ENFLASYON



- Usta be!

- Evet?

- 'Enflâsyon' diyorlar, o ne demek?

- Nereden icap etti bu soru?

- Öylesine sordum da…

- Peki. Şimdi sana basitçe anlatayım. Herkesin enflasyonu farklı…

- Olur mu öyle?

- Olur, olur… Bal gibi olur. Bak, dinle! Çok kişinin doğru dürüst telaffuz bile edemediği o kelime, yani enflasyon, fiyat artışı demek. Bir de hayat pahalılığı var… İkisi aynı şey değil…

- Yani?

- Bak! Sen sigara içiyor musun?

- Hayır.

- Diyelim ki 5 liralık bir sigara 10 liraya çıktı. Fiyat yüzde yüz arttı. Bu sigara içen için enflasyondur. Sen içmediğine göre, senin enflasyonun sıfır.

- Peki, bu ‘hayat pahalılığı’ değil mi?

- Sigara içen için enflasyon yüzde yüzdür, ama o kişinin geliri de yüzde yüz artmış ise, enflasyon vardır, ama kişinin durumunda bir değişiklik yoktur. Yani hayat pahalığı söz konusu değildir. Yani günde bir paket sigara içiyorsa, meccut geliri ile yine bir paket içiyordur. Görünürde rakamlar büyümüştür, ama reel bir değişme yoktur.

- Yani?

- Seni benim basitleştirerek anlattığım örnekleri anlayabildin mi? Dediğim şu: Herkesin enflasyonu farklıdır.

- Eeee, şey yani…

- O zaman sana daha sonra biraz daha anlatayım…

- Peki usta…



***

-MİLLİ GELİR



- Usta be!

- Efendim?

- Sana uzun zamandır bir 'bilimsel soru' sormak istiyordum…

- Eeee?

- Fırsat düşmedi.

- Peki, şimdi sor o zaman…

- Hani diyorum; yetkililer ülkemde ‘kişi başına düşün milli gelir 10.000 doları aştı’ diyorlar ya…

- Evet, doğru söylüyorlar…

- İşte anlamadığım bu ‘doğru’…

- Yani?

- Yani, bende niye 10.000 dolar yok? Beni hesaba katmıyorlar mı?

- Olur mu öyle şey?

- Olmaz mı?

- Bak! Sana biraz abartılı bir şekilde anlatayım.

- Mutlu olurum.

- Bir ülke düşün. Adı Hayalistan olsun. Burada 5 kişi yaşasın. Bunların ceplerindeki para (yani milli gelirden aldıkları pay) da şöyle olsun: Birinci işsiz ve parası yok. 2.nin cebinde 5 lira var. 3.nün 10, 4. kişi 20 liraya sahip ve 5. kişinin de cebinde 40 lira para var. Şimdi bunların paralarını toplayalım: 0+5+10+20+40 = 75 lira. Ülkenin milli geliri 75 lira imiş ve fiilen böyle dağılmış. Anladın mı buraya kadar?

- Evet. 1. kişi ben olduğum için daha iyi anladım.

- İyi o zaman. Devam ediyorum.

- Ülkenin toplam geliri (üretilen değer) 75 lira ve ülkede 5 kişi yaşıyor, tamam mı?

- Evet?

- Şimdi bak! 75 lirayı ülke nüfusuna böl. Yani 75 lirayı 5’e böl. Ne düşer?

- 15 lira!

- Şimdi bak! Verdiğim örnekte kendisine 15 lira düşen var mı?

- Yok!

- Haaa… Demek ki kişi başına düşen gelir, fiilen cebe giren gelir olmuyor. Yani ortalama bir rakam. Bazı kişiler o ortalamanın altında bazıları da çok üzerinde olabiliyor.

- Yani?

- Yanisi manisi yok! Kişi başına düşen milli gelir ülkenin genel refahını yansıtan bir rakam, yoksa kişilerin ceplerine giren değil…

- Yani,

- Yani verilen rakamlar DOĞRU ama GERÇEK değil!

- Neee?

- Rakam DOĞRU, ama fiili durumu göstermediği için de GERÇEK DEĞİL…

- Anlamadım, ama anlamış gibi yapayım bari... Sen bana daha sonra biraz daha açıklama yap. Olur mu?

- Peki! Öğrenmek arzuna hayranım.

- Eee… Ne de olsa ustanın çırağı sayılırım.