Trakya ve Batı Trakya Türk Azınlığının Haklarını Koruyan Antlaşmalar" (1878-1923), www.dicle.edu.tr

^ Hülya Emin,"Anlaşmalarla Batı Trakya Türkleri", Çukurova Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi, 1999, http.//strateji.cukurova.edu.tr/BALKANLAR/06.asp

^ Baş, Hakan. Unutulan Batı Trakya Türkleri (2005), Umay Yayınları, sf. 33

^ Yusuf Halaçoğlu ve Halit Eren,"Batı Trakya", İslam Ansiklopedisi, Cilt 5, İstanbul, TDV Yayımları, 1992, s. 144.

^ Türel Yılmaz,"Tarihi Perspektif İçinde Batı Trakya ve Batı Trakya Türk Azınlığının Haklarını Koruyan Antlaşmalar (1878-1923)", www.dicle.edu.tr

^ Publications de la Société turque d'histoire, 7. cilt (1937), Türk Tarih Kurumu, sf. 80: "... her yerde Garbî Trakya Hükümeti Müştekileri' 'nin, ay yıldızlı ve yeşil, beyaz, siyah renkli hususî bayrağı..."

^ Talât Paşa, Cemal Kutay. Şehit sadrıazâm Talât Paşaʾnın gurbet hatıraları, 2. cilt (1983), C. Kutay, sf. 821

^ a b Gündağ, Nevzat. 1913 Garbı̂ Trakya Hükûmet-i müstakîlesi (1987), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, sf. 139.

^ Katrin Boeckh Von den Balkankriegen zum Ersten Weltkrieg — Kleinstaatenpolitik und ethnische Selbstbestimmung am Balkan, München 1996, ISBN 3-486-56173-1, S. 77: Boeckh übernimmt die Zahlen einer türkischen Statistik von 1910 und gibt an, dass diese Zahlen in etwa den Zahlen einer griechischen Statistik von 1912 entsprechen. Die Statistiken übernimmt sie aus den Seiten 31f. aus Dimitri Pentzopoulos The Balkan Exchange of Minorities

Ek okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

Ahmet Aydınlı, Batı Trakya Faciasının İç Yüzü, Akın Yayınları, İstanbul, 1971.

Kemal Şevket Batıbey, Batı Trakya Türk Devleti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1978.

Batı Trakya’nın Sesi, Sayı: 65, Ağustos 1988.

Tevfik Bıyıkoğlu, Trakya’da Milli Mücadele, Cilt I, II. Baskı, TTK Yay., Ankara, 1987.

Nevzat Gündağ, Garbi Trakya Hükûmet-i Müstakilesi, Kültür ve Turizm Bak. Yay. Ankara, 1987.

Halit Eren, Batı Trakya Türkleri, İstanbul, 1997.

Tuncay Özkan, MİT'in Gizli Tarihi, Alfa Yay., İstanbul, 2003.

Soner Yalçın, Teşkilatın İki Silahşörü, Doğan Kitap, İstanbul, 2001.

Dr. Tahir Tamer Kumkale, "Batı Trakya", Önce Vatan, Sayı: 17-20 Mayıs 2003.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Trakya Bağımsız Hükümeti Tarihi



***



Batı Trakya Türkleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Batı Trakya Türkleri

Toplam nüfus

50.000-130.000[1] - 150.000[2][3]

Önemli nüfusa sahip bölgeler

Batı Trakya

Diller

Türkçe

Din

Sünni İslam

İlgili etnik gruplar

Türkler, Pomaklar

Batı Trakya Türkleri, günümüzde, Yunanistan sınırları içindeki Batı Trakya bölgesinde yaşayan ve Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi çerçevesinin dışında tutulmuş Türk-Müslüman toplumu için ve bu toplum ile doğrudan bağları mevcut Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının memleketlerini ve/veya kökenlerini ifade etmek için de kullanılan tanımdır.



Yunanistan'ın resmî rakama göre Trakya'da 49.000 (Trakya'da yaşayan müslüman nüfusu 98.000'nin yarısı)[1] ve resmî olmayan tahmine göre 130.000[2][3] Türk yaşamaktadır. Batı Trakyadaki Kültür ve Eğitim derneklerinin tahmin ettiği rakam ise 150.000'dir.[4]



Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Yunanistan'daki Osmanlı camileri

