Osetya, (Osetçe: Ирыстон; Iryston, Rusça: Осетия; Osetiya, Gürcüce: ოსეთი; Oset'i) Kafkasya'da bulunan bir bölge.



İçindekiler [gizle]

1 Coğrafi bilgiler

2 Tarih

2.1 Koban Kültürü

2.2 İskitler

2.3 Alanlar

Coğrafi bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafkas sıradağlarının kuzey ve güney yamaçlarına yayılmış dağlık bir bölge olan Osetya, kuzeyde Stavropol Kray (Rusya Federasyon), doğuda Çeçen ve İnguş Cumhuriyetleri, batıda Kabartay-Balkar Cunhuriyeti ve güneyde de Gürcistan'la komşudur. Tarihsel ve kültürel olarak hemen hemen bütünlük arz eden tek bir ülke olan Osetya, Büyük Kafkaslar'ın ikiye böldüğü iki parçadan oluşur: Kuzey Osetya ve Güney Osetya... Kuzey, Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir cumhuriyettir. Güney ise, 1991 yılında çıkan çatışmalar sonrasında Gürcistan'dan bağımsızlığını ilan etmiştir. De facto bağımsız geçen senelerden sonra Ağustos 2008 yılında Gürcistan'la yeni bir savaş yaşanmış; savaşa Rusya Federasyonu müdahale etmiş ve Güney Osetya'yı bağımsız bir devlet olarak tanımıştır. Nikaragua ve Venezuela da Güney Osetya'nın bağımsızlığını tanımıştır. Ülke ismini, çoğunluğu oluşturan Oset halkından alır. Ülkede Osetler dışında Ruslar, Gürcüler, Ermeniler, diğer Kafkasyalı halklar ve başka uluslar yaşar.



Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Koban Kültürü[değiştir | kaynağı değiştir]

Osetya, en erken tarihöncesi dönemlerden beri bir yerleşim yeriydi. Milattan önce ikinci binyılın sonu ve binyılın ortalarına tarihlenen bir geç bronzçağı-demir çağı uygarlığı olan Koban kültürü, Kafkaslar'da bir özgün medeniyet olarak burada ortaya çıktı. Bu kültür, ismini aldığı Osetya'nın Koban köyünde bir sel sonucu kayan toprak altından çıkan savaş baltaları, hayvan figürlü heykelciklerle tanındı. Koban uygarlığı, erken dönemlerden başlayarak İskitler'le ilişkiye girmeye başladı.



İskitler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunan kaynaklarının "Skithoi", Perslerin ise "Saka" ismini verdiği Avrasyalı bu göçebeler, MÖ 8. yüzyılda tarih sahnesine çıkmalarıyla, Kafkasya ile her zaman ilgili oldular. İran ve Anadolu üzerine yaptıkları seferlerde, bu bölgeyi bir geçiş noktası ve üs olarak kullandılar. Kafkasya'da bulunmuş birçok kurgan, İskitler'in yerli Kafkas kavimleriyle ilişkilerinin derinliğini ve uzun süren İskit etkisini ortaya koyar.[kaynak belirtilmeli] İskitler yerli Kobanlılar'la da son derece yakın ilişkideydiler ve Osetya'nın her iki kısmı, İskit yerleşimlerine kucak açtı.[kaynak belirtilmeli]



Alanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Osetya'nın bugünkü etnolinguistik yapısını belirleyen en önemli unsur Alanlar oldu. Alanlar da, İskitler gibi, göçebe bir kavimdi ve onlara yakın bir dil konuşuyorlardı.[kaynak belirtilmeli] Milat sıralarında, daha doğudaki yurtlarından ayrılıp Karadeniz civarına yerleştiler. Hun istilası sırasında bir kısmı Batı Avrupa'ya göçtü. Kafkasya'da kalanlar 8.-13. yüzyıllarda güçlü bir feodal krallık kurdular. Fakat bu devlet, Cengiz Han orduları tarafından yıkıldı. Alan nüfusu kıyıma uğradı. Daha sonra gelen Timur istilaları da, Alanların toparlanmasına fırsat vermedi. Osetya'nın dağlık bölgelerine çekilen Alanlar, bugünkü Oset halkını meydana getirdi.[kaynak belirtilmeli]



Kategori: Osetya



***



Kuzey Osetya-Alanya

Vikipedi, özgür ansiklopedi

(Kuzey Osetya Özerk Cumhuriyeti sayfasından yönlendirildi)

Kuzey Osetya-Alanya

Республика Северная Осетия-Алания

Республикӕ Цӕгат Ирыстон — Алани

Bayrak Arma

Bayrak Arma

Milli Marş: Kuzey Osetya Cumhuriyeti Millî Marşı

Konum

Kuzey Osetya-Alanya

Kuzey Osetya-Alanya

Yönetim

Ülke: Rusya

Federal Bölge: Güney

Ekonomik Bölge: Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesi

Başkent: Vladikavkaz

Cumhurbaşkanı: Vyacheslav Bitarov

Genel bilgiler

Yüzölçüm: 8.000 km² (3.089 sq mi)

- Rusya içinde: 79

Nüfus: 713 (10/2010)

- Rusya içinde: 64

- Yoğunluk: 0 /km² (0 /sq mi)

Diğer bilgiler

Dili: Osetçe, Rusça

Kuruluş tarihi: 20 Ocak 1921

Kodu: 90

Alania 10 12.png

North ossetia alania map.png

Kuzey Osetya-Alanya (Rusça: Республика Северная Осетия — Алания Respublika Severnaya Osetiya), (Osetçe:Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани Respublikæ Tsægat Iryston-Alani,) Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir Cumhuriyet'tir. Yüzölçümü 8.000 km², nüfusu 710.275 (2002), başkenti Vladikavkaz'dır.



