Başkurdistan

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Başkurtistan

Республика Башкортостан

Başkurtça:Башҡортостан Республикаhы

Bayrak Arma

Bayrak Arma

Milli Marş: Başkurtistan Cumhuriyeti Millî Marşı

Konum

Başkurtistan

Başkurtistan

Yönetim

Ülke: Rusya

Federal Bölge: Volga

Ekonomik Bölge: Ural[1]

Başkent: Ufa

Cumhurbaşkanı: Rustam Hamitov

Yasama organı: Başkurdistan Cumhuriyeti Devlet Meclisi-Kurultay[2]

Anayasa: Başkurdistan Cumhuriyeti Anayasası[3]

Genel bilgiler

Yüzölçüm: 143.600 km² (55.444 sq mi)

- Rusya içinde: 30.

Nüfus: 4.071.181 (10/2016)

- Rusya içinde: 35.

- Yoğunluk: 28 /km² (73 /sq mi)

Diğer bilgiler

Dili: Rusça, Başkurtça

Kuruluş tarihi: 20,03,1919[4][5]/11.10.1990[6]

Kodu: 02, 102

Resmi

internet sayfası: www.bashkortostan.ru

Başkurtistan ya da Başkurdistan (Başkurtça: Башҡортостан - Başqortostan; Rusça: Башкортостан - Başkortostan, ya da (halk ağzında) Башкирия - Başkiriya), ya da resmî adıyla Başkurtistan Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu'na bağlı federe bir Türk cumhuriyetidir. 11 Ekim 1991 tarihinde özerkliğine kavuşmuştur.



Yüzölçümü :143.600 km²

Nüfusu : 4.105.000

Başkenti : Ufa

Başkurtların ana dili olan Başkurtça, Tatarca'ya yakın olup hemen hemen bu Türkî dille aynıdır. Başkurtların % 68'i Özerk Başkurdistan'da yaşamakta olup, geriye kalan % 32'si Ural bölgesindedir. Başkurtlar daha çok kentsel yörelerde değil kırsal bölgelerde yerleşiktirler. Başkurt halkının yaşamında Mitolojinin ve destanların ayrı bir yeri bulunmakladır. Başkurdistan'ın dışında, Başkurtlar, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu'nun diğer bölgelerinde yaşamaktadırlar. Ülke Asya ile Avrupa'nın birleştiği bölgedir.



2015 yılda Başkurdistan Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatıdan çıktı.[7].



İçindekiler [gizle]

1 Tarih

2 Bulunduğu Zaman Dilimi

3 Ekonomik durum

4 Petro kimya

5 Makine sanayi

6 İlaç sanayi

7 Konut

8 Tarım ve gıda

9 Ulaştırma

10 Turizm

11 Taşımacılık

12 Dış ticaret

13 Enerji

14 Ulaştırma

15 Eğitim

16 Nüfus

17 Kaynakça

18 Ayrıca bakınız

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkurtistan Özerk Cumhuriyeti Güney Urallar'dan batıya doğru, Belaya ve Kama nehirlerine kadar uzanır. 12. yüzyıl. Arap coğrafyacısı El İdrisi’nin bilgilerine göre, kadim Başkurdistan’da Kastra, Mastra, Karukiya, Gurhan ve Nimcan isimli beş şehir olmuştur. Nimcan şehrinin halkı Hazar Kağanlığı, Orta Asya bölgeleri ve İran ile ticari ilişkilerde bulunmuştur. Arapça kaynaklardaki bilgiler, Batı Avrupa haritalarında da yer almaktadır. 1552'de Kazan Hanlığı'nın yıkılmasından sonra Başkurtlar ve Tatarlar Ruslara karşı birlikte ayaklanmış ancak, 18. yüzyılın sonlarında Rus egemenliğine girmek zorunda kalmışlardır. Başkurtlar Tatarlarla iç içe yaşamışlardır. Başkurtça daha çok konuşma dilinde kullanılmıştır. 1926'da ise ilk Başkurtça kitap yayınlanmıştır. Etnik yapı olarak Tatarlara yakındırlar. İlk kez 1919'da SSCB içinde Başkurt SSC kurulmuştur.



Bulunduğu Zaman Dilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

RTZ4.png



Başkurdistan resmi imgesi Salavat Yulayev

Başkurdistan, Yekaterinburg zaman dilimindedir.. (YEKT/YEKST). UTC'e göre saat farkı +0500 (YEKT)/+0600 (YEKST).



Başkurdistan çok milletli bir Cumhuriyet. Cumhuriyet'te yüzden fazla millet ve ulus yaşamaktadır. En yaygın milletler: Ruslar, Başkurtlar ve Tatarlar. Başkurdistan Cumhuriyeti, Rusya Federasyon'un nüfus sayısı ve ekonomik potansiyeli bakımından en büyük Cumhuriyetlerinden biridir. Başkurdistan coğrafi yerleşimi bakımından rahat, doğa ve işgücü kaynakları zengin, sanayisi güçlü ve ziraatı gelişmiş, politik ve milletlerarası ilişkileri istikrarlı, dolayısıyla Rusya'nın ekonomik hayatında önemli bir yerdedir. Başkurdistan, Ural Federal Bölgesi'nde yer almaktadır. Bölgenin komşuları batısında Tataristan ve Udmurtiya, kuzeyinde Perm ve Sverdlovsk, doğusunda Çelyabinsk, güneyinde ise Orenburg bulunmaktadır Cumhuriyet'in yüzölçümü: 143,6 bin km Nüfus sayısı: 4,192,300 kişi Şehir sayısı: 21 İdari bölge sayısı: 54 Başkenti: Ufa şehri, nüfusu 1,043,400 kişi En büyük şehirleri: Ufa, Sterlitamak, Salavat, Neftekamsk,Ve Oktyabrskiy



Ekonomik durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkurdistan Cumhuriyeti Rusya'nın gelişmiş, sosyal yöneltimli piyasa ekonomili ve istikrarlı bir bölgesidir. Rusya Federasyonu bölgelerin çoğunun arasında çok dallı yapısı, sahip olduğu güçlü sanayii potansiyeli, gelişmiş ziraat ekonomisi ve zengin doğal kaynaklarıyla fark edilmektedir. Cumhuriyet federal bütçe'ye ve ülkenin ekonomik gelişmesine büyük bir katkıda bulunmaktadır. Gayrı safi Bölge hâsılatın yapısı:



Sanayi % 39.5

İnşaat % 6.2

Ulaştırma % 7.5

Ticaret % 11.2

Ziraat % 10.8

Diğer dallar % 24,8

Başkurdistan gayrisafi bölge hâsılatı hacmi bakımından Rusya Federasyonu bölgeleri arasında ilk on bölgenin içinde yer almaktadır.



Petro kimya[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkurdistan Cumhuriyeti petrol üretim ve rafine, kimya ve petrokimya ürünleri, enerji üretimi, petrol, petrol ürünleri ve gaz nakliyesi yapan Rusya Federasyon'un en büyük işletmelerini içeren gelişmiş yakıt ve enerji kompleksine sahiptir.



Başkurdistan, Rusya Bölgeleri arasında ham petrol işleme ve akaryakıt üretiminde 1.ci sıradadır.



Başkurdistan'ın petrol rafine fabrikaları yılda 60 milyon ton petrol işleme kapasitesine sahiptir. Petrolün rafine derinliği %80'den fazladır. Burada çeşitli kalitede benzin, mazot,dizel, mineral yağ, koks, zift gibi ürünler üretilmektedir. Üretilen ürünler kalite ve ekolojik açısından dünya standartlarına uygundur.



Bazı sanayi sektörlerinde Başkurtistan, Rusya'da ilk sırada yer almaktadır. Cumhuriyetin, Rusya Federasyonu ekonomisindeki payı sektörel bazda şu şekilde detaylandırılabilir (Rusya’daki toplam üretime oran olarak):



Kalsiyum soda % 46

Kauçuk soda % 22

Polietilen malzemesi % 23

Petrol % 14

Otomobil benzini % 17

Aydınlatma lambaları % 27

Sentetik yağlı ispirto % 100

Zırai kimyasallar % 80

Sentetik kauçuk % 23

Sentetik reçine ve naylon % 19

Fuel-oil % 13

Dizel yakıt % 16

Metal tezgahları % 22

Başkurtistan, kimya ve petrokimya sanayinin merkezidir. Cumhuriyet, sentetik reçine ve plastik, butilli ve izobutilli ispirto ve kalsiyumlu soda üretiminde birinci sırada, kaustik soda ve kimyasal tarım ilaçları üretiminde 3'cü sırada ve polietilen ve sentetik kauçuk üretiminde 4.cü sırada yer alarak, belli kimyasal ürünleri üretiminde Rusya'nın lideridir.



Başkurtistan'ın gelişmiş kimya ve petrol - kimya sanayi dalları, Rusya Federasyonunun lokomotifi ile mukayese edilebilir. Buradaki fabrikalarda kalsiyum sodanın, butil ve izobutil ispirtoların yarısı, oto benzininin %20, dizel yakıtının ,%15 ve sentetik kauçukların, sentetik katranların, plastiklerin %12 yapılmaktadır. Petrol rafine fabrikalarında kaliteli benzin, dizel, kerosin üretilmektedir. Petrol rafine ürünleri sadece Rusya pazarında değil, diğer ülkelere de satılmaktadır.



En büyük petro-kimya işletmeleri Bashneftekhim, Ufaorgsintez, AO Kauçuk, AO Kaustik, PO Soda, Salavataneftorgsintez, Limprom ve Minudobreniya’dır.



Makine sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Makine sanayisinde 300 civarında büyük ve küçük ölçekli işletme faaliyet göstermektedir. Bunların büyük kısmı petrol ve gaz çıkarma ve işleme, kimya, petrokimya ve madencilik sanayileri sektöründe hizmet göstermektedir. Elektroteknik sanayisi ve donanım üretimi de gelişmiştir. Uçak motorları üretimi kurulup devamlı geliştirilmektedir.



Cumhuriyet Rusya bölgeleri içinde troleybüs ve helikopter üretiminde ilk üç sırada yel almaktadır. Otobüs üretiminde 5.ci sıradadır. Başkurtistan, siyah metalurji sanayinin gelişmesi için gereken şartlara sahiptir. Sektörün işletmeleri çelik, pik, dökme demir, çelik halat üretmektedir. Renkli metalürji sanayi, altın, bakır-pirite maden üretimi ve işlemesini yapan işletmelerle temsil edilmektedir. Başkurtistan'da tıp, tekstil, orman ve kereste sanayisi gelişmiştir (kontrplak, sunta, düralit, kibrit, karton).



İlaç sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlaç üreten İmmunopreparat ve vitamin preparatları ile ilaç üreten Ufavita, ilaç sanayisinin önde gelen işletmeleridir.



Konut[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli finansman kaynakları kullanılarak Cumhuriyet sınırlarında işletmeye senede toplam 1500 bin m üzerinde konut teslim edilmektedir.



Tarım ve gıda[değiştir | kaynağı değiştir]

Bashkir03.png

Başkurtistan, Rusya'nın en büyük tarım bölgelerinden biri olup zirai hasılatı hacmi bakımından Rusya Federasyonu Bölgelerinden ilk 3 'e girmektedir. Zirai tarlaların %3,7 ‘sine ve sürülmüş toprakların %3,2'sine sahip olup Rusya Federsayonu zirai gayrisafi hasılatının %4’ nü elde etmektedir.



Kırsal kesimde değişik idare ve mülkiyet şekilleri gelişmiş, binden fazla büyük ve orta çaplı tarım işletmeleri ile 4000'e yakın çiftlik kurulmuştur. Başkurtistan buğday ihtiyacının tamamına yakınını kendisi sağlamaktadır. Mağazalardaki gıda maddelerinin yüzde 60-70'i kendi imalatıdır. Tarım ürünlerinin yüzde 43.8'i tarım işletmeleri tarafından, yüzde 54.2'si çiftçileri tarafından üretilmektedir. Rusya Federasyonu'nun en büyük şeker üretim fabrikaları Başkurtistan'da bulunmaktadır. İşlenen şeker pancarının yüzde 60'ı ihraç edilmektedir.



Et, süt, konserve fabrikaları, ayrıca ekmek, makarna ürünleri, yarma, bira, alkollü ve alkolsüz içkiler, maden suyu ve diğer üretim ve işletmeler. Alkollü ürünler fabrikasının ürünleri ve emsalsiz Başkort balı cumhuriyet'te ve diğer bölgelerde meşhur olmuştur. Başkort balı Cumhuriyetin kartvizitidir. Çeşitli tür bal paketlemesi ile yanı sıra bal katkılı çeşitli ekmek ve şekerleme ürünleri üretilmektedir, bal esaslı ilaç, kozmetik ve diğer ürünlerin üretimleri kurulmaktadır.



Finans, bankacılık



Rusya Federasyonu bölgeleri arasında Başkurtistan etkin bir fonksiyon sürdüren bankacılık sektörüyle farklıdır. Bankacılık işletmelerin toplam sayısına göre cumhuriyet 6. cı sırada, banka aktiflerin hacmine göre ise Rusya Federasyonunda 8.ci sırada yer almaktadır. Başkurtistan Cumhuriyeti'nin ticaret sektörü 20 bin toptancı, perakendeci ve gıda şirketi ve yaklaşık 55 binden fazla özel girişimcisiyle temsil edilmektedir. Başkurtistan Cumhuriyeti, perakende ticarette Rusya'nın Bölgeleri arasında ilk 10 'na girmektedir. Küçük ölçekli sanayisinde Cumhuriyet'in aktif nüfusunun %15'i çalışmaktadır. Küçük ölçekli iş sektöründe başlıca ticaret, hizmet, makine, ağaç, tekstil ve gıda şirketleri çalışmaktadır.



Ulaştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet'in sınırları içerisinden Rusya Federasyon'un Batı tarafını Ural ve Sibirya'yı bağlayan önemli demir yolu, boru hatları ve oto yollar geçmektedir. Başkurtistan Cumhuriyeti'nin ulaşımı ve nakliyatı Batı-Doğu istikametinde iç nakliyatı, transit mal ve kişi taşımacılığı sağlamaktadır ve Rusya'nın şehirleriyle ve Bağımsız Devletler Topluluğun ülkeleriyle bağlantı kurmaktadır. Ufa şehrinde uluslararası havaalanı çalışıyor.



Nehirler, Cumhuriyetteki nehir sayısı ise 600’ün üzerindedir. Rusya'nı Batı tarafının birleşik derinsu ulaştırma sistemini oluşturan bir parçası olup, Başkurtistan Cumhuriyetine Baltık denizi ve Karadeniz-Azak deniz havzalarının limanlarına çıkış sağlamaktadır.



Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]



Başkurt halk kahramanı Salavat Yulaev heykelidir.

Tabiat Başkurtistan topraklarına eşsiz bir güzellik armağan etmiştir. Cumhuriyet topraklarını 1/3-den fazlası akağaç, iğne yapraklılar, ıhlamur, meşe ve akçaağaçı ağırlıklı ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda devlet doğa koruma bölgeleri, tabiat eserleri ve koruluk parkları kurulmuştur. Tabiat parklarının toplam yüzölçümü 1 milyon hektarın üzerindedir. Dağlık bölgelerin ve ovaların temiz havası, çeşitli özelliklere sahip şifalı ve maden su kaynakları ve şifalı çamurları Başkurtistan Cumhuriyetine Rusya'nın önde gelen dinlenme ve tedavi merkezleri arasında yer tanımaktadır. Emsalsiz bir doğİtalik metin



Taşımacılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölge ekonomisindeki pozitif gelişmeler, taşımacılığın istikrarlı şekilde çalışmasına yardımcı olmuştur. Bugünkü piyasa ekonomisi koşullarında özel taşımacılık sektörü gelişmekte ve bu sektördeki firmalar gerek şehirlerarası, gerekse uluslararası güzergahlarda faaliyet göstermektedir. Resmi işletme ve kuruluşlarda araç sayısı nispeten azaltılmıştır. Buna karşın, otomobillerin yanı sıra özel kamyon ve otobüsler de dahil olmak üzere şahsi araçların sayısı artış eğilimindedir.



Otomobil kullanan nüfus sayısı yönünden Başkurtistan, Volga havzası içindeki cumhuriyetler içinde 3. sırada yer almaktadır. Ayrıca Başkurtistan, yaygın karayolu ve demiryolu ağlarına sahiptir ve Rusya'nın batı ve kuzey bölgelerine, Ural ve Sibirya'ya buradan geçen demiryolları ile bağlanılmaktadır. Karayollarının toplam uzunluğu 24,309 km, demiryollarının uzunluğu ise toplam 1,518 km'dir. Başlıca su ulaşımı Belaya ve Ufa nehirleri vasıtasıyla yapılmaktadır.



Dış ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkurtistan'ın şu anda 90'ın üzerinde ülke ile yapmakta olduğu dış ticareti günden güne gelişmektedir. Başkurtistan'ın ihracat kapasitesi çok yüksektir. İhracat, GSYİH’nin yüzde 40'ını oluşturmaktadır. 2002 yılında 2.30 milyar dolarlık ihracat yapan Başkurtistan, 2003 yılında bu rakamı 2.72 milyar dolara çıkartmış, ithalat ise aynı dönemde 342 milyon dolardan 321 milyon dolara gerilemiştir. Bölgenin temel ihracat kalemlerini enerji ve yakıt kaynakları oluşturmakta olup önde gelen ithalat kalemleri ise teknolojik ekipmanlar ve tüketim maddeleridir.



Başkurtistan’ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler sırasıyla İngiltere, Çin, Hollanda, Almanya, Polonya ve Kazakistan’dır. En fazla ithalat yapılan ülkeler ise Kazakistan, Almanya, Çin, ABD ve Fransa’dır.



Yabancı yatırımlar



Başkurtistan yatırımlarda kendi öz kaynaklarını kullanmaya yönelmekte olup diğer yandan yabancı yatırımlara da önem vermektedir. 2001 yılında çıkartılmış olan “Başkurtistan Cumhuriyeti Yabancı Yatırım Faaliyetleri Kanunu” ile yatırım faaliyetlerini düzenleyen, yabancı yatırımcılar için garanti ve muafiyetleri öngören bir mevzuat altyapısı sağlanmıştır.



Bugün Başkurtistan, Rusya Federasyonu’nda yatırım riskinin en az olduğu bölgelerden birisi haline gelmiştir. Yabancı yatırımcılar daha çok şu alanlara ilgi duymaktadırlar:



Yakıt ve enerji alanı

Tarım kompleksleri

Metalurji

Makine imalat sanayi

Gıda sanayi

Hizmet sektörü

Turizm

Ticaret

Enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ufa, Sterlitamak, İsinbay, Kumertau, Karmavoua'da büyük enerji santralleri bulunmaktadır.



Ulaştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Demiryolu, denizyolu, karayolu, hava yolu sağlanmaktadır.



Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkurtistan'da, eğitim gelişmiştir. Eğitim Rus ve Başkurtça ile yapılmaktadır. Ana okulları ve 10 yıllık orta okulları bulunmaktadır. Ayrıca Türk girişimcilerinin açtığı okullar bulunmaktadır.



Anaokul: 82 adet, 165.000 öğrenci. Ortaokul: 4175 adet, 86.300 öğrenci. Üniversite : 19 adet, 79.000 öğrenci okumaktadır.



Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Nüfus

1897 1.991.000

1913 2.811.000

1926 2.547.000

1939 3.158.000

1959 3.340.000

1970 3.818.000

1979 3.849.000

1989 3.950.000

2002 4.107.000

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ural Batır destanı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Başkurdistan ile ilgili medyaları bulabilirsiniz.

Sadri Maksudi Arsal

Zeki Velidi Togan

[gizle] g t d Rusya'nın en üst düzey idari birimleri

Rusya'nın federal yapılanması

Cumhuriyetler

Adıge Cumhuriyeti · Altay Cumhuriyeti · Başkurdistan · Buryatya · Çeçenistan · Çuvaşistan · Dağıstan · Hakasya · İnguşetya · Kabardino-Balkarya · Karelya · Komi · Kalmukya · Karaçay-Çerkesya · Mari El · Mordovya · Kuzey Osetya-Alanya · Yakutistan · Tataristan · Tuva · Udmurtya

Map of Russian subjects, 2008-03-01.svg

Kraylar

Altay · Habarovsk · Kamçatka · Krasnodar · Krasnoyarsk · Perm · Primorskiy · Stavropol · Zabaykalskiy

Oblastlar

Amur · Arhangelsk · Astrahan · Belgorod · Bryansk · Çelyabinsk · İrkutsk · İvanovo · Kaliningrad · Kaluga · Kemerovo · Kirov · Kostroma · Kurgan · Kursk · Leningrad · Lipetsk · Magadan · Moskova · Murmansk · Nijniy Novgorod · Novgorod · Novosibirsk · Omsk · Orenburg · Oryol · Penza · Pskov · Rostov · Ryazan · Sahalin · Samara · Saratov · Smolensk · Sverdlovsk · Tambov · Tomsk · Tula · Tver · Tümen · Ulyanovsk · Vladimir · Volgograd · Vologda · Voronej · Yaroslavl

Federe kentler

Moskova · Sankt Peterburg

Özerk oblast

Yahudi

Özerk okrug

Çukotka Özerk Okrugu · Hantı-Mansi Özerk Okrugu1 · Nenets Özerk Okrugu2 · Yamalo-Nenets Özerk Okrugu1

1Tümen Oblastı'na bağlıdır. 2Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır.

Federal bölgeler: Merkez · Güney · Kuzeybatı · Uzak Doğu · Sibirya · Ural · Volga · Kuzey Kafkasya · Kırım

^ Ural_economic_region

^ State AssemblyKurultay of the Republic of Bashkortostan

^ Anayasası

^ Соглашение центральной Советской власти с Башкирским правительством о Советской Автономной Башкирии

^ Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

^ https://en.wikipedia.org/wiki/Declaration_of_State_Sovereignty_of_Bashkortostan

^ Власти тюркских регионов выбирают между Россией и Турцией



KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9Fkurdistan