Hakasya

Vikipedi, özgür ansiklopedi



Hakasya Cumhuriyeti



Bayrak Arma

Bayrak Arma

Milli Marş: Hakasya Cumhuriyeti Millî Marşı

Konum

Hakasya Cumhuriyeti

Hakasya

Yönetim

Ülke: Rusya

Federal Bölge: Sibirya Federal Bölgesi

Ekonomik Bölge: Sibirya Ekonomik Bölgesi

Başkent: Abakan

Cumhurbaşkanı: Viktor Mikhaylovich Zimin

Genel bilgiler

Yüzölçüm: 61.900 km² (23.900 sq mi)

Nüfus: 532.403 (10/2010)

- Yoğunluk: 9 /km² (22 /sq mi)

Diğer bilgiler

Dili: Hakasça, Rusça

Kuruluş tarihi: 1993

Kodu: 90

Khakassia republic map.png

Hakasya Cumhuriyeti (Hakasça: Хакасия Республиказы; Khakasiya Respublikazı. Rusça: Pеспублика Хакасия) veya Hakasya. Sibirya'da Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyet. Orta Sibirya'nın güneyinde yer alır. Güney ve doğusunda Tuva Cumhuriyeti, batısında Altay Cumhuriyeti ve Şorya, kuzeydoğusunda Kızılyar yeri veya Rusça adıyla Krasnoyarsk oblastı (Hakasça. Хызыл Чар Чир / Hızıl Çar çir) ile çevrilidir. Yüzölçümü 61 900 km². Baş şehri - Abakan şehridir. Hakasya'nın 8 aymağı var.



İçindekiler [gizle]

1 Tarihçe

2 Coğrafi yapı

2.1 Dağlar

2.2 Akarsular

2.3 Zaman Dilimi

3 İdari bölümler

3.1 Önemli Şehirler

3.2 Aymaklar (ilçeler)

3.3 Şehir okruğu

3.4 Belediyelik ilçeleri

4 Nüfus

5 İdari Yapı

6 Ekonomik Yapısı

7 Enerji

8 Eğitim ve Kültür

9 Dil

10 Hakasya Alfabesi

10.1 Hakasya'dan görünümler

10.2 Kaynak

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüz Hakasya toprakları 6. yüzyılda Yenisey Kırgızları' nın egemenliği altında bulunmaktaydı. 13. yüzyılda, Moğol akınlarının ardından Kırgız halkının çoğunluğu Orta Asya'ya güneybatısına göç ederek günümüz Kırgızistan' a yerleşti. Hakaslar kendilerini Sibirya'da kalan bu Kırgızların torunları olarak görmektedir. Hakasya toprakları Çar Petro döneminde Rusya İmparatorluğu' na katıldı. Bu birleşme 1729 yılında Rusya ve Çin arasındaki anlaşma ile teyit edildi. Sibirya' daki diğer bölgelere benzer olarak Hakasya topraklarına da Rusya' nın batı bölgelerinden hüküm giymiş suçluların tutulduğu kaleler yapılmış olup, serbest kalan mahkumların çoğu Hakasya topraklarında kaldı. Yerli Hakas halkının çoğu Rus Ortodoks dinine geçirilmiş ve yavaş yavaş göçebe yaşamı terketmiştir. 1917 Rus Devrimi zamanında nüfusun yarısını Ruslar oluşturmaktaydı. 1930 yılında Sovyet Rusya tarafından günümüz Hakas Cumhuriyeti topraklarıyla aynı olan "Hakas Özerk Oblastı" kuruldu. 1920-1930 yılları arasında bölgeye tahminen çeyrek milyon Rus yerleştirildi. II. Dünya Savaşı sırasında 10.000 civarında Volga Almanı bölgeye zorunlu göç ettirildi. Gerçekleştirilen bu yerleştirme politikası sonucunda 1959 nüfus sayımına göre, Hakaslar' ın nüfusu toplam nüfus içerisinde % 10 oranına kadar düşmüştür. 1991 yılına kadar Krasnoyarsk Krayı' na bağlı kaldıktan sonra, 1992 yılında Hakasya Cumhuriyeti oldu.



Hakasların iki bin yılı aşan tarihleri onların bir Kırgız grubu olduğunu göstermektedir. Tanrı Dağı Kırgızlarının dünyaca ünlü büyük destanları Manas da bu tarihi olaydan bahsetmektedir. Manas Destanı'nın anlattığına göre Tanrı Dağı Kırgızları Yenisey bölgesinden bugünkü vatanlarına Manas Han önderliğinde göç etmişlerdir. 9. yüzyıl Çin kaynakları Kırgızlardan "Heges" veya "KieKiaSe" adıyla bahsetmektedir. Sonraki yıllarda Tanrı Dağı Kırgız boylarının Müslümanlaşma ve yaşanılan bölgeler arasındaki mesafenin uzak olması nedeniyle Yenisey Kırgızlarının ayrı bir kimlik benimsemesini ve Hakas adını kabullenmeleri sonucunu doğurmuştur.



Coğrafi yapı[değiştir | kaynağı değiştir]



Hakasya'nın fiziki relyeflik haritası

Yüzölçümü 61.900 km² dir.



Yenisey Irmağının yukarı kesimindeki geniş Minusinsk Havzasının batı yarısında yer alır. Yenisey Irmağının kollarından, Abakan Irmağı bölgenin ortasından geçer. Irmak vadisinin güneyinde, Karagoş Dağında 2.930 m'ye kadar yükselen Batı Sayan Dağları bulunur. Kuzeyindeki Akaban ile Kuznetsk Alatau Dağlarının en yüksek noktasıyla 2.178 m yüksekliğindeki Verhni Zub'dur. Kapalı havuzda kurak ve sert bir kara iklimi egemendir. Bu nedenle alçak kesimler bozkırlar ve ormanlık alanlarla kaplıdır. Ama 1954'ten sonra özelliklede bakir ve boş toprakların çoğu tarıma açılmıştır. Dağlar çam, köknar ve ladin ormanlarıyla kaplıdır. Yenisey Irmağı, Hakasya Cumhuriyetinin en uzun akarsuyudur. Çulım, Tom ve Abakan Nehri|Abakan]] diğer önemli nehirlerdir. Cumhuriyet topraklarında üçyüzün üzerinde tuzlu ve tatlı su içeren göller bulunmaktadır. Doğal kaynaklar olarak; demir, altın, gümüş, kömür, petrol ve doğal gaz bulunmaktadır. Rusya' daki en büyük molibden yatakları bölgede bulunmaktadır.



Dağlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çonhır dağ

Hara hus dağ ya da Hara-Tas dağ (Karatoş dağı)

(Verhniy Zub dağı)

(Bobrovaya dağı)

Akarsular[değiştir | kaynağı değiştir]

Son : Akarsu ağzı : Şiraköl

Tuyim: Akarsu ağzı : Pöleköl

Çulım > Ah üüs ayrıca Hara üüs

Kim (akarsu) ya da Kem (akarsu)

Coy

Soloneçnıy

Çeremuşk

Uluğ Soyotka

Uy

Uluğ Karak

Kiçig Karak

Ha-alı

Ağban

Anı (akarsu)

Çabaş

Tastıp

Töö

Ashıs

Öök Hamıstığ

Uybat

Pici

Koksa

Tes (akarsu)

Çorba (akarsu)

Zaman Dilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Map of Russia - Krasnoyarsk time zone.svg

Hakasya Krasnoyarsk zaman dilimindedir (KRAT/KRAST). UTC'e göre saat farkı +0700 (KRAT)/+0800 (KRAST).



İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın ana maddesi: Hakasya İdari Yapılanması



Önemli Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağban

Sayanogorsk

Soğır

Haratas

Abaza

Aymaklar (ilçeler)[değiştir | kaynağı değiştir]

Altay aymağı

Ashıs aymağı

Pii aymağı

Bograd aymağı

Orconikidze aymağı

Şira aymağı

Taştıp aymağı

Ağban piltiri aymağı

6 Ekim 2003 tarihli No: 131-FZ «Rusya Federasyonu yerel özyönetimin genel ilkeleri» kanununa göre Hakasya'da:



100 kent ve kır belediye yönetimi içinde:

5 şehir okruğu,

8 belediyelik ilçe,

9 şehir,

78 kır yerleşimi.

Yeni belediyelik 8 şehir yerleşimi ve 77 kır yerleşimi bulunmaktadır.



Şehir okruğu[değiştir | kaynağı değiştir]

№ bayrak arma şehir okruğu yüzölçüm,

km².

I Coat of Arms of Abaza (Khakassia).png Abaza şehir okruğu

II Flag of Abakan (Khakassia).png Coat of Arms of Abakan (Khakassia).png Ağban şehir okruğu (Abakan)

(Hakasça: Ағбан)



112,38

III Flag of Sayanogorsk (Khakassia).png Sayanogorsk gerb FRL-KEANE-RUSSIA.jpg Sayanogorsk şehir okruğu 115,3

IV Flag of Sorsk (Khakassia).png Coat of Arms of Sorsk (Khakassia).png Sorığ şehir okruğu (Sorsk)

(Hakasça: Сорығ)



1 200

V Flag of Chernogorsk (Khakassia).png Coat of Arms of Chernogorsk (Khakassia).png Haratas şehir okruğu (Çernogorsk)

(Hakasça: Харатас)



117,8

Belediyelik ilçeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

№ bayrak arma belediye ilçesi Yönetim

merkezi yüzölçüm,

km2

1 Altay aymağı

(Hakasça: Алтай аймағы)



Ak Yar köyü 1 736

2 RUS Аскизский район flag.gif RUS Аскизский район COA.gif Ashıs aymağı

(Hakasça : Асхыс аймағы)



Askiz köyü 7 536

3 Flag of Beysky rayon (Khakassia).png Pii aymağı (Bey bölgesi)

(Hakasça : Пии аймағы)



Bey köyü 4 536

4 Flag of Bogradsky rayon (Khakassia).png Bograd aymağı

(Hakasça : Боград аймағы)



Bograd köyü 6 660

5 Orconikidze aymağı

(Hakasça : Орджоникидзе аймағы)



Kopyovo yerleşimi 6 610

6 Flag of Tashtypsky rayon (Khakassia).png RUS Таштыпский район COA.gif Taştıp aymağı

(Hakasça : Таштып аймағы)



Taştıp köyü 20 290

7 Flag of Ust-Abakansky rayon (Khakassia).png Ağban piltiri aymağı (Ust-Abakan ilçesi)

(Hakasça : Ағбан пилтірі аймағы)



Ağban piltiri 8 880

8 Flag of Shirinsky rayon (Khakassia).png Şira aymağı

(Hakasça : Шира аймағы)



Şira köyü 6 880

Hakasya Cumhuriyeti idari bölgeler haritası



Taştıp aymağı

Ashıs aymağı

Pii aymağı

Altay aymağı

Ağban piltiri aymağı

Bograd aymağı

Şira aymağı

Orconikidze aymağı

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyete adını veren Hakaslar eskiden göçebe olan Sibiryalı bir Türk halkıdır. Ancak günümüzde Cumhuriyet nüfusunun büyük çoğunluğunu Ruslar oluşturmaktadır. 2010 yılı verilerine göre Hakas Cumhuriyetinin nüfusu 532 403 kişidir. Nüfusun %67,3 kadarı şehirlerde yaşamaktadır. 2010 yılı nüfus verilerine göre nüfusun; %81,7' sini Ruslar, %12,1' sini Hakaslar, %1,1' ini Almanlar, %1' ini Ukraynalılar, %0,6' sını Tatarlar, %0,2' sini Şorlar ve %3,3' ünü diğer etnik unsurlar oluşturmaktadır. Yıllara göre Hakasya Cumhuriyetinde yaşayanların etnik dağılımı;



Etnik

grup 1926 Nüfus sayımı 1939 Nüfus sayımı 1959 Nüfus sayımı 1970 Nüfus sayımı 1979 Nüfus sayımı 1989 Nüfus sayımı 2002 Nüfus sayımı 2010 Nüfus sayımı1

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

Hakaslar 44,219 49.8% 45,799 16.8% 48,512 11.8% 54,750 12.3% 57,281 11.5% 62,859 11.1% 65,421 12.0% 63,643 12.1%

Ruslar 41,390 46.6% 205,254 75.3% 314,455 76.5% 349,362 78.4% 395,953 79.4% 450,430 79.5% 438,395 80.3% 427,647 81.7%

Almanlar 46 0.1% 333 0.1% 10,512 2.6% 10,547 2.4% 11,130 2.2% 11,250 2.0% 9,161 1.7% 5,976 1.1%

Ukraynalılar 836 0.9% 7,788 2.9% 14,630 3.6% 9,480 2.1% 10,398 2.1% 13,223 2.3% 8,360 1.5% 5,039 1.0%

Diğer 2,381 2.7% 13,556 5.0% 22,938 5.6% 21,685 4.9% 23,622 4.7% 29,099 5.4% 24,735 4.5% 21,409 4.1%

1 8,689 kişinin etnik grubu belirlenememiştir. Bu kişilerin etnik grubunun ana tabloyla aynı oranda olduğu öngörülmektedir.[1]

Nüfusu 5 bini artan yerleşimler

1 Ocak 2009 verilerine göre

Abakan Şablon:Рост163,4 Ak Yar 9,1 (2003)

Çernogorsk Şablon:Рост74,9 Черёмушки Şablon:Padeniye9,0

Sayana-gorsk Şablon:Padeniye48,6 Askiz 7,0 (2003)

Abaza Şablon:Padeniye17,0 Taştıp 6,5 (2003)

Ust-Abakan Şablon:Rost15,7 Mayna Şablon:Рост6,0

Sorsk Şablon:Рост13,1 Бея 5,4 (2003)

Şira Şablon:Падение9,1 Veltirskoye 5,2 (2003)

İdari Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

İdari merkezi başkent Abakan'dır. Güney Doğu Sibirya'da bulunan bu bölge, Rusya'nın Krasnoyarks eyaletine bağlıdır. Rusya'nın oluşumunda ve 18. yüzyılda Rusya'ya katılmış, 1930'da Muhtar Bölge olarak yer almıştır.





Rusya Federasyonu içinde Hakasya Cumhuriyeti haritası

Ekonomik Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakas Muhtar Bölgesi, ekonomik kaynaklardan kömür, demir, altın, mermer vs. sanayi bakımından zengindir. Ayrıca kereste işletme sanayi gelişmiştir. Ekonomi tarım ve hayvancılığa (özellikle küçükbaş) dayanmaktadır. Bitki üretimi de yeterli düzeydedir.



Koyun ve keçi besiciliği hala önemli bir ekonomik etkinliktir. Alçak kesimlerde gerçekleştirilen sulama projeleri otlaklarda beslenen hayvan sayısını, ekili arazilerin yüzölçümünü ve başta buğday, yulaf, darı ve patates olmak üzere tarımsal üretimi artırmıştır. Rusların bölgeye yerleşmesinde etkili olan bakır madenciliği 18. yy'dan beri önemini korumaktadır. Abaza ve Teya'da zengin demir cevherleri. yukarı Çulım'da altın, Çemogorsk'ta kömür, Aksiz'de barit çıkartılmaktadır. Bölgede ayrıca bakır, tungsten yatakları da vardır. Ormanlar önemli bir kereste kaynağıdır.



Enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

1980'lerin başında Yenisey Irmağı üzerindeki Sayanagorsk'ta yapılan 6.400 megavat kapasiteli hidroelektrik santralından Minusinsk Havzasındaki sanayi için gerekli enerjinin sağlanması planlanmış ve elektrik enerjisi gereksinimini karşılamaktadır.



Eğitim ve Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakasya'da 269 ortaokulda (91 bin öğrenci), 7 Anaokulunda (770 öğrenci), 1 üniversitede (6500 öğrenci) bulunmaktadır. Eğitim sistemi devletin mülkiyetindedir. Burada yılda 15.000 kitap, 1 dergi (2200 tiraj), 1 gazete bulunmaktadır. 250 kütüphane, 1 müze, 1 tiyatro, 280 kulüp vardır.



Gelenekleri



Hakaslar örf ve adet bakımından Altay Türklerine benzerler. Erkek elbiseleri Ruslarınki gibidir. Kadınlarınki daha farklıdır. Saçlarına süs esyaları takarlar. Genç kızların yörüklerdeki gibi 15-20 örgülü belikleri vardır. Evlenmelerde kız beğenme, kız isteme, düğün ve düğün ziyaretleri merasimleri vardır.



Kalın (gelin) kaçırma ve karşılığında kız tarafına "kalın ödeme" adeti vardır. Evli kadınların kocalarını terketmesi halinde "kalın" erkek tarafına geri ödenir. Doğan çocuklara eski adetlere göre ad verilir. Çocuklar altı aylık olduğunda resmi olarak hristiyan gözüktükleri için vaftiz edilirler ve bir hristiyan adı alırlar; ancak bu ad günlük yaşamda kullanılmaz. Şaman dininin kurallarına göre hareket ederler.



Tahta sandıklara kotydukları ölülerine elbise giydirip atının eğeri ile birlikte kurganlara gömerler. Gömülmeden sonraki üç, yirmi, kırk ve yüzüncü günlerde çeşitli törenler yapılır ve yemek verilir. Kırkıncı gün töreninde ölenin atı kesilir, eti yenir; atın başı bir mızrak ucunda mezarın başına dikilir.



Dil[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakasça, Uygurcaya yakındır. Bugün bir yazı diline sahip olan Hakasların dil ve edebiyat enstitüleri mevcuttur. Hakaslar Çarlık döneminde zorla kabul ettirilen Kiril alfabesini Sovyet Devriminden sonra bırakıp Latin alfabesine geçmişler, ama 1939'dan sonra yeniden Rus alfabesini kullanmak zorunda kalmışlardır. Moğolca ve Çince öğelerin de rastlandığı Hakasça'nın sözcük dağarcığı daha çok ortak Türkçenin sözcüklerinden oluşur. Belli başlı ses değişimlerine örnek olarak b->p- (bar "var" / par, biz / pis). d/z (adak "ayak" / azah), y/c (yahşi "güzel" / cahsı, yıl / çıl), z/s (yüz / çüs) gösterilebilir. Hakaslar zengin bir halk edebiyatı geleneğine sahiptirler. Türkolog W. Radloff'un Hakas lehçesi edebiyatı ve etnografyasıyla ilgili geniç çalışmaları vardır.



Hakasya Alfabesi[değiştir | kaynağı değiştir]



A (A), Б (B) ,Ӌ (c), Ч (Ç), Д (D), Э (E) , Е (E; kelime başlarında ise YE olarak okunur) , Ф (F) , Г (G) ,Ғ (Ğ)Х (H) , Ы (ı) , И (İy), İ (i), Ж (J) К (K), Л (L), М (M), Н (N); Нь( ñ Damaktan N harfi Türk Ortak Latin Alfabesi’nde “ñ” olarak belirlenmiştir) , O (O), Ö (Ö) , П (P), Р (R), С (S), Ш (Ş), Т (T), У (U), ÿ (Ü), В (V), Й (Y), З (Z), Ë (yo), Ц (ts), Щ (şç), Ю (yu), Я (ya), Ъ (kesme işareti), Ь (inceltme işareti)



Hakas Alfabesi:



Hakas Alfabesi

Büyük Küçük Türkiye Alfabesi

karşılığı ÖNERİLEN Hakas Alfabesi

Büyük Küçük Türkiye Alfabesi

karşılığı ÖNERİLEN

А а A A П п P P

Б б B B Р р R R

В в V V С с S S

Г г G G Т т T T

Ғ ғ G ğ İ i İ İ

Д д D D У у U U

Е е E E Ÿ ÿ Ü Ü

Ё ё YO kaldırılmalı Ф ф F F

Ж ж J J Х х H H

З з Z Z Ц ц TS kaldırılmalı

И и İ İ Ч ч Ç Ý

Й й Y Y Ш ш Ş Ş

К к K K Щ щ ŞÇ kaldırılmalı

Л л L L Ӌ ӌ C C

М м M M Ы ы I I

Н н N N Ь ь inceltme işareti '

Нь нь n ñ Э э E E

О о O O Ю ю YU kaldırılmalı

Ö ö Ö Ö Я я YA kaldırılmalı

1929 yılına kadar — Latin Alfabesi:



A a B в C c Ç ç D d Ә ә F f G g

Ƣ ƣ I i Į į J j K k L l M m N n

N̡ n̡ O o Ө ө P p R r S s Ş ş T t

U u V v X x Y y Z z Ƶ ƶ Ь ь

с 1939 — Rus Alfabesi:



А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё

Ж ж З з И и Й й I i К к Л л М м

Н н Ң ң О о Ö ö П п Р р С с Т т

У у Ӱ ӱ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ӌ ӌ Ш ш

Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

thumb|250px|Хакасский алфавит из букваря 1934 года Таблица соответствия букв хакасских алфавитов



Kiril

1924-1929 Latin Kiril

1939-1947 Kiril

1947-1953 Kiril

с 1953

Аa Аa Aa Аa Аа

Бб Bв Бб Бб Бб

Вв Vv Вв Вв Вв

Гг Gg Гг Гг Гг

h (c 1927) Ƣƣ ғ Ғғ

Дд Dd Дд Дд Дд

Ее Ее Ее Ее

Ёё

Жж Ƶƶ Жж Жж Жж

Зз Zz Зз Зз Зз

Ии Ii Ии Ии Ии

Ii (с 1927) Įį Ii Ii Ii

Йй Jj Йй Йй Йй

Кк Kk Кк Кк Кк

Лл Ll Лл Лл Лл

Мм Mm Мм Мм Мм

Нн Nn Нн Нн Нн

Ҥҥ N̡n̡ нъ нъ ң (с 1962)

Оо Оо Оо Oo Oo

Ӧӧ Ɵɵ Ӧӧ Ӧӧ Ӧӧ

Пп Pp Пп Пп Пп

Рр Rr Рр Рр Рр

Сс Ss Сс Сс Сс

Тт Tt Тт Тт Тт

Уу Uu Уу Уу Уу

Ӱӱ Yy Ӱӱ Ӱӱ Ӱӱ

Фф Ff Фф Фф Фф

Хх Хх Хх Хх Хх

Цц Цц Цц Цц

Чч Cc Чч Чч Чч

Jj ç Ӌӌ Ӌӌ

Шш Şş Шш Шш Шш

Щщ Щщ Щщ Щщ

ъ ъ ъ

Ыы Ƅƅ Ыы Ыы Ыы

ь ‘ ь ь ь

ı|-



Ээ Әә Ээ Ээ Ээ

Юю Юю Юю Юю

Яя Яя Яя Яя

Hakasya'dan görünümler[değiştir | kaynağı değiştir]



Hakasya manzara (2000)





Eagle on megalith near village Kazanovka . Hakasya Cumhuriyeti ( 2000)





Megalith near village Kazanovka .Hakasya Cumhuriyeti(2000)





Megalith near village Safronov. Hakasya Cumhuriyeti(2000)





Megalith near village Safronov. Hakasya Cumhuriyeti(2000)





Sunset near town Askiz. Hakasya Cumhuriyeti.(2000)





Ripe valley in Republic Khakassia, Russian Federation (2000)

Kaynak[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Incubator

Wikimedia Incubator'de Hakasça Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.

Wikimedia Commons'ta Hakasya ile ilgili medyaları bulabilirsiniz.

Hakasya ve Türk Dünyası Haritası

Khanza Big Hakas Türküsü

TİKA

http://alparslanfatih2007.googlepages.com/kirilalfabesi - Hakas Alfabesi

Khanza Big Hakas Türküsü

[1]

- Hakasların Müziği

Beyaz Arif Akbas, "Khakassia: The Lost Land", Portland State Center for Turkish Studies, 2007.

http://www.pdx.edu/turkish_studies_center/books



[gizle] g t d Rusya'nın en üst düzey idari birimleri

Rusya'nın federal yapılanması

Cumhuriyetler

Adıge Cumhuriyeti · Altay Cumhuriyeti · Başkurdistan · Buryatya · Çeçenistan · Çuvaşistan · Dağıstan · Hakasya · İnguşetya · Kabardino-Balkarya · Karelya · Komi · Kalmukya · Karaçay-Çerkesya · Mari El · Mordovya · Kuzey Osetya-Alanya · Yakutistan · Tataristan · Tuva · Udmurtya

Map of Russian subjects, 2008-03-01.svg

Kraylar

Altay · Habarovsk · Kamçatka · Krasnodar · Krasnoyarsk · Perm · Primorskiy · Stavropol · Zabaykalskiy

Oblastlar

Amur · Arhangelsk · Astrahan · Belgorod · Bryansk · Çelyabinsk · İrkutsk · İvanovo · Kaliningrad · Kaluga · Kemerovo · Kirov · Kostroma · Kurgan · Kursk · Leningrad · Lipetsk · Magadan · Moskova · Murmansk · Nijniy Novgorod · Novgorod · Novosibirsk · Omsk · Orenburg · Oryol · Penza · Pskov · Rostov · Ryazan · Sahalin · Samara · Saratov · Smolensk · Sverdlovsk · Tambov · Tomsk · Tula · Tver · Tümen · Ulyanovsk · Vladimir · Volgograd · Vologda · Voronej · Yaroslavl

Federe kentler

Moskova · Sankt Peterburg

Özerk oblast

Yahudi

Özerk okrug

Çukotka Özerk Okrugu · Hantı-Mansi Özerk Okrugu1 · Nenets Özerk Okrugu2 · Yamalo-Nenets Özerk Okrugu1



KAYNAK:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Hakasya