Başkent Günlüğü / Necdet Buluz

e.mail: necdetes@mynet.com



Mutfaklardaki yangın

büyüyor…



Son 3 yılın ortalamasına baktığımızda enflasyonun çift hanelerde olduğunu görüyoruz. Hükümet, her ne kadar enflasyonu tek hanelerde göstermeye çalışıyorsa da, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri bile piyasalardaki sıkıntıyı gözler önüne seriyor. Kaldı ki, çarşı-pazardaki fiyatlar enflasyonun % 20’lere kadar tırmandığını gösteriyor.

Çok uzaklara gitmeye, konuyu dağıtmaya gerek görmüyoruz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şu sözleri enflasyon konusunda bize az da olsa bilgi veriyor:

“Piyasa faizlerinin % 20 olduğu ülkede kimse yatırım yapmaz. Yatırım yapılmayınca istihdam artar mı? Artmaz.”

Çünkü serbest piyasadaki faiz oranları bir yerde enflasyon rakamları konusunda da bir gerçeği ortaya koyabiliyor.

Şimdi gelelim enflasyon konusundaki gelişmelere:

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Eylül ayında yüzde 0,65, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,20 oranında artış gösterdi. Yurt içi üretici fiyat endeksi de Eylül'de yüzde 0,24 arttı. Beklenti TÜFE'de aylık %0,63, yıllık %11,10 artış olmasıydı. Çekirdek TÜFE %10,58 beklentisine karşılık %10,98 arttı ve 13.5 yılın zirvesine yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılı Eylül ayı tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksini açıkladı. Buna göre; TÜFE’de (2003=100) 2017 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 0,65, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 7,29, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,20 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 9,98 artış gerçekleşti.

Özet olarak yıllık enflasyon Eylül ayında % 11,20’ye yükselmiş görünüyor. Son üç ayda fiyatlarda artış olmaması ve hatta aşağılara çekilmesi gerekir ki, enflasyon tek hanelere düşebilsin.

Bu da pahalılığı artırıyor, alım gücünü düşürüyor ve mutfaklardaki yangının büyümesine neden oluyor. Daha da önemlisi yoksulluğu körüklüyor.



Beklenti TÜFE'de aylık %0,63, yıllık %11,10 artış olmasıydı. Çekirdek TÜFE %10,58 beklentisine karşılık %10,98 arttı ve 13.5 yılın zirvesine yükseldi. Önceki %10,16'ydı.



Aylık en yüksek artış yüzde 2,08 ile eğitim grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada yüzde 1,58, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1,34, lokanta ve otellerde yüzde 1,02 ve giyim ve ayakkabıda yüzde 0,80 artış gerçekleşti.





Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Eylül ayında endekste yer alan gruplardan sadece gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yüzde 0,23 oranında düşüş gerçekleşti.





Yıllık en fazla artış yüzde 16,10 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 12,50, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 12,06, sağlık yüzde 11,90 ve eğlence ve kültür yüzde 11,85 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır.

Aylık en yüksek artış yüzde 1,08 ile TR31 (İzmir)’de oldu. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2'nci Düzey’de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış yüzde 8,49 ile TR52 (Konya, Karaman) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış yüzde 12,89 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış yüzde 11,52 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) bölgesinde gerçekleşti.

Eylül 2017’de endekste kapsanan 414 maddeden; 61 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 281 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 72 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 0,24, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 9,78, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,28 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 13,26 artış gösterdi.



Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 0,72 artış, imalat sanayi sektöründe yüzde 0,35 artış, elektrik ve gaz sektöründe yüzde 1,57 düşüş ve su sektöründe yüzde 0,34 artış olarak gerçekleşti.





Bir önceki aya göre en fazla artış; yüzde 4,31 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 3,90 ile kok ve rafine petrol ürünleri, yüzde 3,08 ile ana metallerde gerçekleşti. Buna karşılık basım ve kayıt hizmetleri yüzde 4,61, gıda ürünleri yüzde 1,80 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 1,57 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu.

Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2017 yılı Eylül ayında aylık ve yıllık en fazla artışın ara mallarında gerçekleştiğini görüyoruz.





necdetbuluz@gmail.com

www.facebook.com/necdet.buluz