Nüfusun %62,7'si Oset (445.310), %23,2'si Rus (164.754), %3'ü İnguş (21.442), kalanı Ermenidir. Osetlerin çoğunluğu Ortodoks Hıristiyan, bir bölümü Sünnî/Hanefî Müslümandır (%30).



Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölge dağlıktır, Güneyde Cimara Dağında yükseklik 4.780 m'yi aşar. Çok sayıda akarsu derin vadiler içinden geçerek kuzeye doğru akar, Terek ve Sunja ırmaklarına dökülür. Dağların hemen kuzeyinde başlayan düzlükler kuzeydeki Rus yoğun nüfuslu Mozdok rayonunda ovaya dönüşür ve Orta Terek Ovası içinde yer alır.



En güneyde ve en yüksek yerlerde çıplak kayalar ve buzullar bulunur. Daha aşağıya doğru Alp tipi çayırlar, ladin, göknar ve çam ormanları, daha aşağıda yaprak döken meşe ve kayın ormanları, en aşağıda da çayır ve step bitkileri görülür. Düzlüklerdeki verimli topraklarda sulama ile tarım ve meyvecilik yapılır. Küçük ve büyük baş sürüler yazın yüksek çayırlara götürülür. Arıcılık ve berrak akarsu ve göllerde alabalık avcılığı yapılır. Yaban hayatı, koruma alanları oluşturularak koruma altına alınmıştır. Yükseltiye göre yağış miktarı artar ve iklim sertleşir.



Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Osetler İran dil grupuna giren bir dil konuşurlar, ancak komşu Kafkas halklarıyla gerçekleşen ortak yaşam sonucu, Osetçe bazı sözcükler ve ses düzeni yönünden Kafkas etkileri gösterir. Osetlerin İskit ve Sarmatlar ile onların ardılı Alanların soyundan geldiği sanılmaktadır. Bu nedenle Kuzey Osetya'nın bir adı da "Alania" yapılmıştır.



Osetler 6. yüzyılda bugünkü İnguşya Cumhuriyetinin Magas civarı ve Kuzey Osetya'nın kuzeydoğu bölgesine yerleşmişlerdir.



1222'de başlayan Moğol istilası Kuzey Kafkasya ile birlikte Kuzey Osetya'yı da etkilemiştir. 14. yüzyılda Cuci'nin torunların kurdukları Altın Orda'nın baskısıyla güneye inerek dağlık alanlara yerleşmek zorunda kalmışlardır.



1557'de batı komşuları Kabartayların bir dostluk anlaşmasıyla Rus koruması altına girmesiyle, Osetler arasında da Rus nüfuzu yayılmaya başlamış, 1774'te Osmanlı Devletini yenen Rusya İmparatorluğu, Kabardiya ile birlikte Osetya'da tam bir denetim kurmuşlardır.



Ruslar, 1774 sonrasında Osetler arasında Hıristiyanlığı yayarak ve 1860'larda Müslüman Osetlerin çoğunu da Anadolu'ya göndererek dengeyi Hıristiyan Osetlerin lehine çevirmişlerdir.



Yarı feodal bir yapısı bulunan Osetya'da kölelik ve feodal ayrıcalıklar 1868-69'da kaldırılmıştır.



1921'de oluşturulan ve Rus SFSC'ne bağlı Dağlı Özerk SSC içinde bir ulusal okrug olarak yer alan Kuzey Osetya, daha sonra bir özerk oblast, 1936'da da özerk cumhuriyet yapıldı. Aralık 1991 sonunda Sovyetler Birliği'nin dağılması üzerine oluşan RF içinde bir üye cumhuriyet olarak kaldı.



1944'te Stalin döneminde doğu komşuları İnguşların Orta Asya'ya sürgüne gönderilmesiyle Çeçen-İnguş Özerk Cumhuriyeti dağılmıştır. Ve 1944 öncesinde İnguşların yaşadıkları Prigorodni rayonu Kuzey Osetya'ya eklenmiştir.



1957'de sürgünden dönmüş olan İnguşlar eski topraklarını Osetler'den geri almak istemişlerdir. Bu yüzden anlaşmazlık ve çatışmalar da yaşanmıştır. Ayrıca Gürcistan'dan tek yanlı ayrılıp bağımsızlık ilan eden Güney Osetya'dan da bir Oset sığınmacı akınına uğramıştır.



2008 yılında Rusya-Gürcistan savaşı sırasında Gürcistan ve Güney Osetya'dan kaçanların barınağı oldu.