Günümüzdeki Batı Trakya Türkleri'nin kökeni Osmanlı fetihleri ile bölgeye Anadolu'dan yerleştirilen ve kökeni Oğuzlar'a dayanan Türkmenlerdir. Batı Trakya, Osmanlı Devleti tarafından 1363 yılında fethedilişinden ve bölgeye Türklerin yerleşmeye başlamasının ardından[5][6] 1913 yılında I. Balkan Savaşı ile Bulgaristan'a geçene kadar 549 yıl Osmanlı yönetiminde kalmıştır. Bölgeye 1357-1359 yılları arasından Anadolu'dan Türk göçleri yoğun bir şekilde gerçekleşmiştir. 1360 yılına ait belgelerde bu bölgede Türkçe adlar taşıyan birçok köy ve çiftliğin kurulmuş olduğu görülmektedir.[kaynak belirtilmeli]



15 Mayıs 1922 tarihindeki Batı Trakya Müdafai Hukuk Cemiyeti'nin Ankara Hükümeti'ne muhtırası:



Batı Trakya'nın geleceği halkının oyuna başvurarak belirlenmelidir. Bu bölgede Koşukavak, Eğridere, Kırcaali, Sarı Şaban kazalarında Türk'ten başka bir unsur yoktur. Gümülcine, İskeçe, Ahiçelebi, Drama, Kavala, Nevrekop'da da yüzde 80'den fazla yoğun bir Türk çoğunluğu vardır. Meriç ile Ustruma arasındaki Türk çoğunluğu yüzde 70'i bulmaktadır. Toprağın yüzde 85'i Türklerin elindedir. Misaki Milli, Batı Trakya'yı unutmamıştır. Milli Hükümet, Batı Trakya için nüfuzunu daha fazla kullanmalıdır



Anadolu'da Yunanların yenilgiye uğratılmasının ardından bölgede Yunanlara karşı akınlar ve baskınlar 1923 yılının Temmuz ayına kadar sürmüştür. Ankara hükûmeti tarafından 24 Temmuz 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması'na giden Türk heyetine verilen direktifte Batı Trakya'nın geleceğinin plebisit ile belirlenmesine çalışılması idi fakat Lozan Antlaşması ile Batı Trakya Yunanistan'a bırakıldı. Lozan Barış Antlaşması'na göre Batı Trakya Türkleri millî değil, dinî azınlık statüsündedirler. Antlaşmaya göre adlandırılmaları müslüman azınlıktır.



1923 yılında 191,699 olan Batı Trakya nüfusunun 129,120'si Türk (%67), 33,910'u Yunan (%18), 28,669'u Bulgar geri kalan nüfusu ise az bir Ermeni ve Yahudi topluluğu oluşturmaktaydı.[7]



1923 Yılında Batı Trakya Nüfusu[8]

Şehirler Türk Yunan Bulgar Yahudi Ermeni

Gümülcine 59,967 8,834 9,997 1,007 360

Dedeağaç 11,744 4,800 10,227 253 449

Sofulu 14,736 11,542 55,490 - -

İskeçe 42,671 8,728 522 220 114

Toplam 129,120 33,910 26,266 1,480 923[9]

Batı Trakya'daki nüfusun büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturması nedeniyle Batı Trakya Türkleri 1923-1924 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesinden muhaf tutulmuşlar ancak Lozandaki görüşmelerde, Mesta Karasu Nehri ile Meriç Nehri arası Batı Trakya olarak kabul edildiğinden, Mesta ile Ustruma Nehirleri arasında kalan Kavala, Drama, Serez bölgelerindeki Türkler mübadeleye tabi olmuşlar ve Türkiye'ye gelmek zorunda kalmışlardır.



Batı Trakya Türkleri'nin nüfus yapısı üzerinde büyük darbe oluşturmuş özel bir etken Yunanistan hükümetinin bu ülkenin vatandaşlık yasası metninde 1955-1998 yılları arasında muhafaza ettiği ve insan haklarına temelden aykırılık oluşturan "Madde 19" olmuştur. Bu madde kapsamında Yunan hükümetinin "etnik açıdan" Yunan olmayan Yunanistan vatandaşlarının vatandaşlığını feshetme hakkı baki kalmış ve Batı Trakyalı veya Oniki Adalı Türkler, ata topraklarına bağ oluşturan vatandaşlık haklarını bu madde kapsamında kaybetmiştir. Bu yasa 1998'de geriye doğru telafi imkânı sağlanmaksızın yürürlükten kaldırılmıştır [10].



Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ a b "Muslim minority of Thrace", Ministry of Foreign Affairs

^ a b Whitman 1990, i

^ a b Levinson 1998, 41

^ Western Thrace Minority University Graduates Association 2009, 2

^ Sugar 1983, 320

^ Panayi 1999, 50

^ Whitman 1990, 1.

^ Öksüz 2004, 255.

^ Batı Trakya Türkleri

^ Batı Trakya Türk toplumu Avrupa Federasyonu'nun basın bildirisi

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk halkları

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti